Monica Z (ang. Waltz for Monica) – szwedzki film biograficzny z 2013 roku w reżyserii Pera Fly. Bohaterem filmu jest szwedzka piosenkarka jazzowa Monica Zetterlund, która pierwotnie marzy o krajowej, a następnie międzynarodowej karierze muzycznej. W tym celu wyprowadza się z rodzinnego miasta Hagfors do Sztokholmu, z czasem staje się jedną z najbardziej znanych wokalistek w historii Szwecji^[1].

Dzieło Pera Fly uzyskało w zasadniczej większości przychylne recenzje krytyków, którzy w szczególności dostrzegali wyróżniającą się rolę Eddy Magnason, wcielającą się w postać piosenkarki^[2]. Film otrzymał jedenaście nominacji do nagrody Guldbagge i zdobył ostatecznie cztery nagrody w kategoriach Najlepsza aktorka pierwszoplanowa, Najlepszy reżyser, Najlepszy aktor drugoplanowy oraz Najlepsze kostiumy^[3].

Akcja filmu osadzona jest w latach 60. XX wieku. Pracująca jako operator telefoniczny dwudziestoparoletnia Monica Zetterlund marzy o karierze muzycznej i występach w najbardziej znanych klubach jazzowych w Sztokholmie. Pewnego dnia postanawia zrealizować swoje marzenia, wyprowadza się z rodzinnego miasta Hagfors do stolicy Szwecji i nawiązuje tam szereg kontaktów w branży fonograficznej^[4]. Zachowanie piosenkarki nie podoba się jej ojcu, który nie wierzy w możliwość osiągnięcia sukcesu przez córkę i martwi się o wychowanie jej jedynego dziecka, Evy-Leny. Wokalistka upatruje swoich szans w otrzymanym zaproszeniu do występu w jednym z nowojorskich klubów jazzowych, który kończy się fiaskiem. Piosenkarka otrzymuje jednak cenne wskazówki od Elli Fitzgerald, która sugeruje jej śpiewanie jazzu po szwedzku celem uwiarygodnienia treści przekazu w poszczególnych piosenkach.

Piosenkarka powraca do kraju i od nowa planuje swoją kariery, nagrywając kolejne płyty. W międzyczasie wdaje się w romans z Vilgotem Sjömanem, który podczas pracy wokalistki zajmuje się jej córką. Kolejną szansą na europejską karierę staje się możliwość występu w 1963 roku podczas 8. Konkursu Piosenki Eurowizji z utworem „En gång i Stockholm”. Wokalistka nie zdobywa tam żadnego punktu, co w rezultacie plasuje ją na ostatniej, 13. pozycji, ex aequo z trzema innymi artystami. Szereg niepowodzeń powoduje stopniowe uzależnienie od alkoholu, którego efektem jest między innymi zabranie córki piosenkarki przez jej ojca z powrotem do rodzinnego Hagfors. Wokalistka nawiązuje kolejny romans, tym razem ze Stevem Chambersem, który następnie zdradza ją w jej mieszkaniu. Gdy piosenkarka uświadamia sobie swoją sytuację życiową, po raz kolejny próbuje zawalczyć o swoją karierę. Prosi swoją wytwórnię płytową o zaaranżowanie współpracy muzycznej z Billem Evansem. Pomimo trudności w realizacji tego pomysłu amerykański pianista dzwoni do wokalistki i zaprasza ją do współpracy. Owocem tego duetu zostaje album Waltz for Debby, który staje się najbardziej znanym wydawnictwem w karierze piosenkarki. Transmisja radiowa jednego z jej amerykańskich koncertów dociera do Szwecji, a wsłuchani w nią rodzice uświadamiają sobie realizację marzeń ich córki. Ojciec telefonuje do niej i przeprasza za dotychczasowy brak wiary w powodzenie jej zamierzeń. Wokalistka w jednej ze scen końcowych bierze ślub ze Sturem Åkerbergiem, w którym już wcześniej się podkochiwała.

Film kończy się wspomnieniem Moniki Zetterlund, która niespodziewanie 12 maja 2005 roku ginie w pożarze w swoim apartamencie w Sztokholmie w wieku 67 lat.

