Monastyr Dragomirna
 nr rej. SV-II-a-A-05577
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Typ zakonu |
żeński |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
Zesłania Ducha Świętego |
| Fundator | |
| Data budowy |
1607–1609 |
Położenie na mapie okręgu Suczawa  | |
Położenie na mapie Rumunii  | |
 47°45′30″N 26°13′48″E/47,758333 26,230000
| |
| Strona internetowa | |
Monastyr Dragomirna – obronny monastyr z cerkwią Zesłania Ducha Świętego znajdujący się we wsi Dragomirna, w północnej Rumunii, na Bukowinie, kilkanaście kilometrów na północ od Suczawy.
Fundatorem monastyru był metropolita mołdawski Anastasie Crimca. W 1602 kazał zbudować tutaj niewielką cerkiew pod wezwaniem św. Eliasza i Jana Teologa (położoną na cmentarzu), w której później został pochowany. Kilka lat później, w latach 1607–1609, obok tej cerkiewki wzniósł monastyr z cerkwią pod wezwaniem Zesłania Ducha Świętego. Była to ostatnia z wielkich fundacji klasztornych zlokalizowanych na Bukowinie, która od połowy XVI w. zaczęła być spychana na margines życia kulturalnego Hospodarstwa Mołdawskiego z uwagi na przesunięcie się centrum politycznego z Suczawy do położonych bardziej na południu Jass. Przy monastyrze została uruchomiona początkowo prężnie działająca szkoła kaligrafii i iluminatorstwa, co było spowodowane zamiłowaniami samego fundatora, który w tych dziedzinach przejawiał wielkie zdolności (księgi przezeń ozdabiane znajdują się w klasztornym muzeum).
W latach 1627–1635 hospodar mołdawski Miron Barnowski-Mohyła otoczył monastyr czworobokiem potężnych murów obronnych z narożnymi basztami oraz bramą wjazdową. Mury te jednak już wkrótce okazały się niewystarczające wobec ataku Kozaków pod dowództwem Tymoszki Chmielnickiego, który przybył na Mołdawię w celu obrony tronu hospodara Bazylego Lupu i przy tej okazji zdobył oraz złupił bogaty monastyr (wkrótce potem zginął podczas obrony Suczawy). Dalsze losy założenia także były burzliwe. W 1691 monastyr zdobyły wojska polskie. W 1758 został ponownie zdewastowany i ograbiony, tym razem przez Tatarów. Gdy w 1775 Bukowinę przyłączono do Austrii monastyr pozostał po mołdawskiej stronie granicy. Mimo to, podczas okupacji Mołdawii podczas wojny krymskiej został zajęty przez wojska austriackie i zdewastowany przebudową na koszary. Restauracji monastyru dokonano w drugiej połowie XX w.
Cerkiew Zesłania Ducha Świętego, stanowiąca centrum monastyru, konsekrowana w 1609. jest budowlą wyjątkową wobec wcześniejszego budownictwa mołdawskiego. Tylko w pewnym stopniu nawiązuje do dotychczasowej tradycji architektonicznej Mołdawii, w dużej mierze stanowi jednak efekt jej przekształcenia pod wpływem architektury Wschodu: Zakaukazia i Azji Mniejszej. Zbudowana na planie wzdłużonego prostokąta, podobnie jak typowe cerkwie mołdawskie, posiada jednak o wiele smuklejsze proporcje. Także typowa dla tutejszej architektury wieża-latarnia wznosząca się ponad nawą jest smuklejsza i posiada niespotykaną dotąd bogatą, wschodnią ornamentykę. Cała elewacja świątyni podzielona jest w poziomie kamiennym splecionym sznurem, który tutaj po raz pierwszy pojawia się w architekturze ziem rumuńskich, a później będzie często stosowany.
Podobne łączenie wpływów widoczne jest we wnętrzu cerkwi. Nawiązuje ono do tradycyjnego planu trójkonchowego, lecz zamiast apsyd bocznych w nawie posiada tylko nisze zagłębione w murze (z zewnątrz mur nie posiada żadnych występów). Wyjątkowy jest też sposób dokonania podziału cerkwi na pomieszczenia – nawę i przednawie łączy zamiast niewielkich drzwi duża arkada. Posadzka cerkwi także nie zachowuje poziomu – ten stopniowo się podnosi w kierunku wschodnim.
Wnętrze cerkwi ozdobione jest malowidłami, typowymi dla malowanych cerkwi bukowińskich.
W części zabudowań klasztornych, w obecnym kształcie pochodzących z XIX w., funkcjonuje obecnie muzeum z cennym zbiorem manuskryptów.
Zobacz też
Bibliografia
- Witold Korsak, Jacek Tokarski: Rumunia. Wydawnictwo Pascal, 2004, s. 208–209. ISBN 83-7304-380-2.
- Łukasz Galusek, Michał Jurecki, Alexandru Dumitru: Rumunia. Mozaika w żywych kolorach. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2004, s. 146–147. ISBN 83-89676-03-6.
- Michał Jurecki: Bukowina. Kraina łagodności. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2001, s. 203–208. ISBN 83-913283-2-5.
- Ryszard Brykowski, Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki: Sztuka Rumunii. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo, 1979, s. 90–97. ISBN 83-04-00121-7.
- Vasile Florea: Sztuka rumuńska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989, s. 142. ISBN 83-221-0423-5.
Linki zewnętrzne
- Manastirea Dragomirna. [dostęp 2012-11-05]. (ang. • rum. • niem. • fr.).
- Zabytki rumuńskiej Bukowiny. [dostęp 2009-05-10]. (pol.).