Montpellier

Montpellier
	miasto i gmina
Herb	flaga gminy Montpellier↗
Państwo	Francja
Region	Oksytania
Departament	Hérault
Okręg	Montpellier
Kod INSEE	34172
Powierzchnia	56,88 km²
Wysokość	56 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności	; 299 096
• gęstość	5300 os./km²
Kod pocztowy	34000
	Położenie na mapie Francji Montpellier
	Położenie na mapie Europy Montpellier
	Położenie na mapie Oksytanii Montpellier
	43°36′N 3°53′E/43,600000 3,883333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Montpellier (^ⓘ, oksyt. Montpelhièr) – miasto w południowej Francji, w regionie Oksytania, stolica departamentu Hérault. Jest siódmym co do wielkości miastem w kraju, w granicach administracyjnych gminy liczy 302 454 mieszkańców, natomiast okręg Montpellier liczy łącznie 723 978 mieszkańców^[3]. Położone jest nad rzeką Lez(inne języki), kilka kilometrów od Morza Śródziemnego, jest trzecim co do wielkości francuskim miastem na wybrzeżu, po Marsylii i Nicei. Leży 50 km na południowy zachód od Nîmes, z którym jest połączony koleją dużych prędkości TGV oraz autostradą A9.

Uniwersytet w Montpellier jest jednym z najstarszych na świecie, został założony w 1220 roku.

Historia

Montpellier powstało w 737 r. po połączeniu dwóch wiosek i nosiło wówczas nazwę Mons pessulanus albo Pessulus. W XI wieku rozwinęło się dzięki handlowi ze Wschodem i stało się ważnym punktem etapowym na szlaku pielgrzymkowym do Santiago de Compostela. W 1141 r. uzyskało prawa miejskie.

We wczesnym średniowieczu pobliskie miasto, Maguelone, siedziba biskupstwa, było największą osadą w tym rejonie. Napady piratów prawdopodobnie zmusiły mieszkańców do przeniesienia się w głąb lądu, na miejsce obecnego Montpellier. Miasto nie ma więc, jako jedno z niewielu francuskich miast, korzeni sięgających czasów Rzymian. Montpellier stało się własnością królów Aragonii w wyniku małżeństwa Piotra II Aragońskiego z Marią z Montpellier. Po śmierci Jakuba I Zdobywcy w 1276 r. Montpellier przypadło w udziale jego młodszemu synowi Jakubowi jako część Królestwa Majorki. W 1349 r. Jakub III z Majorki sprzedał miasto królowi Francji Filipowi VI, za 120 tys. dukatów, aby pozyskać fundusze do walki z Piotrem IV Aragońskim. W XVI wieku miasto było silnym ośrodkiem protestantyzmu.

Montpellier, miasto o tradycjach uniwersyteckich (wydział medycyny, pierwszy we Francji, założono tu w 1221 r.), w ciągu ostatnich 60 lat przekształciło się w wielki ośrodek gospodarczy. Aglomeracja rozszerza się bardzo szybko: zespoły uniwersyteckie i instytuty badawcze mieszczą się na północy; na południu skupione są zakłady przemysłowe. Na zachodzie ulokowały się dzielnice rezydencjalne. Na wschodzie nowa dzielnica Polygone jest ośrodkiem administracyjnym i handlowym (postmodernistyczne założenie urbanistyczno-architektoniczne Antigone).

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Montpellier (port lotniczy Montpellier)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	12,0	13,1	16,4	18,7	22,6	26,9	29,5	29,3	25,2	20,7	15,7	12,5	20,2
Średnie dobowe temperatury [°C]	7,6	8,3	11,4	13,9	17,8	21,8	24,4	24,1	20,2	16,4	11,6	8,3	15,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	3,3	3,5	6,4	9,2	12,9	16,7	19,3	19,0	15,2	12,2	7,4	4,1	10,8
Opady [mm]	56,2	39,2	41,5	55,8	44,0	32,9	17,1	35,9	86,7	94,7	78,1	57,1	639
Średnia liczba dni deszczowych	5,8	4,1	4,6	5,8	5,2	3,6	2,5	3,4	4,5	6,2	6,7	5,5	58
Średnie usłonecznienie [h]	146	170	219	229	271	316	345	305	247	176	146	137	2705
Źródło: Météo-France^[4] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1991–2020, wysokość 1 m n.p.m., 3 km od morza)

Średnia dobowa temperatura morza (°C)^[5]
Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Rok
12,6	12,1	12,5	14,0	16,8	19,9	20,7	20,9	21,1	18,7	17,2	14,8	16,8

Demografia

Według danych na rok 2002 gminę zamieszkiwało 230 000 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 3 657 osób/km² (wśród 1545 gmin Langwedocji-Roussillon Montpellier plasuje się na 1. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 41.).

Jednostka miejska Montpellier(inne języki) jak i metropolia Montpellier(inne języki) liczy 0,5 mln mieszkańców^[6]^[7]

Transport

Na obrzeżach miasta położony jest port lotniczy Montpellier, który w 2019 roku obsłużył prawie 2 mln pasażerów. Lotnisko nie obsługuje połączeń do Polski. 110 km na wschód od miasta funkcjonuje międzynarodowy port lotniczy Marsylia (10,8 mln pasażerów w 2023 roku, z połączeniami do Krakowa i Wrocławia). 200 km na zachód od miasta funkcjonuje międzynarodowy port lotniczy Tuluza (9,6 mln pasażerów w 2019 roku, z połączeniami do Krakowa).

Miasto jest obsługiwane przez kolej regionalną TER Occitanie(inne języki) oraz kolej dużych prędkości TGV, głównie poprzez linię kolejową Nîmes–Montpellier(inne języki) i połączeniem do LGV Méditerranée. W planach jest połączenie do Perpignan (linia kolejowa Montpellier–Perpignan(inne języki)), dzięki czemu miasto uzyska dostęp do linii wysokich prędkości łączących Francję i Hiszpanię. Głównym dworcem kolejowym w mieście jest Gare de Montpellier-Saint-Roch.

Komunikacja miejska obejmuje tramwaje w Montpellier i autobusy miejskie, oba obsługiwane przez operatora TaM(inne języki).

Zabytki

gotycka katedra pw. św. Piotra

Nauka

Od 1160 r. działa w Montpellier wyższa szkoła prawnicza, a w 1180 r. powołano do życia uniwersytet. W latach 30. XVI wieku ukończył tu studia astrolog, lekarz powołany później na dwór Katarzyny Medycejskiej – Nostradamus (właściwie Michel de Nostre-Dame, 1503–1566), a także pisarz, lekarz i humanista François Rabelais (1484–1553).