Maksymilian Wilimowski

Maksymilian Wilimowski (1920)
Pełne imię i nazwisko	Maksymilian Brunon Wilimowski
Data i miejsce urodzenia	7 października 1886 Siemianowice
Data i miejsce śmierci	3 lipca 1951 Jastrzębie-Zdrój
Miejsce spoczynku	Katowice, cmentarz przy ul. Francuskiej
Zawód, zajęcie	lekarz chirurg
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor medycyny
Alma Mater	Uniwersytet Wrocławski
Rodzice	Józef i Anna z Rudkowskich
Małżeństwo	Maria z d. Sworowska
Dzieci	Marian Wilimowski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Maksymilian Brunon Wilimowski^[1] (ur. 7 października 1886 w Siemianowicach, zm. 3 lipca 1951 w Jastrzębiu-Zdroju) – polski działacz niepodległościowy i narodowy na Górnym Śląsku, doktor medycyny, chirurg, oficer lekarz Wojska Polskiego.

Maksymilian Wilimowski urodził się 7 października 1886 roku w Siemianowicach^[2] w rodzinie majstra murarskiego Józefa i Anny z Rudkowskich^[3][4]. Ukończył Gimnazjum w Katowicach (późniejsze III Liceum Ogólnokształcące im. A. Mickiewicza w Katowicach), należąc w tym okresie do Towarzystwa Tomasza Zana, które było konspiracyjnym kółkiem samokształceniowym^[2].

W 1908 roku rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Wrocławskim^[2]. Tam związał się z powołanym w 1887 roku w Krakowie Związkiem Młodzieży Polskiej „Zet” i wkrótce został członkiem Koła Braterskiego – najwyższej komórki organizacyjnej związku we Wrocławiu. W latach 1909–1911 z ramienia „Zet-u” pełnił funkcję Komisarza Oświatowego dla Górnego Śląska. Utrzymywał kontakty z działaczami polskimi, m.in. z dr. Józefem Rostkiem i dr. Feliksem Białym. W 1911 roku pruskie władze wytoczyły Maksymilianowi Wilimowskiemu proces za przechowywanie polskich książek – w tej sytuacji przeniósł się do Fryburga, gdzie tego rodzaju działania nie były karalne i tam kontynuował studia^[4]. Dyplom lekarza Maksymilian Wilimowski uzyskał w 10 sierpnia 1914 roku we Wrocławiu^[2][4].

Maksymilian Wilimowski po studiach rozpoczął pracę jako asystent w Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Wrocławskiego^[2]. Pod koniec 1917 roku m.in. z inicjatywy Emila Cyrana i Maksymiliana Wilimowskiego założono Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. św. Jacka^[5]. 15 grudnia 1917 roku Maksymilian Wilimowski został wcielony do Armii Cesarstwa Niemieckiego, gdzie służył jako lekarz w szpitalach polowych na froncie zachodnim. Po demobilizacji 1 grudnia 1918 roku powrócił do Wrocławia. Tam 3 maja 1919 roku uzyskał stopień doktora medycyny^[4][2].

Maksymilian Wilimowski 10 maja 1919 roku został zmuszony wraz z innymi Polakami do opuszczenia Uniwersytetu Wrocławskiego, po czym udał się do Poznania i tam wstąpił do Wojska Wielkopolskiego, otrzymując stopień lekarza kapitana^[4]. Tam też został asystentem w Szpitalu Miejskim, działając równocześnie w Komitecie Pomocy dla Kresów Wschodnich i Górnego Śląska przy Radzie Narodowej w Poznaniu^[2].

Po wybuchu I powstania śląskiego przybył do Sosnowca, gdzie opiekował się rannymi^[4] i sprawował opiekę lekarską nad obozami uchodźców z Górnego Śląska^[7]. Tam też kierował Wydziałem Oświaty Komisariat Rad Ludowych na Śląsku z siedzibą w Sosnowcu. W latach 1919–1921 współpracował z Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska^[2].

W październiku 1919 roku powstał Generalny Sekretariat Plebiscytowy, w którym Maksymilian Wilimowski znalazł się w jego ścisłym kierownictwie wraz z Konstantym Wolnym i Edwardem Rybarzem^[4]. W latach 1920–1921 kierował różnymi strukturami Polskiego Komisariatu Plebiscytowego Bytomiu – w tym od 1920 roku jako kierownik wydziału wychowania fizycznego^[7][8]. Działalność wydziału obejmowała m.in. wspieranie polskich towarzystw i organizacji na Górnym Śląsku czy tworzenie klubów sportowych i opiekę nad nimi^[4]. 4 stycznia 1920 roku założono klub sportowy Polonia Bytom. Wówczas to odbyło się zebranie, w którym szczególną aktywnością prócz Maksymiliana Wilimowskiego wykazali się Alojzy Budniok i Edmund Grabianowski^[9].

