Lubin

miasto i gmina
Ratusz w Lubinie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lubiński
Prawa miejskie	1295
Prezydent	Robert Raczyński
Powierzchnia	40,76[1] km²
Wysokość	121–155 m n.p.m.
Populacja (30.06.2024) • liczba ludności • gęstość	67 155[2] 1647,6 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 76
Kod pocztowy	59-300
Tablice rejestracyjne	DLU
Położenie na mapie powiatu lubińskiego Lubin
Położenie na mapie Polski Lubin
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lubin
51°23′51″N 16°12′34″E/51,397500 16,209444
TERC (TERYT)	0211011
SIMC	0954142
Urząd miejski ul. Kilińskiego 10 59-300 Lubin
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Lubin (niem. Lüben) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu lubińskiego i gminy wiejskiej Lubin. Leży na Wysoczyźnie Lubińskiej, nad rzeką Zimnicą.

Lubin leży w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. W Lubinie swoją siedzibę ma założony w roku 1961 KGHM Polska Miedź, jeden z czołowych producentów miedzi i srebra na świecie.

Według danych z 1 stycznia 2015 roku, Lubin ma obszar 40,77 km²^[3], w tym:

• użytki rolne: 53%
• użytki leśne: 11,5%

Miasto stanowi około 5,73% powierzchni powiatu^[3].

• Wykres liczby ludności miasta Lubin

Największą populację Lubina odnotowano w 1996 roku – według danych GUS 83 490 mieszkańców.

Dane z 31 grudnia 2011^[4]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	75 147	100	38 988	52	36 159	48
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	1843		956		887

Według danych z roku 2008^[5] średni dochód na mieszkańca powiatu lubińskiego wynosił 5432,4 zł brutto, według statystyk z 2018 było tu już około 7200 zł, co stanowi najwyższy wynik w Polsce^[6].

Piramida wieku mieszkańców Lubina w 2014 roku^[7]:

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa „lubić”^[8]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on pierwotną nazwę jako Lobyn oraz „Lubyn” podając jej znaczenie „Lieblingsort”, czyli tłumacząc na język polski „Miejscowość miłości lub ulubiona, ukochana miejscowość”^[8]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Lüben^[8] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.

Miejscowość wymieniona została w staropolskiej, zlatynizowanej formie Lubyn w łacińskim dokumencie wydanym w 1246 roku w Lubinie przez kancelarię księcia Bolesława II Rogatki^[9]. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lubyn^[10][11]. Nazwa miejscowości w obecnie używanej formie Lubin wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie^[12]. Miejscowość została wymieniona w łacińskim dokumencie wyd. w 1332 roku w Lubinie w zlatynizowanej staropolskiej formie Lobyn^[13]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lubena^[14].

Polską nazwę Bukowa oraz niemiecką Luben w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[15].

W obrębie granic administracyjnych dzisiejszego Lubina i jego najbliższych okolicach udokumentowano kilka cmentarzysk ciałopalnych pochodzących z III–V okresu epoki brązu oraz wczesnego okresu epoki żelaza tzw. halsztackiego, a więc związanych z kulturą łużycką, która na terenie niemal całej dzisiejszej Polski rozwijała się przez ok. 1000 lat (1300–400 lat p.n.e.). Jednak najstarszym, jest grób szkieletowy odkryty w 1941 roku tuż za rogatkami miasta, przy drodze do Ścinawy. Jego powstanie umiejscowiono w młodszym okresie epoki kamiennej – neolicie, czyli około 4000 lat temu^[16].

Powstanie pierwszej osady na terenie dzisiejszego Lubina (osiedle Stary Lubin) związane jest z przecięciem się w tym miejscu ważnych szlaków kupieckich (np. z Magdeburga poprzez Wrocław do Kijowa i z południa przez Wielkopolskę nad Morze Bałtyckie) w związku z czym była zapewne miejscem odpoczynku wędrujących kupców, a także handlu ich towarami. Nie do końca wiadomo, czy Lubinem władali wówczas^{[potrzebny przypis]} Dziadoszanie czy Trzebowianie, gdyż leżał on w połowie drogi między ich głównymi grodami.

