Ten artykuł dotyczy postaci w symbolice buddyjskiej. Zobacz też: NIO – chińska marka samochodów elektrycznych.

Niō (jap. 仁王) lub Kongōrikishi (jap. 金剛力士); język chiński: 哼哈二将 Hēng Hā Ėr Jiàng – w buddyzmie dalekowschodnim groźne postacie strażników (boskich królów lub generałów), stojące po obu stronach bramy wejściowej do świątyń, zwanej Niō-mon (仁王門) w Japonii, a Geumgangmun (金剛門) w Korei, aby chronić teren świątynny przed demonami.

Postać po prawej stronie bramy (stojąc przed nią) nazywana jest Misshaku Kongō (密迹金剛) lub Agyō (阿形). Ma usta otwarte, co ma oznaczać pierwszą literę "a" (अ) w alfabecie dewanagari. Natomiast strażnik po lewej stronie zwany jest Naraen Kongō (那羅延金剛) lub Ungyō (吽形) i ma zamknięte usta, co symbolizuje ostatnią literę "hūṃ"(हूँ). Razem są symbolem narodzin i śmierci, początkiem i końcem wszechrzeczy, odpowiadając mniej więcej alfie i omedze w tradycjach zachodnich.

Zdarzają się przedstawienia łączące w jednej postaci atrybuty obu strażników. Postać taka zwana jest w języku japońskim Shukongōshin lub Shūkongōjin (執金剛神), a w koreańskim Jip geumgang sin, Zhí jīngāng shén w chińskim, a Chấp kim cang thần w wietnamskim^[1].

Postać muskularnego strażnika nawiązuje do Wadżrapani, możliwe są również wpływy sztuki hellenistycznej, w tym przypadku wizerunku Heraklesa, popularnej na Jedwabnym Szlaku^[2].

• Religions and the Silk Road Richard C. Foltz (St. Martin’s Press, 1999) ISBN 0-312-23338-8
• The Diffusion of Classical Art in Antiquity John Boardman (Princeton University Press, 1994) ISBN 0-691-03680-2
• Old World Encounters. Cross-cultural contacts and exchanges in pre-modern times Jerry H.Bentley (Oxford University Press, 1993) ISBN 0-19-507639-7
• Alexander the Great: East-West Cultural contacts from Greece to Japan (NHK and Tokyo National Museum, 2003)

• Strażnicy Niō (ang.)