Murad IV

Tugra Murada IV
Sułtan Imperium Osmańskiego
Okres	od 1623 do 9 lutego 1640
Poprzednik	Mustafa I Szalony
Następca	Ibrahim I
Dane biograficzne
Dynastia	Osmanowie
Data urodzenia	27 lipca 1612
Data śmierci	9 lutego 1640
Ojciec	Ahmed I
Matka	Kösem
Rodzeństwo	Osman II, Ibrahim I
Żona	Ayşe Sultan (Haseki Sultan)
Dzieci	Sulejman Ahmed Mehmed Alaaddin Ismihan Kaya
konkubiny	Şemsişah Sultan i in. częściowo potwierdzone
Multimedia w Wikimedia Commons

Murad IV (arab. ‏مراد رابع‎, ur. 27 lipca^[1] 1612, zm. 9 lutego 1640^[2]) – sułtan z dynastii Osmanów, panował w latach 1623–1640.

Syn Ahmeda I i Kösem, władzę otrzymał po abdykacji swego stryja, Mustafy I Szalonego, który był niedorozwinięty umysłowo lub chory psychicznie. Brat Osmana II i Ibrahima I.

Murad IV przez długi czas pozostawał pod wpływem matki, Kösem, i kliki dworskiej. Uniezależnił się w 1632 roku, nakazał ściąć wielkiego wezyra i objął panowanie. Przywrócił świetność imperium osmańskiego; przeprowadził reformy wewnętrzne, skonfiskował część wielkich majątków ziemskich, zakazał (pod groźbą kary śmierci) palenia tytoniu, spożywania alkoholu i kawy (choć sam był alkoholikiem); walczył z korupcją w administracji państwowej, zreorganizował armię, ograniczając potęgę janczarów i spahisów.

Kontynuował wojny z Persją, która w 1622 zajęła Bagdad, a następnie obszar Wanu i Mosulu. W toku dwóch kampanii zbrojnych (1623-39) zabezpieczył swą władzę we wschodniej Anatolii, okupował Tebriz, a w 1638 roku zdobył Bagdad. Dowodził wyprawą na Półwysep Arabski, wykazując się talentem strategicznym i umiejętnościami dowódczymi. Wojna przeciw Persji zakończyła się w maju 1639 roku traktatem w Kasr-e Szirin, który przyznawał Mezopotamię i wschodnią Anatolię Osmanom, w zamian za zrzeczenie się na rzecz Persji Azerbejdżanu.

W okresie jego panowania stosunki dyplomatyczne z Polską były napięte, w roku 1632 próbował zawrzeć antypolską koalicję z Rosją, dwa lata później szykował wyprawę przeciwko Polsce, która jednak nie doszła do skutku.

Był znany z okrucieństwa. Był ostatnim sułtanem, który dowodził osobiście wojskiem w polu.

Władca zmarł z powodu marskości wątroby. Na łożu śmierci nakazał egzekucję swojego brata Ibrahima, lecz rozkazu nie wykonano z obawy o chaos jaki spowodowałoby wygaśnięcie rodu osmańskiego. Ibrahim został następcą Murada IV na tronie osmańskim.

W serialu Wspaniałe stulecie: Sułtanka Kösem zagrali go Cağan Efe Ak jako dziecko i Metin Akdülger jako dorosłego.

• Cyryl Lukaris

• Słownik Władców Świata. Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan. Wyd. Zielona Sowa – 2005 r.