Maślak pstry
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślak pstry |
| Nazwa systematyczna | |
| Suillus variegatus (Sw.) Richon & Roze Atlas Champ. (Aubrevilliers): 178 (1888) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Maślak pstry (Suillus variegatus (Sw.) Richon & Roze) – gatunek grzybów należący do rodziny maślakowatych (Suillaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1810 r. Olof Peter Swartz nadając mu nazwę Boletus variegatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1888 r. Charles Édouard Richon i Ernest Roze, przenosząc go do rodzaju Suillus[2].
- Boletus variegatus Sw. 1810
- Ixocomus variegatus (Sw.) Quél. 1888
- Versipellis variegata (Sw.) Quél. 1886
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: bagniak, grzyb pstry, jakub, jakubek, łosiak, murzynek, piasecznik, twardak, twardzioszek[4]. Nazwy regionalne: grzyb twardzioszek, borowik pstry, bagniak, murzynek, twardak, ugacz, piasecznik, piaskowiec, hubek, hubanek[5].
Morfologia
O średnicy 5–14 cm, u młodych okazów półkolisty z podwiniętymi brzegami, potem poduchowaty z ostrym brzegiem. Skórka za młodu na kolor od żółtego lub żółtosiwego przez oliwkowy do brudnopomarańczowego i jest pilśniowata, potem staje się ochrowobrązowa do bladopomarańczowej[6]. Jej powierzchnia pokryta jest drobnymi kosmkami, które u starszych okazów czasami zanikają. Od miąższu oddziela się dość trudno[7].
Dość krótkie, za młodu żółte lub bladopomarańczowe, potem ciemnooliwkowe. Po uciśnięciu najpierw sinieją, potem brązowieją[6]. Pory okrągławe i podobnej barwy jak rurki[7].
Wysokość 4–10 cm, grubość 2–4 cm. Jest walcowaty, gładki i dołem zgrubiały. Ma żółty lub żółtobrązowawy kolor z lekkim czerwonawym odcieniem[6].
Twardy, bladożółty lub bladopomarańczowy, pod powierzchnią trzonu cytrynowożółty. Po przekrojeniu miejscami lekko sinieje (lekko błękitnieje). Smak nieznaczny, zapach oryginalny, nieco przypominający igliwie[6].
Oliwkowobrązowy. Zarodniki o średnicy 7,5–12 × 3–5 µm, gładkie, wrzecionowatego kształtu[7].
- Gatunki podobne
- maślak sitarz (Suillus bovinus), ale ma większe pory i nie posiada charakterystycznego zapachu[8]
- maślaczek pieprzowy (Chalciporus piperatus), ale jest znacznie mniejszy i ma pikantny smak[9]
- tzw. borowiec dęty (Suillus cavipes). Występuje częściej w górach i łatwiej go odróżnić po pustym trzonie i zanikającym pierścieniu, ponadto jest gęsto okryty drobnymi kosmkami[9].
Występowanie i siedlisko
Jest szeroko rozpowszechniony w Europie Środkowej[8], ale występuje także w Ameryce Północnej, Południowej i Japonii[10]. W Polsce jest pospolity[9] [7].
Owocniki wyrastają od lata do jesieni, w lasach iglastych, szczególnie pod sosnami, na wrzosowiskach i w miejscach wilgotnych[7].
Znaczenie
Grzyb jadalny średniej wartości. Ma swoisty zapach, w smaku nie najlepszy. Dobry do marynowania[5]. Pełnię smaku tego grzyba najlepiej wykorzystać sporządzając sos śmietankowo-grzybowy gotowany na lekkim ogniu co najmniej 30 min[8].
Przypisy
- ↑ Suillus variegatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Albert Pilát, Otto Ušák, Mały atlas grzybów, Warszawa: PWRiL, 1977.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05].