Mamry
 Jezioro Dargin, jedna z części jeziora Mamry | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
115,8–116,3 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
9851,0–10282,4 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
1,0 km³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
II[1] (w roku 2005) |
| Rzeki zasilające |
Radzieja, Sapina |
| Rzeki wypływające |
Węgorapa |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Węgorzewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego  | |
 54°10′21″N 21°41′54″E/54,172500 21,698333
| |
Mamry (niem. Mauersee) – jezioro w północno-wschodniej Polsce, woj. warmińsko-mazurskim, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich.
Mamry to jezioro polodowcowe morenowe[2] i drugie pod względem powierzchni jezioro w Polsce.
Dno jeziora jest zróżnicowane z licznymi zagłębieniami i wypłyceniami, przy czym część północna jest wyraźnie głębsza, dno porastają roślinność wynurzona i łąki podwodne złożone z ramienic. Brzegi jeziora przeważnie niskie i podmokłe, w części porośnięte lasem.
Położenie
Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa Mamry[3], odpowiada jedynie jezioru nazywanemu Mamry Północne[1][4]
Mamry mają trzy wydzielone części[3]:
Część publikacji pod nazwą Mamry opisuje cały kompleks złożony z 6 połączonych ze sobą jezior[5]: Mamry Północne (lub właściwe), Kirsajty, Kisajno, Dargin, Święcajty, Dobskie[2].
W kompleksie jezior znajdują się 33 wyspy o łącznej powierzchni 213 ha, część z nich na jeziorach Mamry i Kisajno tworzy rezerwat ornitologiczny. Największa z nich – Upałty – jest największą w Krainie Wielkich Jezior. Z Mamr wypływa rzeka Węgorapa.
Historia
W przeszłości jeziora kompleksu Mamr tworzyły oddzielne zbiorniki wodne połączone strumieniami. Poziom wody w jeziorach podniósł się w XVI – XVII w. o kilka metrów. Na podniesienie poziomu wody w kompleksie Mamr miały wpływ: umacnianie brzegów jezior w szczególności w pobliżu Węgorzewa, budowa zapory na Węgorapie, która zwiększała właściwości obronne zlokalizowanego w Węgorzewie zamku krzyżackiego oraz poprawiała funkcjonalność tutejszego młyna[6]. Pod wodą znalazły się m.in.: dawna droga do kościoła z Kalu do Węgielsztyna, niektóre osady i cmentarze pruskie. W latach 1765–1772 oddano do użytku kanał, który połączył Mamry z jeziorem Niegocin[6].
Zagospodarowanie
Przez jezioro prowadzi trasa żeglugowa z Węgorzewa przez Giżycko, Mikołajki do Pisza i Rucianego-Nidy.
Dane morfometryczne
Powierzchnia zwierciadła wody całego kompleksu Mamr według różnych źródeł wynosi od 9851,0 ha[5] do 10282,4 ha[7].
Zwierciadło wody położone jest na wysokości 115,8 m n.p.m.[5] lub 116,2[1][4] lub też 116,2–116,3 m n.p.m.[7]. Średnia głębokość jeziora wynosi 9,8 m[7] lub 11 m[potrzebny przypis], natomiast głębokość maksymalna – 43,8 m[1][2][4][7].
Zlewnia jeziora wynosi 620,6 km², a zlewnia bezpośrednia – 700 ha[8].
Jakość wód
Na podstawie badań przeprowadzonych w 2005 roku wody jeziora Mamry Północne (Właściwe) zaliczono do II klasy czystości[1] i II kategorii podatności na degradację[1]. W roku 1999 wody jeziora również zaliczono do wód II klasy czystości[4][5].
Badania przeprowadzone w latach 1990 i 1993 wskazywały na pierwszą klasę czystości wód jeziora Mamry[1].
Hydronimia
Nazwę Mamry ustalono urzędowo w 1949 roku w miejsce niemieckiej – Mauer See[9].
Wyspy na jeziorze Mamry
|
Mamry właściwe (północne):
Dargin:
Jezioro Dobskie:
Kirsajty:
|
Kisajno:
Święcajty:
|
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005. s. 41 (44). [dostęp 2011-05-29].
- ↑ a b c Najnowsza encyklopedia powszechna A – Z. Kraków: Zielona Sowa, 2005, s. 550. ISBN 83-7389-938-3.
- ↑ a b Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 203, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c d Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 1999. s. 60–61. [dostęp 2011-05-29].
- ↑ a b c d Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b Bartłomiej Grzegorz Sala, Największe jeziora Polski, Wydanie I, Warszawa: Wydawnictwo CM, 2022, s. 23-36, ISBN 978-83-67240-00-0 [dostęp 2023-10-15].
- ↑ a b c d Według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 roku. WIOŚ Olsztyn, s. 32, za: IMGW.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 2).
Linki zewnętrzne
- Jezioro Mamry w informatorze turystyczno-przyrodniczym www.jezioro.com.pl. jezioro.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- Mamry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 85.