Marc-Vivien Foé

Data i miejsce urodzenia	1 maja 1975 Jaunde
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 2003 Lyon
Wzrost	188 cm
Pozycja	pomocnik
Kariera juniorska
Lata Klub 1991–1992 Union de Garoua 1992–1994 Fogape Yaoundé
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 1994 Canon Jaunde 1994–1999 RC Lens 85 (11) 1999–2000 West Ham United 38 (1) 2000–2003 Olympique Lyon 43 (3) 2002–2003 → Manchester City (wyp.) 35 (9)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1993–2003  Kamerun 64 (8)
↑ Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
Dorobek medalowy
Puchar Konfederacji srebro Francja 2003
Multimedia w Wikimedia Commons

Marc-Vivien Foé (ur. 1 maja 1975 w Jaunde, zm. 26 czerwca 2003 w Lyonie) – piłkarz kameruński, uczestnik finałów Mistrzostw Świata w 1994 i 2002 roku.

26 czerwca 2003 roku zmarł w czasie meczu reprezentacji Kamerunu w ramach Pucharu Konfederacji w 2003 roku. Był wtedy zawodnikiem Manchesteru City.

Karierę piłkarską zaczynał w jednym z najsłynniejszych klubów w Afryce, kameruńskim klubie Canon Jaunde. Grał tam do grudnia 1995 roku. Zdobył z tym klubem dwa razy Puchar Kamerunu w 1993 roku i 1995 roku.

W 1995 roku przeszedł do klubu francuskiego RC Lens, gdzie szybko trafił do pierwszej jedenastki klubu i został gwiazdą ligi francuskiej. W sezonie 1995/96 w barwach RC Lens zadebiutował już w pierwszym meczu ligowym zremisowanym bezbramkowo z AJ Auxerre. W Pucharze UEFA Lens również szło dobrze. Foé doprowadził swój zespół do zwycięstw nad drużynami: luksemburskim FC Anevir Beggen 7:0 i 6:0 i Czernomorcem Odessa 0:0 i 4:0, który wcześniej wyeliminował Widzew Łódź. W trzeciej rundzie Foé został wraz z klubem wyeliminowany przez czeski klub Slavia Praga. Na koniec sezonu 1995/96 wraz z klubem zajął piąte miejsce w lidze i awansował do Pucharu UEFA, w którym już w pierwszej rundzie Lens i Foé odpadli po dwumeczu z S.S. Lazio 0:1 i 1:1. Natomiast w lidze z RC Lens zajął dopiero 13. miejsce. Następny sezon 1997/98 był wymarzonym sezonem dla Foé, gdyż sięgnął z zespołem po jedyny w historii klubu tytuł mistrza Francji wygrywając bój lepszym stosunkiem bramek z FC Metz oraz dotarł do finału Pucharu Francji jednak przegrywając na Stade de France z Paris Saint-Germain 1:2. Później okazało się, że doznał kontuzji (złamana noga), co udaremniło jego transfer do Manchester United oraz wyjazdu na Mundial do Francji. Gdy leczył kontuzję, Lens grało słabo w lidze, gdzie zajęło 6. miejsce, i w Lidze Mistrzów, gdy przegrał walkę o 1/8 finału. Po wyleczeniu kontuzji Foé opuścił klub.

W 1999 roku trafił za 6 milionów euro^[1] do angielskiego zespołu West Ham United. Zajął z tą drużyną wysokie dziewiąte miejsce. Dobra gra w tej drużynie zaowocowała w 2000 transferem do Olympique Lyon za 9 milionów euro^[1]. Wraz z tą drużyną grał w Lidze Mistrzów, gdzie w 1 rundzie grupowej lepsza była tylko Valencia CF, zaś w drugiej Olympique Lyon przegrał z Bayernem Monachium i Arsenalem. Klub zdobył w 2001 roku Puchar Ligi pokonując w dogrywce 2:1 AS Monaco i tytuł wicemistrza Francji, przegrywając tytuł mistrzowski różnicą czterech punktów z FC Nantes. W sezonie 2001/02 w Lidze Mistrzów zespół nie spisywał się najlepiej, gdyż Lyon odpadł w pierwszej rundzie po porażkach z FC Barcelona i Bayerem 04 Leverkusen. A w Pucharze UEFA został wyeliminowany przez czeski Slovan Liberec. Foé zdobył tytuł mistrza Francji, okazując się lepszym o dwa punkty od swojego byłego klubu RC Lens. Gdy jednak przegrał miejsce w składzie Lyonu, opuścił klub na zasadzie wypożyczenia.

Po nieudanym dla Kamerunu Mundialu w Korei i Japonii w lecie 2002 roku Foé został wypożyczony do Manchesteru City. Od razu stał się jednym z wyróżniających się zawodników. Na koniec sezonu 2002/03 wraz z Manchesterem zajął dziewiąte miejsce i doprowadził klub do Pucharu UEFA.

