Lepiota
 Czubajeczka tarczowata (Lepiota clypeolaria) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
czubajeczka |
| Nazwa systematyczna | |
| Lepiota (Pers.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 601 (1821) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Lepiota clypeolaria (Bull.) P. Kumm. 1871 | |
Lepiota (Pers.) Gray (czubajeczka) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych[1].
Cechy charakterystyczne
Do rodzaju Lepiota należy około 400 gatunków grzybów saprotroficznych. Są szeroko rozprzestrzenione od strefy tropikalnej po strefę umiarkowaną[2]. Kapelusze łuskowate, kosmkowate lub wełniaste. Blaszki białe lub jasno zabarwione, wolne. Trzony ze skórkowatym, nieruchomym pierścieniem lub kolorowymi paskami. Wysyp zarodników biały, dekstrynoidalny. Zarodniki eliptyczne, wrzecionowate lub z ostrogą, gładkie, bez pory rostkowej, trama blaszek regularna[3].
Wszystkie gatunki są trujące, lub podejrzane o trujące własności. Niektóre gatunki wywołują zatrucia śmiertelne[4].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
- Agaricus sect. Lepiota Pers.
- Cystolepiota subgen. Echinoderma Locq. ex Bon
- Echinoderma (Locq. ex Bon) Bon, Fusispora Fayod
- Lepidotus Clem.
- Lepiota subgen. Lepiotula Maire
- Lepiotula (Maire) Locq. ex E. Horak
- Morobia E. Horak[5].
Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 1987 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako bedłka, czubajka i stroszka[6].
- Lepiota angustispora (Migl. & Bizzi) Hauskn. & Pidlich-Aigner 2005[7]
- Lepiota apatelia Vellinga & Huijser 1999[7]
- Lepiota boudieri Bres. 1881 – czubajeczka brązowożółta[8]
- Lepiota brunneoincarnata Chodat & C. Martín 1889 – czubajeczka brązowoczerwonawa
- Lepiota carpatica (M.M. Moser) M.M. Moser 1983 – czubajeczka karpacka
- Lepiota castanea Quél. 1881 – czubajeczka kasztanowata
- Lepiota cingulum Kelderman 1994[7]
- Lepiota clypeolaria (Bull.) P. Kumm. 1871 – czubajeczka tarczowata
- Lepiota cortinarius J.E. Lange 1915[7]
- Lepiota coxheadii P.D. Orton 1984[7]
- Lepiota cristata (Bolton) P. Kumm. 1871 – czubajeczka cuchnąca
- Lepiota echinella Quél. & G.E. Bernard 1888 – czubajeczka szczeciniastołuskowata[9]
- Lepiota elaiophylla Vellinga & Huijser 1998[10]
- Lepiota erminea (Fr.) Gillet 1874 – czubajeczka rzodkiewkowata
- Lepiota felina (Pers.) P. Karst. 1879 – czubajeczka czarnołuskowa
- Lepiota forquignonii Quél. 1885[7]
- Lepiota fuscovinacea F.H. Møller & J.E. Lange 1940 – czubajeczka winna
- Lepiota grangei (Eyre) J.E. Lange 1935 – czubajeczka niebieskozielonawa
- Lepiota griseovirens Maire 1928 – czubajeczka szarozielonawa
- Lepiota helveola Bres. 1882[7]
- Lepiota hymenoderma D.A. Reid 1966[7]
- Lepiota ignivolvata Bousset & Joss. ex Joss. 1990 – czubajeczka czerwonopochwowa
- Lepiota lepida Guinb. & M. Bodin 1994[7]
- Lepiota lilacea Bres. 1892 – czubajeczka liliowa
- Lepiota magnispora Murrill 1912 – czubajeczka brzuchatozarodnikowa[11]
- Lepiota ochraceofulva P.D. Orton 1960 – czubajeczka rdzawobrązowa
- Lepiota oreadiformis Velen. 1920 – czubajeczka łysiejąca
- Lepiota pallida Locq. 1945 – czubajeczka drobna
- Lepiota parvannulata (Lasch) Gillet 1874 – czubajeczka drobnopierścieniowa
- Lepiota phlyctaenodes (Berk. & Broome) Sacc. 1887
- Lepiota pilodes Vellinga & Huijser 1993[7]
- Lepiota pseudoasperula (Knudsen) Knudsen 1980[7]
- Lepiota pseudofelina J.E. Lange 1940 – czubajeczka orzechowa
- Lepiota pseudolilacea Huijsman 1947 – czubajeczka różowobrązowa[12]
- Lepiota recondita Tatti, Huijser & Vizzini 2019[10]
- Lepiota rufipes Morgan 1906[7]
- Lepiota subalba Kühner ex P.D. Orton 1960 – czubajeczka białokremowa
- Lepiota subgracilis Wasser 1978 – czubajeczka ziarnistołuskowata
- Lepiota subincarnata J.E. Lange 1940 – czubajeczka różowawa
- Lepiota tomentella J.E. Lange 1923 – czubajeczka zamszowata
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[13]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[6] i innych[7][10].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-05] (ang.).
- ↑ Oleh Prylutskyi, Oleksandr Zinenko, Polina Havrysh, First records of three Lepiota species (Agaricales, Basidiomycota) from Ukraine, with notes on a poorly known species, Lepiota subalba, „Український ботанічний журнал”, 78 (6), 2021, s. 377–78.
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 184, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 398–404, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-26].
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Lepiota fulvella Rea.
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Lepiota setulosa J.E. Lange.
- ↑ a b c Lepiota (czubajeczka) [online], grzyby.pldata dostępu = 2024-01-12 (ang.).
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Lepiota ventriosospora.
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Lepiota pseudohelveola Kühner ex Hora.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).