Pierwsze wzmianki o Lubinie pochodzą z 936, osada jest wymieniona w Kronice Geografa Bawarskiego^[17]. Kolejna pochodzi z drugiej połowy XII wieku. Bulla papieska wydana prawdopodobnie w 1155 roku wymienia Lubin wśród 13 śląskich kasztelanii, ok. 1176 roku książę Bolesław Wysoki nadał Lubinowi prawa targowe, a w 1178 osadę na Starym Lubinie podnosi do rangi miasta na prawie polskim. Nowe miasto, leżące między kasztelanią (tereny dzisiejszego Parku Wrocławskiego) a Starym Lubinem mogło zostać ufundowane przez Jadwigę Śląską i Henryka I Brodatego ok. 1205 roku.

Od 1267 Lubin należał do klasztoru trzebnickiego, w 1273 został włączony do księstwa ścinawskiego, a od 1339 do księstwa legnickiego. W 1319 za sprawą księcia Jana ścinawskiego potwierdzona została lokacja na prawie magdeburskim^[17]. Od roku 1349 Lubin był stolicą księstwa udzielnego. Pierwszym jego władcą był Ludwik I Brzeski, fundator „Kodeksu lubińskiego” z ilustrowaną legendą o św. Jadwidze Śląskiej. Ostatnim była Anna Pomorska, która rządziła miastem do swojej śmierci w 1550. Miasto zostało otoczone murami, zbudowano kościół i rozbudowano zamek. Podczas wojen husyckich miasto było częściowo niszczone, m.in. przez pożary w 1428 i 1431. Krótki okres ożywienia w XVI w. rozwinęło się sukiennictwo, handel suknem krajowym i zagranicznym, bydłem i trzodą^[18]. Okres ten zakończyła wojna trzydziestoletnia, w mieście stacjonowało wówczas 18,5 tysiąca żołnierzy szwedzkiego Korpusu Stalowych Rękawic. Wielki pożar w 1626 zniszczył zabudowę, a zaraza w 1630 zdziesiątkowała mieszkańców^[17].

Rzeczywistość Lubina zaczęła zmieniać się po podboju Śląska przez Prusy, Księstwo Legnickie do którego należał Lubin było zarządzane z Berlina. Zmiana przynależności politycznej, jaka była efektem podboju spowodowała, że na miasto mieć wpływ zaczęli biurokraci berlińscy, a nie jak za Habsburgów urzędnicy miejscowi zasiadający na zamku legnickim.

Luterańscy pastorzy składający raporty o swoich parafiach jeszcze w przededniu XIX w. pisali o autochtonach z lubińskich okolic, którzy na co dzień posługiwali się dialektem języka polskiego^[19]. Prusy w założeniach miały być zmilitaryzowanym więc z konieczności jednorodnym krajem; to pociągnęło za sobą planową akcję germanizacyjną trwającą zasadniczo do lat 30 XX wieku^[20], akcja ta doprowadziła do całkowitego już zgermanizowania Lubina wraz z okolicami.

Ożywienie gospodarcze rozpoczęło się w II połowie XIX w., powstała wówczas cukrownia, fabryka płótna i przędzalnia wełny, powstały zakłady obróbki drewna i metali oraz przemysł spożywczy. W 1869 Lubin uzyskał połączenie kolejowe z Legnicą, w 1910 z Głogowem i w 1914 z Chocianowem. W 1896 powstała fabryka fortepianów^[17].

Wojska hitlerowskie zostały wyparte z miasta przez oddziały radzieckie 9 lutego 1945 roku (ku czci poległych żołnierzy radzieckich postawiono pomniki przy ul. Curie-Skłodowskiej i przy ul. Odrodzenia)^[21]. Po II wojnie światowej miejscowa ludność miasta została przymusowo wysiedlona przez nową, polską administację do Niemiec^[22]. Miasto było zniszczone w 80 procentach^[23]. W 1946 r. włączono je do nowo powstałego województwa wrocławskiego. Dopiero 7 maja 1946^[24] ustalono obecną nazwę, wcześniej używano form „Lubień” i „Lubiń”.

