Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Makak czubaty

Makak czubaty
Macaca nigra[1]
(Desmarest, 1822)
Ilustracja
Makak czubaty
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

koczkodany

Rodzaj

makak

Gatunek

makak czubaty

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Makak czubaty[7][8], czarny makak czubaty[8], czubaty pawian[8] (Macaca nigra) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1822 roku francuski zoolog Anselme Gaëtan Desmarest nadając mu nazwę Cynocephalus niger[2]. Miejsce typowe to „jedna z wysp archipelagu indyjskiego” (fr. L’une des îles de l’archipel des Indes)[2][9][10]. Okaz typowy (neotyp) to skóra (w znaturalizowanej pozycji) oraz czaszka samca (sygnatura MNHN-ZM-AC-A1463) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; okaz zebrali w 1829 roku na Celebes Joseph Paul Gaimard i Jean René Constant Quoy[11].

M. nigra należy do grupy gatunkowej silenus[12]. M. nigra jest genetycznie i morfologicznie podobny do M. nigrescens, a w Parku Narodowym Bogani Nani Wartabone w dolnym biegu rzeki Onggak Dumoga stwierdzono strefę przenikania między tymi gatunkami[12].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten za gatunek monotypowy[12].

Etymologia

  • Macaca: port. macaca, rodzaj żeński od macaco „małpa”; Palmer sugeruje, że nazwa ta pochodzi od słowa Macaquo oznaczającego w Kongo makaka i zaadoptowaną przez Buffona w 1766 roku[13].
  • nigra: łac. niger „czarny, ciemnego koloru, lśniąca czerń”[14].

Zasięg występowania

Makak czubaty występuje endemicznie w północnym Celebes (wschodni kraniec północnej, półwyspowej części) oraz na wyspach Manado Tua i Talisei; introdukowany na wyspę Pulau Bacan (Moluki) w 1867 roku[15][12].

Gęstość występowania makaków czubatych na wyspie Bacan jest wyższa niż na Sulawesi (odpowiednio 4,9 grup/km² ze średnią wielkością grupy 24,9 os. // 3,9 grup/km², średnio liczących 20 osobników)[15].

Na Sulawesi grupy makaków czubatych można spotkać na terenie rezerwatów Tangkoko DuaSudara (w tym miejscu wyspy jest ich najwięcej), Gunung Ambang, Gunung Manembonembo oraz na terenie parku narodowego Bunaken Marine[16].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 44,5–55 cm, samców 50–57 cm, długość ogona 1,5–2,5 cm; masa ciała samic 5,5–8 kg, samców 10,2–13 kg[17][18]. Czarne, dość długie futro, szczątkowy ogon, twarz czarna, u młodych różowa, modzele pośladkowe jasnoróżowe. Na głowie charakterystyczny czub dorastający do 10 cm.

Tryb życia

Żyje w parach lub małych grupach, głównie na ziemi, osobniki młode i samice z dziećmi chronią się na drzewach. Wszystkożerny, żywi się głównie owocami, chętnie łowi drobne zwierzęta w rzekach i morzu. W stadach panuje równouprawnienie, żadna płeć nie dominuje. Młode osiągają dojrzałość w wieku trzech lat, nie wiadomo ilu lat dożywają na wolności.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (ang. critically endangered ‘krytycznie zagrożony’)[6].

Przypisy

  1. ↑ Macaca nigra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c Supplément. W: A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  3. ↑ A. Desmoulins: Cynocéphale. Cynocephalus. Mam. W: J. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 5. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, n° 55; Baudouin Frèrer, Libraries-Editeurs, Imprimeurs de la société D'Histoire Naturelle, Rue de Vaugirard, n° 36, 1824, s. 262. (fr.).
  4. ↑ H.G.L. Reichenbach: Die vollständigste Naturgeschichte der Affen. Dresden und Leipzig: Expedition der vollstèandigsten Naturgeschichte, 1862, s. 163. (niem.).
  5. ↑ G.S. Miller. Two new mammals from Celebes. „Journal of Mammalogy”. 12 (4), s. 413, 1931. DOI: 10.2307/1373772. (ang.). 
  6. ↑ a b R. Lee i inni, Macaca nigra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-22] (ang.).
  7. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b c Kowalski i in. 1991 ↓, s. 183.
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Macaca nigra. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-22].
  10. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Macaca nigra (Desmarest, 1822). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-16]. (ang.).
  11. ↑ MNHN-ZM-AC-A1463, [w:] Mammals (ZM) [online], Muséum national d’Histoire naturelle [dostęp 2023-09-16] (fr. • ang.).
  12. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 220. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  13. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.). 
  14. ↑ nigra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-16] (ang.).
  15. ↑ a b Rosenbaum et al.. Population densities of Sulawesi crested black macaques (Macaca nigra) on Bacan and Sulawesi, Indonesia: Effects of habitat disturbance and hunting. „American Journal of Primatology”. 44, s. 89–106, 1998. (ang.). 
  16. ↑ Bynum et al.. Conservation Status of Sulawesi Macaques. „Tropical Biodiveristy”. 6, s. 123–144, 1999. (ang.). 
  17. ↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 630–631. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  18. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 144. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

  • K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 183, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Makak_czubaty