Zobacz też: Kurki w innych znaczeniach tego słowa.

Kurki

wieś
Widok na Kurki z sąsiedniego Ząbia
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Olsztynek
Liczba ludności (2022)	84[2]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-015[3]
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0484357
Położenie na mapie gminy Olsztynek Kurki
Położenie na mapie Polski Kurki
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kurki
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego Kurki
53°32′12″N 20°28′37″E/53,536667 20,476944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kurki (niem. Kurken) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek.

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kurki, po jej zniesieniu w gromadzie Waplewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Wieś położona wśród lasów, przy dawnej granicy Warmii z Mazurami, przy ujściu rzeki Łyny z jeziora Kiernoz Wielki. Jest to wieś letniskowa, w okresie wakacji licznie odwiedzana przez turystów. W sąsiedztwie wsi liczne domki letniskowe i pola namiotowe. We wsi znajduje się kościół katolicki (fila parafii Orzechowo).

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa Kurki (Nadleśnictwo Nidzica).

W kierunku Ząbia, tuż za granicą wsi znajdują się kancelarie Leśnictwa Orzechowo i Dzierzguny (Nadleśnictwo Nowe Ramuki) podległe administracyjnie pod wieś Swaderki.

Wieś powstała na dawnym obszarze Galindii i prawdopodobnie w miejscu kultu pruskiej bogini urodzaju Kurko (Curche). W 1341 r. w Kurkach odbyło się spotkanie wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Dietricha von Altenburga z wójtem krajowym biskupstwa warmińskiego celem ustalenia południowej granicy Warmii (ziem należących do diecezji warmińskiej). W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1411, podlegała pod komturię w Olsztynku, były to dobra krzyżackie^[4]. W 1538 r. była to wieś czynszowa na 60 łanach, sołtysem był niejaki Jan a osadnicy byli polskiego pochodzenia (najpewniej z Mazowsza). W XVIII w. wybudowano barokowy kościół. Erygowany 14 września 1753 r. Do 1855 roku kościół w Kurkach był filią parafii w Żelaźnie. Szkoła wiejska powstała na początku XIX w. W 1906 roku przeprowadzono remont tutejszego kościoła. W 1939 r. we wsi było 120 mieszkańców (sami Mazurzy). W tym czasie we wsi była szkoła, sklep, leśniczówka, karczma, kościół ewangelicki, posterunek żandarmerii. W 1945 r. szkoła została spalona.

W 1958 r., w Kurkach, przebywający na spływie kajakowym ks. Karol Wojtyła, na wezwanie kardynała Stefana Wyszyńskiego, na samochodzie wiozącym bańki z mlekiem i worki, rozpoczął podróż do Warszawy. Za kilka dni, już jako biskup pomocniczy w Krakowie, wrócił aby kontynuować spływ kajakowy rzeką Marózką wraz z młodzieżą. W 1944 roku parafia ewangelicka w Kurkach liczyła 1500 osób. W 1997 roku mieszkało we wsi 70 osób. W 2005 r. we wsi było 70 mieszkańców, sklep, poczta, kościół, dwie leśniczówki, mała stadnina koni. W 2012 r. w miejscowość miała 78 mieszkańców^[5]

• cmentarz ewangelicki, założony w XVIII wieku.
• kościół, dawniej ewangelicki, obecnie katolicki (wykupiony od gminy ewangelickiej), pw. św. Maksymiliana Kolbe, wybudowany w połowie XVIII w. Budowla jednonawowa z rozbudowanym chórem (typowe dla kościołów ewangelickich). Wysoka wieża zwieńczona dachem w kształcie hełmu. W wyposażeniu wnętrza witraże prawdopodobnie z końca XVIII w. lub z początków XIX w^[6]. Z małych organów pozostał portyk organowy oraz pojedyncze piszczałki. We wnętrzu kościoła jest epitafium (w języku niemieckim) poświęcone poległym mieszkańcom parafii w czasie pierwszej wojny światowej, z nazwami miejscowości: Dąb, Marózek, Lipowo Kurkowskie, Kurki, Maróz, Swaderki.

Tutaj w 1831 urodził się Herman Pełka.

• Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, WaldemarW. Mierzwa (red.), AnnaA. Błaszczyk, Dąbrówno: Retman, 2008, ISBN 978-83-923991-6-2, OCLC 233516660 . Brak numerów stron w książce
• Bogumił Kuźniewski, Olsztynek. Miasto i gmina. Towarzystwo Przyjaciół Olsztynka, Olsztynek, 2007, 223 str. ISBN 978-89151-31-5
• MieczysławM. Wieliczko MieczysławM., JaninaJ. Bosko JaninaJ., BronisławB. Magdziarz BronisławB., Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom I. Święta Warmia, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-86926-07-4, OCLC 831022259 . Brak numerów stron w książce
• Tam gdzie Marózka i Łyna płyną obok siebie (dostęp 4 sierpnia 2013)
• Kurki: kościół św. Maksymiliana Kolbe z 1753 roku
• Kurki: kościół św. Maksymiliana Kolbe z 1753 roku
• Kurki
• Andrzej Mielnicki, Jest mieszkaniec, wprawdzie jeden, ale jest. Reporter Gazeta Olsztyńska, 23.08.2013, str.: 2-3.