W 1957 inż. Jan Wyżykowski odkrył pokłady rudy miedzi w okolicach Lubina i Polkowic. 28 grudnia 1959 decyzją ministerstwa przemysłu ciężkiego powołano przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, któremu powierzono wydobycie i przetwórstwo rud miedzi z nowo odkrytych złóż.

Jednocześnie rozpoczęto budowę pierwszych nowych osiedli:

• osiedle Centrum, 5 tys. mieszkańców w latach 1961–1965,
• osiedle Staszica, 18 tys. mieszkańców w latach 1967–1968^[25].

Pierwszych 17 bloków mieszkalnych z 522 mieszkaniami dla 1200 osób, które powstały już w 1960.

Do końca lat 60 KGHM sfinansował połowę infrastruktury Lubina (osiedla, hotele robotnicze, szkoły, ulice, przedszkola, pawilony usługowe).

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.

Wznoszono kolejne osiedla mieszkaniowe:

• osiedle Zwycięstwa, 5 tys. mieszkańców w r. 1975,
• os.Świerczewskiego, 5 tys. mieszkańców w r. 1976,
• os.Przylesie, 28 tys. mieszkańców w r. 1982,
• os.Ustronie od roku 1975, w 1984 r. 7 tys. mieszkańców,
• os.Wyżykowskiego, od roku 1983, w 1984 r. 5 tys. mieszkańców^[25].

31 sierpnia 1982 r. miała miejsce zbrodnia lubińska – najbardziej krwawe wydarzenie w Lubinie od czasów II wojny światowej, podczas których Milicja Obywatelska wraz z ZOMO stłumiła demonstrację przeciwko stanowi wojennemu. Od ostrej amunicji zginęły wówczas 3 osoby (Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak), kilkadziesiąt zostało rannych^[26].

W dziesiątą rocznicę Zbrodni Lubińskiej w centrum miasta odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar. Ponadto w miejscach, gdzie padły śmiertelne strzały, ustawiono mniejsze pomniki.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[27]:

• ośrodek historyczny miasta
• kościół parafialny Matki Bożej Częstochowskiej, ul. Kołłątaja, z drugiej poł. XIV, XV/XVI w.
• dzwonnica, z drugiej poł. XV/XVI w.
• kościół cmentarny ewangelicki, ob. rzym.-kat. kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Marii Panny, szachulcowy, ul. Stary Lubin, z 1683 r., 1959 r.
• ruiny zamku, ul. Piastowska, z XIV w., XVIII w., XIX w.
• kaplica zamkowa
• mury miejskie, pozostałości z XIV w., XV w., XIX w.
• wieża bramy – baszty głogowskiej
• ratusz, Rynek, z 1768 r., k. XIX w.
• zespół koszar 4 Pułku Dragonów, ul. Kościuszki, z l. 1884-86
  • gmach komendantury, ob. szkoła, ul. Kościuszki 9,
  • stajnie I, ul. Księcia Ludwika
  • stajnie II, ul. Armii Krajowej
  • odwach, ul. Składowa
  • dwa budynki administracyjno-gospodarcze, ul. Składowa
• dom towarowy, ul. Odrodzenia 3 A, z pierwszej poł. XIX w. w ciągu kamienic
• dom, ul. Piastowska 15, z k. XIX w.
• dom, pl. Wolności 7, z drugiej poł. XVIII w.
• wieża ciśnień, ul. Parkowa, z l. 1905-1906
• kościół filialny pw. Marii Dominiki Mazzarello, ul. Przemysłowa

inne zabytki

• budynek poczty
• kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
• cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy (parafialna)

Stanowiący jeden z ośrodków Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego Lubin jest związany z przemysłem wydobywczym i przetwórczym rudy miedzi, której najbogatsze złoża w Europie znajdują się właśnie pod tym miastem. W lubińskich kopalniach należących do KGHM Polska Miedź SA wydobywa się również w sporych ilościach srebro. Celem rozwoju alternatywy gospodarczej wobec zakładów prowadzących przetwórstwo i wydobycie miedzi, powołana została w mieście podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Kina:

