Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Marniki

Marniki
Pselaphinae[1]
Latreille, 1802
Ilustracja
Reichenbachia juncorum
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

kusakokształtne

Nadrodzina

Staphylinoidea

Rodzina

kusakowate

Podrodzina

marniki

Synonimy
  • Pselaphii Latreille, 1802
  • Pselaphidae Latreille, 1802
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Taiwanophodes minor

Marniki[2] (Pselaphinae) – podrodzina chrząszczy z rodziny kusakowatych. Do niedawna często wyróżniana w randze osobnej rodziny pod nazwą marnikowate (Pselaphidae)[3][4]. Obejmuje około 10 tysięcy opisanych gatunków sklasyfikowanych w ponad 1200 rodzajach.

Morfologia

Chrząszcze drobnych lub małych rozmiarów, osiągające od 0,4 do 7,1 mm (zwykle od 0,5 do 5,5 mm) długości, o formie bardziej zwartej niż u większości kusakowatych. Szerokość głowy i przedplecza jest zazwyczaj mniejsza od szerokości pokryw[5].

Głowa pozbawiona jest szwu epistomalnego[6]. Czułki osadzone są pod półkowatym występem czoła i typowo zbudowane z jedenastu członów, ale ich liczba może być zredukowana nawet do zaledwie trzech. Z wyjątkiem Faronitae i niektórych myrmekofili czułki wieńczą buławki[5]. Żuwaczki mają mole pędzelkowate lub całkiem zanikłe[6]. W aparacie gębowym zaznaczają się dwie apomorfie[6] – obecność na ostatnim członie głaszczków szczękowych niezesklerotyzowanej, palcowatej, stożkowatej lub szczecinkowatej wypustki (pseudosegmentu)[6][5] oraz obecność dużego, wystającego sensillum na boku nasady przezroczystego trzeciego członu głaszczków wargowych, przy czym ta ostatnia cecha zanika wtórnie u zaawansowanych Clavigeritae[6]. Liczba właściwych członów głaszczków szczękowych wynosić może od jednego do pięciu[5]. Szczecinka na drugim członie głaszczków wargowych jest duża i dłuższa od członu następnego. Nadgębie pozbawione jest łatek szczecinkowatych wyrostków, a podgębie pozbawione bocznych grzebyków. Puszka głowowa zaopatrzona jest w grzbietowe jamki tentorialne. Szkielet wewnętrzny głowy cechuje się brakiem połączenia między mostkiem tentorialnym a przodem tentorium[6].

Przedplecze, z wyjątkiem zaawansowanych Clavigeritae i Pselaphitae, ma dwie boczne wciski przypodstawowe, oba zaopatrzone w wewnętrzną listewkę pionową. Skrzydła tylnej pary pozbawione są płata analnego. Szew mezopleuralny występuje w co najwyżej szczątkowej formie. Mezepimeryty nie stykają się od zewnątrz z panewkami bioder środkowej pary[6]. Szczelina przednich bioder jest całkowicie zamknięta. Krętarzyki przednich i środkowych odnóży są ukryte[6][5]. Tylna powierzchnia bioder ostatniej pary jest ukośnie nachylona[6]. U większości plemion stopy wszystkich par zbudowane są z trzech członów, jednak u Bythinoplectini, Dimerini i Mayetiini wszystkie ich pary są dwuczłonowe[5].

