Martaban

မုတ္တမ

Państwo	Mjanma
Prowincja	Stan Mon
Dystrykt	Thatôn
Populacja (2014) • liczba ludności	22 355[1]
Położenie na mapie Mjanmy Martaban
16°32′N 97°36′E/16,533333 97,600000

Martaban (birm. မုတ္တမမြို့ /moʊʔtəma̰ mjo̰/; mon. မိုဟ် တၟံ /mùh mɔʔ/; ang. Mottama) – miasto w południowej Birmie, w stanie Mon, dystrykcie Thatôn, okręgu miejskim Paung.

Martaban położony jest na północnym brzegu rzeki Saluin, naprzeciw Mulmejn, z którym połączony jest mostem drogowo-kolejowym.

W roku 1281 władcą Martabanu został Wareru. Uczynił on miasto w roku 1287 pierwszą stolicą stworzonego przez siebie mońskiego Królestwa Hanthawaddy^[2]. Funkcję tę Martaban pełnił do roku 1363, kiedy po przejęciu kontroli nad miastem przez buntowników stolica została przeniesiona do Donwun^[3]. W roku 1541 miasto zostało zdobyte i spalone po siedmiomiesięcznym oblężeniu przez birmańskie wojska Tabinshwehtiego. Zarówno po stronie atakujących, jak i obrońców Martabanu występowali wówczas portugalscy najemnicy^[4]. W 1852 roku, po II wojnie brytyjsko-birmańskiej, miasto dostało się pod panowanie brytyjskie.

W okresie od XIII do XVII wieku po Chr. Martaban był ważnym portem i centrum handlowym, stanowiąc zarówno morskie okno na świat dla handlu birmańskiego, jak i początek lądowego szlaku handlowego do królestwa Syjamu^[5]. Z tego względu w latach 1519-1613 Portugalczycy prowadzili w Martabanie swoją stację handlową^[6]. W okresie tym miasto było znane między innymi z eksportu glinianych dzbanów (ang. Martaban jars). Dzbany te odnajdowane są współcześnie na terenach sięgających Chin, Japonii, Filipin i Portugalii^[7] . Inne towary przechodzące w tym czasie przez Martaban to rubiny z Górnej Birmy, laka, wosk, kość słoniowa, rogi nosorożców, ołów, cyna, pieprz, wino palmowe, kamfora i chińska porcelana^[6]. Znaczenie miasta znacznie zmalało w XVIII wieku, gdy Anglicy uzyskali kontrolę nad szlakiem morskim przez cieśninę Malakka^[8].

• 2014 Census. Republic of Myanmar Ministry of Labour, Immigration and Population, Department of Population. [dostęp 2016-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]. (ang.).
• G. E. Harvey: History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londyn: Frank Cass & Co. Ltd, 1925. (ang.).
• Maung Htin Aung: A History of Burma. Nowy Jork i Londyn: Cambridge University Press, 1967. (ang.).
• Cherry Thein. More clues to Martaban jar mystery. „Myanmar Times”, 2012-11-26. [dostęp 2016-08-11]. (ang.).