• Muza – ul. Armii Krajowej 1 (kino studyjne)
• Centrum Filmowe Helios – Galeria Cuprum Arena

Ośrodki kultury:

• Centrum Kultury „Muza” – ul. Armii Krajowej 1
• Ośrodek Kultury „Wzgórze Zamkowe” – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
• Narodowa Orkiestra Dęta z siedzibą w Lubinie – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
• Centrum Działań Twórczych w Lubinie – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6a

Biblioteki:

• Miejska Biblioteka Publiczna – ul. Skłodowskiej 6
  • Multimedialna Biblioteka Łącznik – Filia nr 1 – ul. Odrodzenia 24
  • Filia nr 2 – ul. Kilińskiego 14B/2
  • Filia nr 3 – ul. Żurawia 17
  • Filia nr 4 – ul. Jastrzębia 6
  • Multimedialna Biblioteka Czytnik – Filia nr 5 – ul. C. K. Norwida 10
• Biblioteka Pedagogiczna – ul. Marii Konopnickiej 5

Podział miasta na osiedla: Centrum, Przylesie, Zalesie, Polne, Ustronie, Małomice, Stary Lubin, Krzeczyn, Wyżykowskiego, Staszica, Zwycięstwa, Świerczewskiego, osiedle „D”.

Lubin jest miastem dość silnie zaangażowanym sportowo, istnieją tu różnorodne sekcje i ośrodki sportu. Oprócz piłki nożnej, która najbardziej rozsławiła miasto, można w Lubinie odnaleźć kluby zajmujące się piłką ręczną, czy też lekkoatletyką, kręglami, sportami walki (karate, boksem, taekwondo), wspinaczką.

• Zagłębie Lubin – piłka nożna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 1990/1991 i 2006/2007, wicemistrzostwo Polski: 1989/1990, finał Pucharu Polski: 2004/2005, 2005/2006 i 2013/2014, finał Pucharu Ligi: 2000/2001)
• Zagłębie Lubin – piłka nożna kobiet (wicemistrzostwo Polski: 2014/2015)
• Zagłębie Lubin – piłka ręczna kobiet (mistrzostwo Polski: 2010/2011, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023)
• Zagłębie Lubin – piłka ręczna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 2006/2007, występ w Lidze Mistrzów: 2007/2008)
• Cuprum Lubin – piłka siatkowa mężczyzn (debiut w PlusLidze: 2014/2015)

• Hala widowiskowo-sportowa RCS w Lubinie – otwarta w 2014
• Baseny
  • Basen kryty RCS „Centrum 7” przy Szkole Podstawowej Nr 7 – Szkole Sportowej
  • Basen kryty RCS „Ustronie” przy dawnym Gimnazjum Nr 4
  • Basen odkryty RCS (otwarty tylko w wakacje)^{[potrzebny przypis]}
• Kielich – (34 m) wieża wspinaczkowa. Powstała w 1996 roku poprzez dostosowanie nieużywanej wieży ciśnień. Posiada 6 dróg wspinaczki o zróżnicowanych poziomach trudności, włącznie z wyjątkowo trudnym. Czasem jest udostępniana dla zwiedzających i po wejściu przez wewnętrzne schodki na szczyt można podziwiać panoramę miasta.
• Hala tenisowa i korty zewnętrzne RCS – ul. Baczynowa 1
• Kręgielnia RCS – jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w kraju do kręgli klasycznych. 6 torów do gry, stoły bilardowe, dart, Air Hockey, kawiarnia.
• Lodowisko oraz tor do jazdy szybkiej RCS – czynne w miesiącach jesienno-zimowych
• Lotnisko Sportowe Aeroklubu Zagłębia Miedziowego
• Skatepark
• Stadiony
  • KGHM Zagłębie Arena – stadion klubu Zagłębie Lubin. Pojemność stadionu wynosi 16 086 miejsc^[28].
  • Stadion lekkoatletyczny RCS – zmodernizowany i nowoczesny lekkoatletyczny stadion miejski z murawą i bieżnią tartanową. Organizowane są tutaj imprezy sportowe oraz inne imprezy masowe.
  • Stadion lekkoatletyczny przy dawnym ZSZiO (os. Świerczewskiego – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół nr. 2 (Osiedle Przylesie)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 3 (Osiedle Wyżykowskiego)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy dawnym Gimnazjum nr 4 (Osiedle Ustronie)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5 (Osiedle Zwycięstwa)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół Specjalnych (Osiedle Staszica)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 8 (Osiedle Polne)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 14 (Osiedle Ustronie)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 12 (Osiedle Przylesie)
• Osiedlowe Centrum Sportowe przy Salezjańskiej Szkole Podstawowej (Osiedle Staszica)