Opracowano na podstawie materiału źródłowego^[5].

Film otrzymał szereg pozytywnych recenzji. W programie Kulturnyheterna w Sveriges Television przyznano mu ocenę cztery w pięciostopniowej skali, wyróżniając przede wszystkim główną rolę Eddy Magnason^[2]. Taką samą ocenę przyznał filmowi portal „Moviezine”^[6] oraz gazety „Aftonbladet”^[7], „Expressen”^[8], „Göteborgs-Posten”^[9] i „Metro”^[10]. Szwedzka gazeta codzienna „Svenska Dagbladet” również zwróciła uwagę na główną rolę aktorki, przypisując filmowi ogólną ocenę cztery na sześć^[11]. Twórca filmów dokumentalnych Tom Alandh skrytykował jednak film na łamach gazety „Dagens Nyheter”, sprzeciwiając się negatywnemu wizerunkowi Bengta Nilssona, w którego wcielił się Kjell Bergqvist^[12]. Kuzynka piosenkarki Greta Olsson potwierdziła wątpliwości twórcy, zaznaczając, że Bengt Nilsson „w rzeczywistości zawsze stał po stronie Moniki i wspierał ją w tym, co robiła, zarówno na scenie, jak i prywatnie”^[13]. Scenarzysta Peter Birro odniósł się do tych głosów, podkreślając, że poprzez film chciał przede wszystkim przypomnieć widzom postać Moniki Zetterlund i wspomnieć o jej kilku podstawowych problemach życiowych, z którymi się borykała^[14]. Głos zachowania swobody artystycznej w scenariuszu poparła również producentka filmu Lena Rehnberg^[14].

Według strony Box Office Mojo szacunkowy przychód z projekcji kinowych filmu w Szwecji w 2013 roku wyniósł ponad 7 milionów 400 tysięcy dolarów amerykańskich^[15]. Film znalazł się na czwartym miejscu w rankingu najchętniej oglądanych w Szwecji filmów kinowych tego roku, tuż za produkcjami Stulatek, który wyskoczył przez okno i zniknął, Hobbit: Pustkowie Smauga oraz Igrzyska śmierci: W pierścieniu ognia^[15].

Ścieżkę dźwiękową z filmu wydano na albumie długogrającym zatytułowanym Monica Z – Musiken från filmen^[16]. Wykonująca na nim największe przeboje Moniki Zetterlund aktorka i piosenkarka Edda Magnason została nominowana do nagrody Grammis w kategorii Årets jazz^[17].

Album nagrywany był w Atlantis Studio w Sztokholmie oraz Nilento Studio w Göteborgu. Wydawnictwo uplasowało się na 3. miejscu zestawienia Sverigetopplistan w Szwecji^[18], 8. pozycji notowania Album Top 40 w Danii^[19] oraz 50. miejscu zestawienia Musiikkituottajat w Finlandii^[20]. Szwedzka premiera albumu miała miejsce 23 sierpnia 2013 roku^[16], a 17 września 2015 roku album ukazał się w Korei Południowej^[21].

17 grudnia 2013 roku za sprzedaż ponad 20 000 egzemplarzy płyt ze ścieżką dźwiękową wydawnictwo uzyskało w Szwecji status złotej płyty^[22].

Kraj	Lista (2013/2014)	Pozycja
Szwecja	Veckolista Album	3[18]
Dania	Album Top 40	8[19]
Finlandia	Suomen virallinen lista – Albumit	50[20][23]

Kraj	Organizacja	Certyfikat	Sprzedaż
Szwecja	International Federation of the Phonographic Industry	złota płyta[22]	20 000+[22]

3 stycznia 2014 roku ogłoszono nominacje do 49. gali nagród Guldbaggegalan, podczas której Monica Z znalazł się na szczycie listy filmów z największą ilością jedenastu nominacji^[24]. Ostatecznie film zdobył cztery nagrody w kategoriach Najlepsza aktorka pierwszoplanowa (nagroda dla Eddy Magnason), Najlepszy reżyser (dla Pera Fly), Najlepszy aktor drugoplanowy (dla Sverrira Gudnasona) oraz Najlepsze kostiumy (dla Kicki Ilander)^[25].