Święty
Kuksza

święty mnich
Data i miejsce urodzenia	1874 Harbuzinka
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1964 Odessa
Czczony przez	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Kanonizacja	1994 przez Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Multimedia w Wikimedia Commons

Kuksza, imię świeckie Kosma Kiriłowicz Wełyczko, imię mnisze małej schimy Ksenofont (ur. 1874 w Harbuzince, zm. 24 grudnia 1964 w Odessie) – ukraiński mnich i święty prawosławny, wielki schimnik.

Był jednym z czworga dzieci Kyryła i Charytyny Wełyczków^[1]. W wieku dwudziestu lat, wracając z pielgrzymki do Jerozolimy, po raz pierwszy udał się do wspólnoty mniszej na Athos i wyraził chęć wstąpienia do niej jako posłusznik. Przełożony klasztoru, do którego się zwrócił, nakazał mu jednak powrót do Rosji i uzyskanie zgody rodziców na ten krok^[2]. W 1895 Kosma Wełyczko wrócił na Athos. Przez jedenaście lat był posłusznikiem, następnie został postrzyżony w riasofor z imieniem Konstantyn, zaś w 1904 – w mantię z imieniem Ksenofont^[1], w monasterze św. Pantelejmona. We wspólnocie tej pozostawał do 1912, gdy przeniósł się do kijowskiej Ławry Peczerskiej. Tam złożył śluby mnisze wielkiej schimy z imieniem Kuksza^[2]. Po zamknięciu monasteru przez władze stalinowskie, w 1938 schimnich Kuksza został aresztowany, a następnie skazany na pięć lat łagrów i trzyletnią zsyłkę. Do Kijowa wrócił w 1947^[2].

Uznany za świętego starca obdarzonego darami przewidywania przyszłości i leczenia siłą modlitwy, cieszył się niezwykłą popularnością wśród wiernych. Chcąc ograniczyć możliwość spotykania się z nim, władze radzieckie wymusiły na nim wyjazd do Ławry Poczajowskiej, a następnie do monasteru św. Jana Teologa w Chreszczatyku na Bukowinie. Po zamknięciu tejże wspólnoty schimnich Kuksza zamieszkał w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Odessie i żył w nim do śmierci^[2]. Przyczyną śmierci było zapalenie płuc, na jakie duchowny zapadł, gdy w październiku tego roku upadł i złamał biodro, a następnie przez dłuższy czas leżał na ziemi, oczekując na pomoc. Odmówił przyjmowania wszelkich leków, nazywając swoją lekarką świętą Cerkiew^[1].

Cerkiew przypisuje Kukszy liczne cuda, jakie miały mieć miejsce przy jego grobie na cmentarzu mnichów monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Odessie; według tradycji w 1994 okazało się, że jego ciało nie uległo rozkładowi. W tym samym roku Kuksza Odeski został ogłoszony świętym przez Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego^[2]. Jego relikwie znajdują się w cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej w kompleksie monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Odessie^[3].