Miasto posiada rozbudowaną sieć ścieżek rowerowych łączących poszczególne osiedla i będących częścią turystycznych szlaków rowerowych powiatu lubińskiego:

• Rowerowy Szlak Zielony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
  • z kierunku wsi Obora wzdłuż ul. Jana Pawła II
  • przez os. Ustronie (Przy trasie: Park im. Jana Pawła II)
  • przez os. Wyżykowskiego (za ul. Szybową, wzdłuż ul. Krupińskiego i ul. Hutniczej)
  • przez os. Polne (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Park Jesionowy, następnie Park Aliantów)
  • przez Centrum Miasta (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Tereny Rekreacyjne, Park im. marszałka J. Piłsudskiego, następnie przejazd przez: Park im. J. Wyżykowskiego. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Czerwonym. Następnie jazda wzdłuż ul. Paderewskiego.
  • przez os. Przylesie (wzdłuż ul. Piłsudskiego i ul. Wyszyńskiego). Przejazd przez: Skwer im. prymasa S. Wyszyńskiego. Dalej jazda głównym deptakiem największego w Lubinie osiedla mieszkaniowego, następnie wzdłuż ul. Szpakowej i ul. Gajowej do Parku Leśnego „Strzelnica”
  • z miasta wyjeżdża się leśnym duktem w kierunku Chróstnika i Gorzelina
• Rowerowy Szlak Czerwony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
  • z kierunku wsi Gola ul. Spacerową i wiaduktem drogowym
  • przez os. Staszica (wzdłuż Obwodnicy. Przy trasie: Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5)
  • przez os. Zwycięstwa (wzdłuż ul. Paderewskiego. Przy trasie: Park Słowiański. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Zielonym
  • z miasta wyjeżdża się wzdłuż ul. Ścinawskiej, mija Obwodnicę i skręca w ul. Zieloną w kierunku wsi Kłopotów)

• Park im. marszałka J. Piłsudskiego
  • Obejmuje tereny w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Armii Krajowej (taras Centrum Kultury „Muza”), Murami miejskimi i ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego).

• Park im. J. Wyżykowskiego
  • położony w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. marszałka J. Piłsudskiego), rzeką Zimnicą, Wzgórzem Zamkowym z Kaplicą Zamkową, błoniami i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem Wrocławskim)
• Park im. M. Kopernika
  • położony w Centrum. Jego granice stanowią ul. M. Kopernika, ul. H. Kołłątaja oraz Mury miejskie (tuż obok Kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej)
• Park Wrocławski – na terenie którego, w roku 2014 został utworzony ogród zoologiczny – ZOO Lubin
  • usytuowany między rzeką Zimnicą, ul. Wrocławską i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)

