Maria Kossakowska

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1915 Tybory-Trzcianka
Przebieg służby
Lata służby	1941−1944
Siły zbrojne	ZWZ-AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Maria Kossakowska z domu Szymańska ps. „Spokojna” (ur. 5 kwietnia 1915 w Tyborach-Trzciance) − podporucznik ZWZ-AK, więźniarka NKWD, po wojnie rolniczka. Odznaczona Orderem Wirtuti Militari.

Maria Szymańska urodziła się 5 kwietnia 1915 w Tyborach-Trzciance pow. Wysokie Mazowieckie, w rodzinie rolników Stanisława i Konstancji z domu Gerałzowskiej. Ukończyła siedmioklasową szkołę powszechną, która znajdowała się w pobliskiej Jabłonce Kościelnej. Później uczyła się w dwuletniej Szkole Przysposobienia Gospodyń Wiejskich w Kobryniu, a po jej ukończeniu powróciła do domu i razem z rodzicami pracowała w gospodarstwie^[1].

Do konspiracji dołączyła w sierpniu 1941 jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej. Została zaprzysiężona przez ppor. Jana Zielińskiego ps. „Skrzetuski”, który był komendantem Ośrodka Łączności Okręgu Białystok ZWZ, przyjmując pseudonim „Spokojna”^[1]. Od tego momentu razem z całą swoją rodziną współdziałała w służbie konspiracyjnej, a w ich domu funkcjonowała skrzynka kontaktowa Komendy Obwodu. Na terenie ich gospodarstwa kwaterował także komendant Okręgu Białostockiego Armii Krajowej płk Władysław Liniarski ps. „Mścisław”^[1]. Marię przydzielono do zespołu łączności Referatu Wojskowej Służby Kobiet Sztabu Okręgu Białystok, a jej szefem była Helena Hermanowska ps. „Zaczyn”. Zadaniem Marii było utrzymywanie łączności Komendanta Okręgu z szefem Sztabu Okręgu mjr. Wiktorem Ściegiennym ps. „Las”, a także z Komendą Obwodu Wysokie Mazowieckie. Miała również przekazywać rozkazy do bazy BIP Okręgu Białystok, którym kierował mjr. Władysław Bruliński ps. „Oskar”^[1]. Rozkazem nr 11 z 10 listopada 1944 Komendant Okręgu mianował ją na stopień podporucznika czasu wojny ze starszeństwem od 3 maja 1944.

W grudniu 1944 Marię aresztowało NKWD i Urząd Bezpieczeństwa. Torturowano Marię podczas śledztwa prowadzonego początkowo w Zambrowie, a później w Białymstoku. Podczas prowadzonego śledztwa funkcjonariusze NKWD połamali jej nogi^[1]. Jednak nie przyznała się, że działała w konspiracji i bez żadnego sądu jesienią 1944 odesłano ją do obozu NKWD Skopin-Pobiedinka, a następnie w Stalinogorsku. W styczniu 1946 powróciła do kraju z obozu (lista transportu nr 04323), ale w dalszym ciągu znajdowała się pod nadzorem UB^[1].

Maria nie była członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, ale w 1991 wstąpiła do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, otrzymując w 1992 status kombatanta^[1].

W styczniu 1947 wyszła za mąż za Marcelego Kossakowskiego. Utrzymywali się z pracy na roli i wychowali dwoje dzieci^[1]

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – rozkaz Komendanta Okręgu Białystok nr 11 z 10 listopada 1944^[2]
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – 11 listopad 1943

• Elżbieta Zawacka: Słownik biograficzny kobiet odznaczonych orderami wojennymi Virtuti Militari. T. II. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskiej Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2005, s. 115. ISBN 83-88693-08-5.
• Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [dostęp 2023-04-24]