Lipa (powiat przemyski)
| wieś | |
 Zabytkowa cerkiew z dzwonnicą i kaplicą | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-751[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0599451[5] |
Położenie na mapie gminy Bircza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
 49°41′45″N 22°22′59″E/49,695833 22,383056[1]
| |
Lipa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza[5][6]. Leży na Pogórzu Przemyskim, nad potokiem Lipka dopływem Stupnicy.
We wsi znajduje się drewniana cerkiew pod wezwaniem Św. Paraskewii, zbudowana w latach 1830–1843, odnowiona w 1919. Po wojnie użytkowana była przez rzymskich katolików, do czasu zbudowania nowego kościoła, którego budowę rozpoczęto w roku 1999[7]. Samodzielna parafia pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Lipie została erygowana w roku 1970 i należy do dekanatu Bircza. Posiada kościoły filialne w Malawie i Brzeżawie[8].
Historia
Wieś powstała na początku XV wieku, założona na prawie wołoskim. Pierwsza wzmianka o Lipie - własności Kmitów, pochodzi z 1436. W 1437 kupili ją Łukasz i Iwanko bracia z Birczy. W 1447 r., Lipę kupił Jerzy Matiaszowicz Gozdawita, pan na Humniskach, Birczy i Zboiskach, protoplasta rodu Humnickich i Bireckich. Od tego czasu, wieś należała do klucza bireckiego. W XIX wieku dziedzicem Lipy został Franciszek Zaręba.
W roku 1443 wzmiankowany jest Sirodor knyasz de Lippa.
W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Lipie Dolnej i Górnej byli Franciszek Kozłowski i Franciszek Zaremba[9].
Pod koniec XIX poszczególne domy nosiły nazwę Kopanie[10].
Przed II wojną światową Lipa składała się z wielu przysiółków: Lipa Dolna, Lipa Górna, Morochów, Kuzie, Kopań (Kopania), Podwoludzka, Capura (Capora), Leców, Przesada (Przysada), Grabowiec, Mazury, Kiczary, Lackie.
Do istniejącej tu przed II wojną światową parafii greckokatolickiej należały również miejscowości : Brzeżawa (do 1930), Jawornik Ruski (do 1843), Malawa, Dobrzanka.
W II Rzeczypospolitej wieś położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. W 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tu 10 Polaków i 1 Ukrainkę[11].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.
Lipa w roku 1929
- Właściciele ziemscy: Kozłowski Flor. i Aleks. (383 ha)
- Kowal: Chamulak S.
- Młyn wodny: Pielech J.
- Szewc: Charog Ch.
- Tartak wodny: Pielech J.
- Tytoniowe wyroby: Fleischer E., Schiff, Szacki W.
- Wyszynk trunków: Steppel B.
Demografia[12]
- 1785 - 404 grekokatolików, 95 rzymskich katolików, 16 żydów
- 1840 - 809 grekokatolików
- 1859 - 785 grekokatolików
- 1879 - 986 grekokatolików
- 1899 - 1271 grekokatolików
- 1926 - 1340 grekokatolików
- 1929 - 1647 mieszkańców
- 1938 - 1417 grekokatolików, 236 rzymskich katolików, 29 żydów i 12 zielonoświątkowców
- 1997 - 312 osób
- 2006 - 321 osób
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 68402
- ↑ Wieś Lipa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-07], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 653 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Kościół w Lipie na stronie polskaniezwykła.pl
- ↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 114.
- ↑ Kopanie 4.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 372.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 135, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Dmytro Błażejowśkyj - "Historical sematism of the Eparchy of Peremysl including the Apostolic Administration of Lemkivscyna (1828-1939)", Lwów 1995
Linki zewnętrzne
- Lipa 4(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 247.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Osada leśna | |
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
| Nieistniejąca wieś |
