Leabua Jonathan
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Lesotho | |
| Okres |
od 5 lipca 1965 |
| Przynależność polityczna |
BNP |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Joseph Leabua Jonathan (ur. 30 października 1914 w Hlotse, zm. 5 kwietnia 1987 w Pretorii) – drugi premier Lesotho.
Życiorys
Jako jeden z prawnuków[1][2] poligamicznych związków pierwszego króla Basuto, Moshoeshoe I, Jonathan pełnił w młodości rolę przywódcy grupy (induna) robotników w jednej z kopalni w Brakpan. Później stanął na czele zamieszek w kopalni przeciw złym warunkom pracy, a w 1937 trafił do samorządowych struktur kolonii Basuto, był też członkiem delegacji samorządu kolonii do Londynu. W 1959 przeszedł na katolicyzm; w tym samym roku założył Narodową Partię Basuto (Basutoland National Party – BNP); po uzyskaniu niepodległości przez Basuto przemianowana została na Narodową Partię Basotho (Basotho National Party).
Urząd premiera objął 5 lipca 1965, jeszcze w czasie, kiedy kraj ten – jako brytyjska kolonia Basuto – przygotowywał się do odzyskania niepodległości[3], co nastąpiło w 1966; kraj zmienił nazwę na Lesotho i przyjął ustrój monarchii parlamentarnej. Od początku istnienia tego państwa jego król pełnił jedynie rolę reprezentacyjną, a rzeczywista władza znajdowała się w rękach premiera. Kiedy zatem w pierwszych wyborach po uzyskaniu niepodległości, rozpisanych na styczeń 1970, BNP uzyskała tylko 23 miejsca w parlamencie wobec 36 uzyskanych przez opozycyjną lewicową Partię Kongresową Basotho, kontrolujący cały aparat państwowy L. Jonathan unieważnił wybory, zawiesił konstytucję, wprowadził stan wyjątkowy, aresztował czołowych polityków opozycji, a króla Moshoeshoe II zmusił do kilkumiesięcznej emigracji[4]. Rządził samodzielnie przez następne lata, a pomimo silnej zależności gospodarczej i wojskowej jego kraju od otaczającego go ze wszystkich stron jedynego i wielokroć większego sąsiada, Republiki Południowej Afryki, krytycznie odnosił się do południowoafrykańskiego apartheidu i wspierał nielegalny w Południowej Afryce African National Congress (ANC – Afrykański Kongres Narodowy)[5][6].
Od 1979 roku przeciwko jego rządom trwała rebelia partyzanckiej Armii Wyzwolenia Lesotho[5].
15 stycznia 1986 generał Justin Metsing Lekhanya, wspierany zarówno przez RPA, jak i przez Kongres Panafrykański[7] dokonał w Lesotho wojskowego zamachu stanu obalając Jonathana i umieszczając go w areszcie domowym[5][6]. W kwietniu roku następnego Leabua Jonathan zmarł na zawał serca.
Przypisy
- ↑ Michał Sikorski: Stosunki Lesotho z RPA. Trudne dzieje małej monarchii otoczonej silnym sąsiadem. stosunki.pl. [dostęp 2016-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
- ↑ w rzeczywistości prawdopodobnie jego prawdziwym ojcem był hinduski kupiec; imię Leabua oznacza w miejscowym języku sotho wyrażenie "gadacie, ludziska", co miało być reakcją Molapo Jonathana na komentarze mieszkańców wsi, którzy widząc proste włosy dziecka powątpiewali w ojcostwo Molapo i sugerowali, iż dziecko powinno otrzymać imię po "prawdziwym" ojcu
- ↑ w kwietniu 1965 odbyły się tam wybory, w których nieznaczną większość uzyskała BNP)
- ↑ Moshoeshoe II wrócił na tron w listopadzie tego samego roku, nadal jednak pełniąc w królestwie rolę tylko reprezentacyjną
- ↑ a b c Lesotho. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-17)]. (pol.).
- ↑ a b Lesotho. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-16].
- ↑ (PAC); organizacja ta była konkurencyjna wobec Afrykańskiego Kongresu Narodowego, ANC