• Park Słowiański
  • obejmuje tereny obok os. Zwycięstwa, ograniczone ul. Rzemieślniczą, ul. Słowiańską i ul. I. Paderewskiego
• Park Aliantów
  • położony między Centrum a os. Polnym, między Al. Niepodległości, ul. Bolesławiecką, ul. Parkową i liniami kolejowymi do Polkowic i Gwizdanowa.
• Park Jesionowy
  • obejmuje tereny na os. Polne. Jego granice stanowią Al. Niepodległości, ul. Hutnicza i ul. Jodłowa.
• Park Leśny (Strzelnica)
  • znajduje się na os. Przylesie, między ul. Kwiatową, ul. Wrzosową i ul. Gajową, nieopodal biegnie ul. Legnicka
• Park im. Jana Pawła II
  • położony na os. Ustroniu IV, między ul. Jana Pawła II a ul. M. Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej
• Park Solidarności
  • obejmuje tereny na os. D, ograniczone ul. M. Skłodowskiej – Curie, linią kolejową do Polkowic i linią kolejową do Gwizdanowa

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie (Centrum – ul. Skłodowskiej 4)^[29]
• Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi^[30] (os. Wyżykowskiego – ul. Gwarków 93)
• Szkoła Podstawowa nr 5 (os. Zwycięstwa i os. Staszica – ul. Kilińskiego 12)
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Marii Konopnickiej dla Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie (os. Staszica – ul. Składowa 3)
• Szkoła Podstawowa nr 7 – Szkoła Sportowa^[31] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
• Szkoła Podstawowa nr 8 (os. Polne – ul. Parkowa 2)
• Szkoła Podstawowa nr 9 im. Stefanii Sempołowskiej (os. Przylesie – ul. Legnicka 1)
• Szkoła Podstawowa nr 10 (os. Przylesie – ul. Wyszyńskiego 3)
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Dar Losu” w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)
• Szkoła Podstawowa nr 12 (os. Przylesie – ul. Szpakowa 2)
• Szkoła Podstawowa nr 14 (os. Ustronie – ul. Norwida 10)
• Społeczna Szkoła Podstawowa Zespołu Szkół Społecznych im. Rady Europy (os. Przylesie – ul. Pawia 41)
• Salezjańska Szkoła Podstawowa im. św. Dominika Savio (Szkolna 5)
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej MKS Zagłębie Lubin^[32] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)

Licea ogólnokształcące^[33]:

• I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika (Centrum – ul. Kopernika 7)
• II Liceum Ogólnokształcące (Centrum – ul. Niepodległości 31)
• III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II^[34] (ul. Szpakowa 1)
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (ul. Marii Skłodowskiej Curie 72)
• Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Bosco (Centrum – ul. Prusa 4)
• Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej MKS Zagłębie Lubin^[35] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
• Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące „Dar Losu” w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)^[36]

Technika:

• Technikum nr 1 im. prof. Bolesława Krupińskiego (ul. Kościuszki 9)
• Technikum nr 2 im. Jana Wyżykowskiego (ul. Szpakowa 1)
• Technikum im. Władysława Reymonta

Szkoły wyższe: Uczelnia Jana Wyżykowskiego (dawniej UZZM)

Szkoły języków obcych:

• Szkoła Języków Obcych Royal College (Centrum – ul. Odrodzenia 34)
• Szkoła Języków Obcych MCKK (Centrum – ul. Odrodzenia 21)

Inne:

• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (ul. Kilińskiego)
• Szkoła Policealna TEB Edukacja (ul. Kopernika 16)
• Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
• Studium Zawodowe dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
• Ośrodek Kształcenia „Cogito” (ul. Kopernika 8)
• Bezpłatne Szkoły „Edukacja” (al. Niepodległości 31)

Od 1993 r. w budynkach przy ul. Stary Lubin 10 i Domu im. Dzieci Kresów przy ul. Odrodzenia 8 działają placówki Fundacji im. Brata Alberta – Warsztaty Terapii Zajęciowe „Przytulisko”, a od 2015 r. też Świetlica Terapeutyczna dla dzieci z niepełnosprawnościami^[37][38].