Marc-Vivien Foé zadebiutował w reprezentacji Kamerunu 22 września 1993 przeciwko Meksykowi. W 1994 zagrał na XV Mistrzostwach Świata w USA, gdzie reprezentacja Kamerunu nie wyszła jednak z grupy. W 1996 roku zadebiutował w Pucharze Narodów Afryki w Południowej Afryce, gdzie Kamerun odpadł jednak już w rundzie grupowej. W 1997 roku awansował do finałów Mistrzostw Świata we Francji, gdzie jednak nie zagrał z powodu kontuzji. W 2000 roku zdobył wraz reprezentacją z trenera Pierre'em Lechantrem Puchar Narodów Afryki. W 2001 roku po niezbyt udanym występie w Pucharze Konfederacji trenerem reprezentacji został Niemiec Winfried Schäfer. W 2002 roku po raz drugi z rzędu sięgnął po Puchar Narodów Afryki. W czerwcu rozpoczęły się Mistrzostw Świata w Japonii i Korei, gdzie Foé został uznany gwiazdą mistrzostw, mimo odpadnięcia w fazie grupowej. W 2003 roku brał też udział Pucharu Konfederacji, który dla Foé zakończył się tragicznie. Foé zagrał dla reprezentacji 64 mecze i strzelił 8 bramek.

26 czerwca 2003 w 72. minucie^[2][3][4] meczu półfinałowego Pucharu Konfederacji FIFA reprezentacji Kamerunu z Kolumbią^[5], Marc-Vivien Foé niespodziewanie zasłabł. Pomimo natychmiastowej pomocy trwającej 45 minut^[4], lekarzom nie udało się go uratować i Foé zmarł wkrótce po przewiezieniu do szpitala^[6]. Mecz ten był rozgrywany na Stade Gerland w Lyonie^[3] – klubowym stadionie drużyny Olympique Lyon, w której Foé grał przez 3 sezony. Autopsja wykazała, że przyczyną śmierci piłkarza był atak serca, który był spowodowany niewykrytą wcześniej kardiomiopatią przerostową^[7][8][9].

Mimo tragedii Kameruńczycy zdecydowanie wypowiadali się, aby reprezentacja ich kraju nie zrezygnowała z udziału w meczu finałowym przeciwko Francji, by w ten sposób uczcić pamięć Foé. Komisarz meczu finałowego, Michał Listkiewicz, potwierdził dwa dni przed meczem, iż finał zostanie rozegrany zgodnie z programem.

29 czerwca 2003 na stadionie Stade de France w podparyskim St. Denis odbył się finał Pucharu Konfederacji pomiędzy reprezentacją Kamerunu a reprezentacją Francji^[3]. Wcześniej piłkarze, trenerzy oraz kibice uczcili pamięć Foé minutą ciszy. Mecz wygrali Francuzi 1:0 po złotym golu w 97 minucie Thierry'ego Henry'ego, który zadedykował go dla Foé^[9]. Po meczu na dekorację wprowadzając swoich kolegów kapitanowie Rigobert Song (Kamerun) oraz Marcel Desailly (Francja) nieśli wielki portret Foé^[9]. Piłkarze mieli na rękawach koszulki czarne opaski. Marcel Desailly trofeum Pucharu Konfederacji zadedykował właśnie Foé.

Numer "17" jest zastrzeżony w piłkarskiej reprezentacji Kamerunu oraz we francuskich klubach Olympique Lyon i RC Lens. Wcześniej manager Kevin Keegan ogłosił, że zastrzeżony został również numer 23, z którym Foe grał w Manchesterze City^[10].

11 listopada 2003 został zorganizowany mecz, gdzie piłkarska reprezentacja Kamerunu zmierzyła się z zespołem gwiazd rozegranym w Lyonie dla uczczenia pamięci zmarłego na tym boisku Foé. Kamerun wygrał 3:1, ale wynik miał dla kolegów zmarłego znaczenie drugorzędne. Wśród kameruńskich graczy i 23 962 widzów dominowało uczucie spełnienia obowiązku uczczenia pamięci Foé. W zespole gwiazd, nazwanym "Teamem Przyjaźni", zagrali tacy piłkarze, jak Thierry Henry, Robert Pirès, Sylvain Wiltord i Nicolas Anelka; gola strzelił Brazylijczyk Sonny Anderson – kolega Foé z Olympique Lyon. Dochód z tego spotkania przeznaczony został na fundusz charytatywny, którym kieruje wdowa po Foé, Marie-Louise.

• 1993 Puchar Kamerunu^[11]
• 1995 Puchar Kamerunu

• 1998 mistrzostwo Francji^[11]
• 1998 finalista Pucharu Francji
• 1999 Puchar Ligi

• 2001 Puchar Ligi^[11]
• 2002 mistrzostwo Francji
• 2002 Superpuchar Francji

• 2000 Puchar Narodów Afryki
• 2002 Puchar Narodów Afryki^[11]
• 2003 srebrny medal Pucharu Konfederacji pośmiertnie^[11]

• Oficjalna strona ku pamięci Marca-Viviena Foé