Odwłok ma uwstecznione przetchlinki segmentów od czwartego do szóstego[6]. Na pierwszych czterech, a rzadziej tylko na pierwszych trzech spośród widocznych tergitów wykształcone są paratergity, czasem częściowo lub całkowicie zrośnięte z tergitami, sternitami lub ze sobą[5]. Z wyjątkiem Clavigeritae i nielicznych taksonów z pozostałych nadplemion tył sternitu trzeciego i przód sternitu czwartego mają wcisk otoczony zagęszczonymi szczecinkami. Przynajmniej czwarty sternit ma długie wyrostki wewnętrzne wychodzące z listwy antekostalnej i stykające się z dołkami na tergicie tego samego segmentu[6]. Siódmy z widocznych segmentów odwłoka u samców ma stronę brzuszną złożoną z trzech płytek – środkowej płytki penialnej powstałej z przekształcenia sternitu dziewiątego i sklerytów bocznych, będących pochodnymi dziewiątego tergitu; wyjątkowo płytki na spodzie tego segmentu są tylko dwie[5]. Na dziesiątym tergicie samca brak jest szczecinek. Genitalia samców mają edeagus pozbawiony elementu nasadowego. U samicy znikł zupełnie sternit dziewiąty i występują owariole typu J[6].

Ekologia i występowanie

Owady preferujące miejsca o dużej wilgotności. Występują zazwyczaj w lasach, ale znane są także z mokradeł, łąk, stepów, pustyń, plaż, jaskiń i siedlisk nadrzewnych. Bytują wśród ściółki, butwiejącego drewna, grzybów, mchów, napływek, korzeni i rozkładającej się materii roślinnej, a przedstawiciele Clavigeratae są obligatoryjnie myrmekofilne i żyją wyłącznie w mrowiskach i wędrujących kolumnach mrówek. Niektóre gatunki wykazują ścisły związek z lasami pierwotnymi i służyć mogą za indykatory naturalności siedlisk[5].

Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są drapieżnikami (zoofagami). Ich łupem padają drobne bezkręgowce, w tym roztocze, skoczogonki, skąposzczety i skąponogi. Niektóre larwy wyspecjalizowały się w polowaniu na skoczogonki za pomocą pokrytego lepką wydzieliną pędzelka szczecinek na odwłoku, który to trzymają uniesiony ponad głową. Gatunki myrmekofilne odżywiają się żywymi lub martwymi mrówkami, a niektóre korzystają z trofalaksji[5].

Podrodzina kosmopolityczna[6][7]. W Polsce stwierdzono 75 gatunków (zobacz: marniki Polski)[8]. W Australii stwierdzono ich niecałe 600, ale faktyczną różnorodność szacuje się na co najmniej 1600 gatunków[5].

Taksonomia

Takson ten wprowadził jako pierwszy Pierre-André Latreille w 1802 roku pod nazwą Pselaphii[9][10]. Należy do niego około 10 tysięcy opisanych gatunków, sklasyfikowanych w ponad 1200 rodzajach[5][7].

Systematyka podrodziny do rangi podplemienia przedstawia się następująco[9]:

Przypisy

  1. ↑ Pselaphinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
  3. ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.
  4. ↑ Mazur S., Borowski J., Łęgowski D., Perliński S., Skłodowski J., A. Olszewski (2007): Fauna epigeiczna [w:] Raport o stanie środowiska przyrodniczego zlewni ZMŚP "Pożary" w 2007 roku, Kampinoski PN.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Subfamily Pselaphinae Latreille, 1802. [w:] Australian Biological Resources Study. Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Government.. [dostęp 2025-02-05].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Margaret K. Thayer: 14.7 Staphylinidae Latreille, 1802. W: Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen: Arhtropoda: Insecta. Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). 2nd edition. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2016, s. 395, 423-425, seria: Handbook of Zoology/Handbuch der Zoologie.
  7. ↑ a b A.F. Newton, D.S. Chandler. World Catalog of the Genera of Pselaphidae (Coleoptera). „Fieldiana Zoology N.S.”. 53, s. 1-93, 1989. 
  8. ↑ A. Melke: podrodzina: Pselaphinae Latreille P.A., 1802 — marnikowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2025-02-05].
  9. ↑ a b Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
  10. ↑ P.A. Latreille: Histoire Naturelle, Générale et Particulière des Crustacés et des Insectes. Ouvrage faisant suite à l’histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini, membre de plusieurs sociétés savantes. Familles naturelles des genres. Tome troisième. Paris: F. Dufart, 1802.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Marnikowate