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki:
  • Parafia pw. św. Barbary^[39]
  • Parafia pw. św. Jana Bosko^[39]
  • Parafia pw. św. Jana Sarkandra^[39]
  • Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego^[39]
  • Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej^[39]
  • Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa^[39]
  • Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny^[39]
  • Parafia pw. Matki Bożej Bolesnej w Chróstniku – kościół pw. Świętej Marii Dominiki Mazzarello w Lubinie^[40]
• Ukraiński Kościół Greckokatolicki:
  • Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła^[41]

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
  • Parafia pw. Świętej Trójcy^[42]

• Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Lubinie^[43]
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP:
  • zbór w Lubinie^[44]
• Kościół Boży w Chrystusie:
  • Społeczność „Zielona Oliwka”^[45]
• Kościół Chrześcijan Baptystów w RP:
  • zbór w Lubinie^[46]
• Kościół Zielonoświątkowy w RP:
  • zbór w Lubinie^[47]

• Świadkowie Jehowy:
  • 5 zborów: Lubin-Polne, Lubin-Ustronie, Lubin-Wschód, Lubin-Przylesie, Lubin-Nadzieja; 2 Sale Królestwa^[48]

Stacje kolejowe:

• Lubin – ruch pociągów pasażerskich obsługiwany przez Koleje Dolnośląskie i PKP Intercity
• Lubin Stadion – przystanek oddany do użytku 15 grudnia 2019 r.^[49] Ruch pociągów pasażerskich obsługiwany przez Koleje Dolnośląskie
• Lubin Kopalnia (pot. Katanga) – stacja towarowa używana w związku z działalnością KGHM Polska Miedź

Linie kolejowe:

• Legnica – Lubin – Rudna Gwizdanów
  • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 289
  • elektryfikacja: 30 sierpnia 1986 r.
  • ruch towarowy i pasażerski
• Lubin – Polkowice
  • ruch towarowy firmy Pol-Miedź Trans S.A.
  • elektryfikacja w 1986 r. tylko na odcinku Lubin Górniczy – Lubin Kopalnia
• Lubin – Chocianów
  • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 268
  • brak trakcji elektrycznej
  • ruch pasażerski do 1985 r.
  • ruch towarowy do 1987 r.
  • linia rozebrana do 1992 r.

Komunikacja miejska w Lubinie realizowana jest w ramach powiatowych przewozów pasażerskich, których organizatorem jest Powiat lubiński^[50]. W całości finansowana jest z budżetów samorządów (skorzystanie z komunikacji miejskiej nie wymaga zakupu biletu)^[51]. Operatorem przewozów jest PKS Lubin, a dla linii 512 DLA (linia 512 nie wchodzi w skład powiatowych przewozów pasażerskich)^[52].

Lubin obsługują 24 (w tym 1 sezonowo) linie^[53]:

Linia	Trasa
0	Lubin Małomicka Las / Lubin Małomice – Lubin Osiedle Krzeczyn
1	Lubin Sportowa – Lubin Ustronie / Szklary Górne Cmentarz / Szyb Zachodni
2	Lubin Małomice – Lubin Osiedle Krzeczyn (Chróstnik)
3A	Lubin Ustronie – Lubin Przylesie – Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Lubin Ustronie
3B	Lubin Ustronie – Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Lubin Przylesie – Lubin Ustronie
4	Kłopotów / Osiek Św. Katarzyny / Osiek Działki / Lubin Piłsudskiego Kaufland / Lubin Przylesie – Lubin Ustronie / Lubin Cmentarz Zacisze
5	Krzeczyn Wielki Boisko / Lubin WPEC – Lubin Stadion zakłady / Lubin KGHM
6	Lubin Sportowa – ZG Lubin
7	Lubin Sportowa – Lubin Ustronie / Obora
8	(linia sezonowa – kursuje od 1 IV do 31 X) Lubin Spacerowa – Lubin Niepodległości Centrum
100	Niemstów / Gogołowice – Lubin KGHM / Gola
101	Lubin Kościuszki Paderewskiego – Gorzyca
102	Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Dąbrowa Górna / Czerniec
103	Lubin KGHM – Czerniec
104	Lubin Cmentarz Zacisze / Lubin Ustronie – Buczynka
105	Lubin KGHM – Bukowna
110	Lubin Kolejowa Rondo – Polkowice ul. Młyńska, Dworzec Autobusowy
113	Lubin KGHM – Orsk
121	Lubin 1 Maja – Chocianów ul. Kolejowa teren PKP
123	Lubin KGHM – Chobienia
131	Lubin Piłsudskiego Kaufland – Chocianów ul. Krótka
133	Lubin KGHM – Chobienia
512	Lubin KGHM - Ścinawa (linia niewchodząca w skład powiatowych przewozów pasażerskich, ale również bezpłatna[52])