Podczas II powstania śląskiego Maksymilian Wilimowski wraz z dr Marią Rajdą kierował Harcerskim Pogotowiem Sanitarnym^[4]. Podczas III powstania śląskiego był on początkowo lekarzem w katowickim I Pułku, następnie doradcą chirurgicznym Szefa Sanitarnego Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, a pod koniec komendantem Głównego Szpitala Wojsk Powstańczych w Mysłowicach^[4][2].

Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku objął kierownictwo szpitala oo. Bonifratrów w Bogucicach (późniejsza część Katowic)^[4], a w 1927 roku został dyrektorem Szpitala Miejskiego w Katowicach przy ulicy Raciborskiej. W latach międzywojennych Maksymilian Wilimowski działał aktywnie m.in. w zarządzie Polskiego Towarzystwa Szpitalnictwa w Warszawie czy w Polskim Czerwonym Krzyżu. Był prezesem Towarzystwa Lekarzy Polaków na Śląsku i wiceprezesem Śląskiej Izby Lekarskiej^[2]. Był autorem prac z zakresu chirurgii i medycyny pracy^[2]. Ponadto wszedł on do zarządu powołanego 15 lipca 1922 roku Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego^[10] i był zastępcą członka Senatu RP IV kadencji^[7].

W 1934, jako kapitan lekarz pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Katowice. Posiadał przydział do Kadry Zapasowej 10 Szpitala Okręgowego w Przemyślu^[11].

Kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej Urząd Policji Kryminalnej III Rzeszy opracował Sonderfahndungsbuch Polen – listę polskiej inteligencji, na której znalazły się m.in. 352 osoby związane z Katowicami (w tym Maksymilian Wilimowski), których Niemcy planowali aresztować^[12]. W czasie okupacji Maksymilian Wilimowski był przez Niemców poszukiwany i ukrywał się w Krakowie^[2] bądź też opuścił Górny Śląsk w obawie przed represjami i osiadł w Krakowie gdzie pracował jako lekarz w Ubezpieczalni Społecznej^[4].

Po II wojnie światowej Maksymilian Wilimowski powrócił do Katowic, gdzie ponownie w 1945 roku objął stanowisko dyrektora Szpitala Miejskiego w Katowicach. Po wojnie został także lekarzem kolejowym i członkiem komisji lekarskiej pierwszej instancji przy starostwie oraz komisji odwoławczej przy Izbie Skarbowej w Katowicach. W latach 1945–1951 pełnił funkcję przewodniczącego Śląskiego Towarzystwa Lekarskiego^[2].

Maksymilian Wilimowski zmarł 3 lipca 1951 roku w Jastrzębiu-Zdroju^[2]. Został on pochowany na cmentarzu parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny przy ulicy Francuskiej w Katowicach^[7] (aleja główna, miejsce C1A-124^[13]).

Maksymilian Wilimowski w 1923 roku poślubił Marię z d. Sworowska. W 1924 roku urodził się ich syn Marian Wilimowski – profesor nauk medycznych, rektor Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach 1981–1987^[4].

• Krzyż Niepodległości – 15 kwietnia 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[14][3][15],
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[4],
• Złoty Krzyż Zasługi dwukrotnie^[4]
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi^[16].

• Dąb na alei polskiego dziedzictwa Śląska w Katowicach, na terenie dzielnicy Janów-Nikiszowiec^[17],
• Ulica Maksymiliana Wilimowskiego w Katowicach^[2], na obszarze dzielnicy Śródmieście (łącznik ulic Raciborskiej i Kozielskiej)^[18].

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• KrzysztofK. Brożek KrzysztofK., Polscy lekarze na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Kulturą Medyczną” (8/1), 2001, s. 111–143 [dostęp 2023-11-30]  (pol.).
• UrszulaU. Rzewiczok UrszulaU., Zarys dziejów Katowic 1299–1990, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2006, ISBN 978-83-87727-42-0  (pol.).
• UrszulaU. Rzewiczok UrszulaU. (red.), Patronowie katowickich ulic i placów, wyd. drugie, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2013, ISBN 978-83-87727-38-3 .