Latynizacja alfabetu koreańskiego
Latynizacja alfabetu koreańskiego, romanizacja alfabetu koreańskiego – konwersja alfabetu koreańskiego na alfabet łaciński. Żaden ze sposobów takiej konwersji nie uzyskał, jak dotąd, powszechnego uznania[1].
Latynizacja McCune’a-Reischauera
Transkrypcja McCune’a-Reischauera jest jedną z częściej używanych metod zapisu języka koreańskiego. Wariant tej latynizacji używany jest w Korei Północnej. System ten został stworzony w 1937 przez dwóch Amerykanów: George’a McCune’a oraz Edwina Reischauera. Ich celem nie była transliteracja alfabetu hangul, ale raczej odwzorowanie wymowy, czyli transkrypcja. Ta latynizacja jest często używana poza Koreą, od 1984 do 2000 używano jej także w Korei Południowej.
Latynizacja poprawiona
Latynizacja poprawiona jest oficjalną transkrypcją języka koreańskiego wykorzystywaną w Korei Południowej. System ten został zatwierdzony w roku 2000 przez południowokoreańskie Ministerstwo Kultury i Turystyki, zastępując transkrypcję McCune’a-Reischauera (i jej pochodne, używane do 1984). Nowy system umożliwia prostszą transkrypcję słów, ponieważ w przeciwieństwie do transkrypcji McCune’a-Reischauera zawiera tylko znaki występujące w alfabecie łacińskim.
Inne latynizacje
Oprócz latynizacji poprawionej oraz transkrypcji McCune’a-Reischauera spotyka się także inne metody zapisywania dźwięków koreańskich. W niektórych krajach w ośrodkach akademickich rozwijały się osobne systemy transliteracji i transkrypcji uwzględniające istniejące niekiedy podobieństwa pomiędzy wymową samogłosek i spółgłosek koreańskich i danego kraju. W Rosji powstał system umożliwiający zapisywanie słów koreańskich w cyrylicy. Ponadto w literaturze uniwersyteckiej często spotyka się system amerykański: latynizację Yale. W Polsce, oprócz popularnej transkrypcji McCune’a-Reischauera, używa się także opracowanej na Uniwersytecie Warszawskim transkrypcji polskiej[potrzebny przypis].
W 1996 powstał raport ISO TR 11941, będący próbą opracowania wspólnego systemu latynizacji dla Korei Południowej i Północnej. Jednak system ISO niewiele przybliżył takie ujednolicenie – jest on rozbity na dwie nieco różniące się metody transkrypcji, a poza tym nie został przyjęty jako standard lecz zaledwie raport techniczny.
Tabela transkrypcji
Tabela nie prezentuje dokładnych reguł transkrypcji, lecz tylko podaje możliwe odpowiedniki koreańskich liter, które mogą być różne w zależności od usytuowania danej litery w wyrazie. W przypadkach, w których litera ㅇ nie jest wymawiana, zazwyczaj nie jest też w żaden sposób transkrybowana.
Objaśnienie skrótowców:
- M-R – transkrypcja McCune’a-Reischauera z 1939
- KRLD – latynizacja stosowana w Korei Północnej od 1992, wariant M-R
- MOE – latynizacja Ministerstwa Edukacji Korei Południowej, oficjalna w Korei Południowej w latach 1959–1984
- MOCT – latynizacja poprawiona (Ministerstwa Kultury i Turystyki Korei Południowej), oficjalna w Korei Południowej od roku 2000
- ISO – system ISO TR 11941; transliteracja przed ukośnikiem to metoda 1, a za nim podano metodę 2
Litera | Transkrypcja | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
M-R | KRLD | MOE | MOCT | ISO | Yale | polska | |
Samogłoski | |||||||
ㅏ | a | a | a | a | a | a | a |
ㅑ | ya | ya | ya | ya | ya | ya | ja |
ㅓ | ŏ | ŏ | eo | eo | eo | e | ŏ |
ㅕ | yŏ | yŏ | yeo | yeo | yeo | ye | jŏ |
ㅗ | o | o | o | o | o | o | o |
ㅛ | yo | yo | yo | yo | yo | yo | jo |
ㅜ | u | u | u | u | u | wu | u |
ㅠ | yu | yu | yu | yu | yu | yu | ju |
ㅡ | ŭ | ŭ | eu | eu | eu | u | y |
ㅣ | i | i | i | i | i | i | i |
ㅐ | ae | ae | ae | ae | ae | ay | e |
ㅒ | yae | yae | yae | yae | yae | yay | je |
ㅔ | e | e | e | e | e | ey | e |
ㅖ | ye | ye | ye | ye | ye | yey | je |
ㅚ | oe | oe | oe | oe | oe | oy | we |
ㅟ | wi | wi | wi | wi | wi | wi | wi |
ㅢ | ŭi | ŭi | eui | ui | yi | uy | yi |
ㅘ | wa | wa | wa | wa | wa | wa | wa |
ㅙ | wae | wae | wae | wae | wae | way | ue |
ㅞ | we | we | we | we | we | wey | we |
ㅝ | wŏ | wŏ | weo | wo | weo | we | uo |
Spółgłoski | |||||||
ㄱ | k, g | k, g | g | g, k | k / g | k | k, g |
ㄴ | n | n | n | n | n | n | n |
ㄷ | t, d | t, d | d | d, t | t / d | t | t, d |
ㄹ | r, n, l | r | r | r, l | l, r | l | l, r |
ㅁ | m | m | m | m | m | m | m |
ㅂ | p, b | p, b | b | b, p | p / b | p | p, b |
ㅅ | s, sh | s, sh | s | s | s | s | s |
ㅇ | ng | ng | ng | ng | ', ng | ng | ng |
ㅈ | ch, j | ch | j | j | c / j | c | dz |
ㅊ | ch' | ch | ch | ch | ch / c | ch | czh, ćh |
ㅋ | k' | kh | k | k | kh / k | kh | kh |
ㅌ | t' | th | t | t | th / t | th | th |
ㅍ | p' | ph | p | p | ph / p | ph | ph |
ㅎ | h | h | h | h | h | h | h |
ㄲ | kk | kk | gg | kk | kk / gg | kk | kk |
ㄸ | tt | tt | dd | tt | tt / dd | tt | tt |
ㅃ | pp | pp | bb | pp | pp / bb | pp | pp |
ㅆ | ss | ss | ss | ss | ss | ss | ss |
ㅉ | tch | jj | tch | jj | cc / jj | cc | c |
Przypisy
- ↑ Jarosław Pietrow: Zasady latynizacji pisma koreańskiego. KSNG, s. 1 [dostęp 03-09-2018]