Lipno (Prudnik)
| część Prudnika | |
 Lipno (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Data założenia |
XVIII wiek |
| SIMC |
0965890 |
| Powierzchnia |
1,62 km² |
| Wysokość |
260 m n.p.m. |
Położenie na mapie Prudnika  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
Położenie na mapie gminy Prudnik  | |
 50°18′15″N 17°34′01″E/50,304167 17,566944
| |
Lipno (Lipy[1], niem. Linden) – część miasta Prudnik[2], leżąca na prawym brzegu rzeki Prudnik, na południe od centrum miasta.
Geografia
Lipno znajduje się około 1,8 km na południe od centrum Prudnika i około 3,2 km od granicy z Czechami, wzdłuż ulicy Józefa Poniatowskiego, w dolinie rzeki Prudnik, w północno-wschodniej części Gór Opawskich. Zajmuje Kozią Górę[3] i Kapliczną Górę. Na wschód od Lipna znajduje się Młyn Czyżyka.
Historia
Czasy niemieckie
W XVIII wieku na południe od centrum Prudnika wybudowany został folwark. Liczył on 1,62 km²[4]. W najstarszych przekazach kartograficznych występuje pod nazwą Piltz Vorwerk lub Buchen Vorwerk. Później nazywany był Lindenvorwerk, czyli Lipowy Folwark. Około 1780 roku w jego okolicy wybudowano kapliczkę poświęconą św. Antoniemu[5].
W 1751 na szczycie Kaplicznej Góry Paweł Weidinger, wybudował murowaną kaplicę pw. św. Onufrego. W 1753 postawiono murowaną pustelnię, stanowiąca zalążek klasztoru Kapucynów. Wzgórze zyskiwało religijną popularność wśród wiernych z okolicznych miejscowości. Sława pustelni rosła, jeszcze w XVIII wieku powstało tu sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, odwiedzanej licznie przez okoliczną ludność z Prus i Austrii był tu m.in. biskup wrocławski Filip Schaffgotsch. Po sekularyzacji zakonów w państwie pruskim w 1819 roku władze kościelne urządziły w byłym klasztorze zakład karno-poprawczy dla księży. Inspektorem w nim był Bonawentura Menzel[6].
W maju 1847 w folwarku Lipno wybuchł pożar, w którym zginęło 100 owiec[7].
Z czasem właścicielami folwarku została mieszczańska rodzina Fipperów, która wybudowała cegielnię w jego okolicy[8]. W 1899 wybudowali okazały pałac[5]. W 1896 na terenie Lipna oddano do użytku oczyszczalnię ścieków[9].
W 1927 Lipno zamieszkiwały 64 osoby[10]. W latach 30. XX wieku między Lipnem i klasztorem franciszkanów urządzono poligon wojskowy[11].
Czasy polskie
Po zakończeniu II wojny światowej w okolicy Lipna doszło do strzelanin między Armią Czerwoną i niemieckimi partyzantami. Między 15 i 18 maja 1945 w Lipnie wybuchł szereg pożarów[12]. Do Lipna przyjechała komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki w poszukiwaniu dóbr kultury ukrytych przez Günthera Grundmanna[13]. Zabudowania sanktuarium Matki Bożej Bolesnej doprowadzono do całkowitej ruiny. Zabudowania zostały uszkodzone wskutek ostrzału artyleryjskiego w 1945 roku, a następnie dewastowane przez wojsko z pobliskiego poligonu i okolicznych mieszkańców. W obecnym czasie na obszarze wzniesienia można znaleźć resztki murów budynków i dawnych kapliczek.
W 1946 do gospodarstwa w Lipnie została wywieziona na żniwa młodzież z Kórnicy, Komornik i Łowkowic[14].
W czasach PRL-u na Lipnie wybudowane zostały bloki mieszkalne[5]. 1 października 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Prudnikiem, polską nazwę Lipno[15]. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono łącznie Lipno i Górkę jako przedmieście Prudnika pod nazwą Lipy-Górka[16]. Nazwa Lipno ma charakter martwy. Mieszkańcy Prudnika używają wyłącznie nazwy Lipy. Taka też nazwa dominuje w literaturze krajoznawczej i turystycznej[17].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[18]:
- ruina klasztoru, z XVIII w.
- kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego, ul. Poniatowskiego 17 (d. Wiejska), z XVIII w.
inne zabytki:
Gospodarka
Na Lipnie działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Prudnik[19]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[20]
Przy ul. Poniatowskiego 1 swoją siedzibę ma Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o.[21]
Kultura
Na Lipnie organizowane są imprezy o charakterze regionalnym i krajowym, między innymi:
- Zlot Motocyklowy[22]
- Mistrzostwa Ziemi Opolskiej Nordic Walking[23]
- Maraton MTB[24]
- Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking[25]
Religia
W południowej części Lipna znajduje się zespół klasztorny franciszkanów wraz z kościołem pod wezwaniem św. Józefa.
Przy ul. Poniatowskiego znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna św. Antoniego z ok. 1780. Posługę duszpasterską nad nią pełnią zakonnicy z Klasztoru Zakonu Braci Mniejszych[26].
W latach 1743–1945 na Kaplicznej Górze znajdowało się sanktuarium Matki Bożej Bolesnej.
Kościół św. Józefa (2018)
Kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego (2018)
Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej (1904)
Turystyka
Szlaki turystyczne
Przez Lipno prowadzą szlaki turystyczne[27][28]:
Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
„Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik” (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna Góra – Kobylica – Dębowiec – rozdroże pod Trzebiną – Sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Lipno – Park Miejski w Prudniku
Szlaki rowerowe
Przez Lipno prowadzi szlak rowerowy[29]:
Trasa rowerowa PTTK nr 60-c: Prudnik – Prudnik, Osiedle Tysiąclecia – Lipno – Prudnik-Las – Dębowiec – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Kolonia Jagiellońska – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Kijów – Gościce
Ludzie związani z Lipnem
- Anna Myszyńska (1931–2019), pisarka i poetka tworząca w śląskiej gwarze
- Stanisław Szozda (1950–2013), kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
- ↑ Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-12-20].
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], tygodnikprudnicki.pl, 18 kwietnia 2007 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Eksploratorzy • Zobacz wątek – Prudnik Lipy – dwór [online], eksploratorzy.com.pl [dostęp 2020-01-18].
- ↑ a b c Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online] [dostęp 2020-01-18] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kapliczna Góra – pierwsze wzgórze Prudnika [online], tygodnikprudnicki.pl, 30 maja 2007 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Brandschaden, „Schlesische Provinzialblätter”, 126, Wrocław: Gottlieb Löwe, 1847, s. 87.
- ↑ Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18].
- ↑ Radio Opole, Miejskie wodociągi w Prudniku mają wiekowe tradycje – Radio Opole [online], radio.opole.pl [dostęp 2020-01-18] (pol.).
- ↑ Neustadt 23) OSchles. [online], meyersgaz.org [dostęp 2020-01-29].
- ↑ Wiesław Tyndyk, Prudnik dawniej i dziś: Garnizon wojskowy c.d, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 7 (9), Prudnik: TelArt Studio, 21 czerwca 2017, s. 15, ISSN 2543-9081.
- ↑ Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 22 (808), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 maja 2006, s. 10–11, ISSN 1231-904X.
- ↑ Skarby z listy Grundmanna w powiecie prudnickim. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-25].
- ↑ Anna Myszyńska, Żniwa po froncie, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (269), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2017, s. 2, ISSN 1232-7352.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
- ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 40.
- ↑ Andrzej Dereń, Prudnik i okolice, Prudnik: Spółka Wydawnicza Aneks w Prudniku, 2009, ISBN 978-83-917915-3-0.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 111.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
- ↑ ZWiK – Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o. [online], zwikprudnik.pl [dostęp 2020-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11].
- ↑ Grzegorz Weigt, Motocykle i muzyka [online], 29 lipca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Niechwiejczyk i Kołodziej najszybsi w Prudniku [online], 23 czerwca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ VI Prudnicki Maraton MTB [online], DO:ST:AR:TU [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Andrzej Dereń, W Prudniku odbędą się Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking! [online], 17 grudnia 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
- ↑ kapliczka, Prudnik – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
- ↑ Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-08] (pol.).
- ↑ Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
| Części miasta | |
|---|---|
| Osiedla |
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osady | |
| Części miasta | |
| Części wsi | |
| Nieoficjalne części wsi |