• Dworce i przystanki dla kursów międzymiastowych i lokalnych:
  • Stacja kolejowa Lubin obsługiwana przez pociągi Kolei Dolnośląskich, a także PKP Intercity na liniach do Berlina, Bratysławy, Budapesztu, Głogowa, Krakowa, Legnicy, Lublina, Przemyśla, Świnoujścia, Wiednia, Wrocławia i Zielonej Góry^[54].
  • Przystanek kolejowy Lubin Stadion obsługiwany przez pociągi Kolei Dolnośląskich na liniach do Głogowa, Legnicy i Wrocławia
  • Dworzec PKS Lubin obsługiwany przez autobusy PKS Lubin (linie lokalne i międzymiastowa do Polkowic), a także przelotowe autobusy przewoźników kursujących do Szczecina i Zakopanego^[55]
  • Przystanek „Niepodległości – Centrum” obsługiwany przez przewoźników kursujących do Chocianowa, Głogowa, Legnicy, Piskorzyny, Polkowic i Ścinawy^[55], a także przewoźników kursujących na liniach lokalnych^[56].
  • Ponadto lokalni przewoźnicy (kursujący na liniach lokalnych, a także do Chocianowa, Legnicy, Polkowic i Ścinawy) zatrzymują się na wybranych przystankach komunikacji miejskiej^[56].

Krzyżują się tu drogi krajowe:

• nr 3: Świnoujście – Goleniów – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Świebodzin – Sulechów – Zielona Góra – Nowa Sól – Polkowice – Lubin – Legnica – Jawor – Bolków – Jelenia Góra – Szklarska Poręba (w ciągu trasy europejskiej E65). Odcinek Parłówko – Bolków wiedzie drogą ekspresową S3^[57].
• nr 36: Prochowice – Lubin – Rawicz – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski

drogi wojewódzkie:

• nr 323: Leszno – Góra – Lubin
• nr 333: Nowa Sól – Polkowice – Lubin – Legnica
• nr 335: Lubin – Chojnów

W mieście Lubin funkcjonuje lotnisko Lubin. Lotnisko to posiada pas (1000m x 30m) o utwardzonej nawierzchni, a także oświetlenie pasa startowego. Dzięki odprawie celnej są możliwe odloty do sąsiednich krajów. Na lotnisku kilka razy odbywały się festyny zorganizowane z okazji Dni Lubina. Lotnisko nie ma żadnego stałego połączenia z innym miastem.

Najwyższą budowlą w mieście jest Kielich – wieża ciśnień obecnie jest to jedna z najwyższych w Polsce sztucznych ścian wspinaczkowych. Obiekt, dostosowany do wspinaczki w 1996 r., ma 34 metry wysokości i 7 dróg wspinaczkowych o zróżnicowanej trudności. Na wysokości 19 metrów ściana odchyla się w 15-metrowe przewieszenie, tworząc charakterystyczny kształt kielicha, skąd obiekt wziął swoją nazwę.

• W Lubinie dzieje się akcja gry Gorky 17^[58].

• Bad Ems – Niemcy
• Böblingen – Niemcy

• Cmentarz żydowski w Lubinie
• Żelazny Most (zbiornik odpadów)
• Ogród zoologiczny w Lubinie

• ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866  (niem.).
• Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.22 Regesten zur schlesischen Geschichte 1327-1333. Breslau: E. Wohlfarth’s Buchhandlung, 1903.

• Oficjalny portal miasta
• Strona Urzędu Miejskiego w Lubinie
• Lubin przed 1945
• Dokumentacja Zbrodni Lubińskiej
• Lubiń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 416 .