Lycoperdon
 Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
purchawka |
| Nazwa systematyczna | |
| Lycoperdon Pers. Ann. Bot. (Usteri) 1: 4 (1794) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Lycoperdon perlatum Pers. (1796) | |
Lycoperdon Pers. (purchawka) – rodzaj grzybów z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae)[1]. W Europie występuje 14 gatunków.
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lycoperdaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Bovistella Morgan, Calvatiella C.H. Chow, Capillaria Velen., Cerophora Raf., Handkea Kreisel, Lycoperdon subgen. Bovistella (Morgan) Jeppson & E. Larss., Lycoperdon subgen. Utraria (Quél.) Jeppson & E. Larss., Priapus Raf., Sufa Adans., Utraria Quél.[2]
Polska nazwa pochodzi od dźwięku wydawanego po nadepnięciu dojrzałego owocnika. Nazwa naukowa pochodzi od greckiego λύκος, tj. wilk oraz πέρδομαι – wypuszczam gazy jelitowe (por. prasłowiańskie *pьrdjǫ, *pьrděti). Nazwę polską podał Józef Jundziłł w 1830 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako prochówka[3].
Charakterystyka
Owocniki kuliste lub odwrotnie gruszkowate z zarodnikami wewnątrz. Podczas dojrzewania powoli brązowiejące. Po naciśnięciu zarodniki rozpylają się wydostając na zewnątrz przez otworek w górnej części owocnika. Trzony płonne. Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy do umbrowobrązowego. Zarodniki okrągławe, gładkie do brodawkowatych, bez pory rostkowej[4].
Grzyby saprotroficzne rosnące na ziemi, rzadko na martwym drewnie. Większość gatunków jest jadalna, jednak do spożycia nadają się tylko osobniki młode, dopóki ich wnętrze jest białe[4].
- Lycoperdon caudatum J. Schröt. 1889 – purchawka długostopkowa
- Lycoperdon decipiens Durieu & Mont. 1848 – purchawka stepowa
- Lycoperdon dermoxanthum Vittad. 1843 – tzw. kurzawka drobniutka
- Lycoperdon echinatum Pers. 1794 – purchawka jeżowata
- Lycoperdon ericaeum Bonord. 1857 – purchawka wrzosowiskowa
- Lycoperdon excipuliforme (Scop.) Pers. 1801 – purchawka fiolowata[5]
- Lycoperdon lividum Pers. 1809 – purchawka cisawa
- Lycoperdon mammiforme Pers. 1801 – purchawka łatkowata
- Lycoperdon molle Pers. 180 – purchawka miękka
- Lycoperdon nigrescens Wahlenb. 1794 – purchawka czarniawa
- Lycoperdon norvegicum Demoulin 1971 – purchawka norweska
- Lycoperdon perlatum Pers. 1796 – purchawka chropowata
- Lycoperdon pratense Pers. 1797 – tzw. purchaweczka spłaszczona
- Lycoperdon purpurascens (Berk. & M.A. Curtis) Sacc. 1888
- Lycoperdon radicatum Durieu & Mont. 1848[6] – tzw. kurzaweczka korzeniowata
- Lycoperdon umbrinum Pers. 1801 – purchawka brunatna
Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum[7]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[3].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-09-01] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 413–417, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Nazwa polska podana przez J. Jundziłła w 1830.
- ↑ Według Index Fungorum takson niepewny.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).