Miadzioł (miasto)
 Kościół Matki Bożej Szkaplerznej | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+375 01797 | ||||
| Kod pocztowy |
222397 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
5 | ||||
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
 54°52′N 26°56′E/54,866667 26,933333
| |||||
Miadzioł (biał. Мядзел, Miadzieł, Мядзель, Miadziel, ros. Мядель) – miasto na Białorusi, w obwodzie mińskim, siedziba rejonu miadzielskiego.
Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym miadziolskim w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego[2], do 1945[3] miasteczka (Stary i Nowy Miadzioł) oraz majątek Miadzioł leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie postawskim. Siedzibą gminy Miadzioł był Miadzioł Nowy[4].
Miadzioł jest położony na Pojezierzu Święciańskim nieopodal jeziora Miastro wliczanego do grupy największego białoruskiego jeziora – Narocz. W pobliżu miejscowości znajduje się też jezioro Miadzioł.
Podczas okupacji hitlerowskiej, pod koniec 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 200 osób. W październiku 1941 roku ok. 100 Żydów uciekło do lasów a następnie przedostali się za linię frontu[5].
Historia
Dawniej miejscowość dzieliła się na Stary Miadzioł, wzmiankowany po raz pierwszy w 1454 r., i Nowy Miadzioł wzmiankowany w 1462 r., z którego prowadził most do murowanego zamku wzniesionego w XVI wieku na wyspie jeziora Miastro.
W dwudziestoleciu międzywojennym Stary i Nowy Miadzioł oraz majątek Miadzioł leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim (od 1926 postawskim), w gminie Miadzioł.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- Nowy Miadzioł [1] – 635 osób, 430 było wyznania rzymskokatolickiego, 67 prawosławnego, 133 mojżeszowego a 5 mahometańskiego. Jednocześnie 512 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 111 białoruską, 7 żydowską a 5 tatarską. Były tu 134 budynki mieszkalne[6]. W 1931 w 168 domach zamieszkiwało 990 osób[7].
- Stary Miadzioł [2] – 190 osób, 71 było wyznania rzymskokatolickiego, 72 prawosławnego, 35 mojżeszowego a 12 mahometańskiego. Jednocześnie 69 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 68 białoruską, 35 żydowską, 6 litewską a 12 tatarską. Było tu 36 budynków mieszkalnych[6]. W 1931 w 21 domach zamieszkiwało 145 osób[7].
- majątek Miadzioł [3] – w 1921 spisano łącznie ze Starym Miadziołem[6]. W 1931 w 3 domach zamieszkiwało 27 osób[7].
W okresie międzywojennym miasteczko Nowy Miadzioł był siedzibą Sądu Grodzkiego, mieścił się tu urząd pocztowy, który obsługiwał znaczną część gminy Miadzioł[8].
W Miadziole urodziła się Wolha Wasilonak, białoruska biegaczka narciarska.
Zabytki
- kościół Matki Bożej Szkaplerznej i klasztor karmelitów, późnobarokowy z 1754 r., fundacji Antoniego Koszczyca, starosty zarzeckiego. Po kasacie zakonu klasztor zamknięto w 1840 r., a w roku 1866 kościół zamieniono na cerkiew. W 1920 r. kościół oddano katolikom, po II wojnie światowej zamknięty, oddany wiernym w 1989 r., kompletnie zrujnowany (zachowały się tylko mury kościoła). Wystrój wnętrza rokokowy. Obok dzwonnica i plebania. Budowla centralna na planie kwadratu wpisana w kubiczną bryłę należy do najoryginalniejszych przejawów barokowego klasycyzmu w architekturze Wielkiego Księstwa Litewskiego i urzeczywistnia ideę martyrium (ze względu na relikwie św. Justyna, męczennika rzymskiego, sprowadzone przed 1754). Trzy elewacje poprzedzają portyki z parami korynckich kolumn na wysokich cokołach. Ośmioboczny tambur kopuły (ozdobionej freskiem Sąd Ostateczny, zamalowanym w r. 1839) obiega wewnętrzna galeria[9].
- kalwaria
- kaplica Bochwiców na cmentarzu katolickim
- kwatera pięciu nieznanych polskich żołnierzy poległych w czerwcu 1920 r. w wojnie polsko-bolszewickiej i pomnik 15-lecia niepodległości Polski. Kwatera została zniszczona przez Sowietów w 1939, odnowiona w 2014[10][11]. W 2017 r. umieszczono tablicę z nazwiskami poległych[12].
- cmentarz katolicko-prawosławny
- góra zamkowa
- park dworski
- cmentarz żydowski
Nieistniejące
- dwór Koziełł-Poklewskich
- meczet (1840)
- kościół św. Stanisława (1454)
- cerkiew
Galeria
Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej
Budynek administracji rejonu
Cerkiew Trójcy Świętej z 2006 r.
Przypisy
- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s.81.
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 lutego 1927 r. o zniesieniu gmin wiejskich Jasiewo i Zanarocze, utworzeniu gminy wiejskiej Woropajewo, zmianie nazwy gminy Mańkowicze na "Hruzdowo" oraz zmianie granic gmin w powiecie postawskim, województwie wileńskiem (Dz.U. z 1927 r. nr 13, poz. 102).
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1232.
- ↑ a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 29.
- ↑ a b c Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 41.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 809.
- ↑ drogibaroku.org [online], www.drogibaroku.org [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Polacy Mińska odnowili pomnik 15-lecia niepodległości Polski w Miadziole | [online], Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2016-04-20] (pol.).
- ↑ Miadzioł – бел. Мядзел, рус. Мядель [online], www.minsk.msz.gov.pl [dostęp 2016-04-20].
- ↑ W Miadziole na Białorusi poświęcenie tablicy upamiętniającej polskich żołnierzy poległych w wojnie z bolszewikami [online], dzieje.pl [dostęp 2020-05-06] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Miadzioł, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 283.
- O miasteczku – Rzeczpospolita
- Miadzioł na Radzima.org
- https://archive.is/20120528161046/http://niewiarowicz.republika.pl/niewiar_2.html
