Krzyż Pola
Krzyż Pola – żelazny krzyż osadzony na kwarcytowym kamieniu w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich[1]. Znajduje się w odległości 4,8 km od Kir, u wylotu Doliny Smytniej, po zachodniej stronie drogi[2]. Pierwszy drewniany krzyż w tym miejscu z napisem I nic nad Boga (słowa św. Pawła) ustawiono w 1852 r. z polecenia poety Wincentego Pola w czasie patriotycznej i turystycznej wycieczki studentów UJ z Krakowa. W 1883 r. Towarzystwo Tatrzańskie zamieniło go na krzyż z żelaza tatrzańskiego, odnowiony i poświęcony w 1942 r. Kamień z kwarcytu, na którym stoi krzyż, pochodzi najprawdopodobniej z młyna do mielenia rudy miedzi i srebra, który stał niegdyś na Młyniskach w Dolinie Pyszniańskiej[1].
W połowie XIX wieku była tu mogiła, obecnie już niewidoczna. Według opowiadań góralskich była to mogiła młynarza króla Zygmunta I Starego, obrabowanego i zabitego przez zbójników. Chodzi tu o młynarza obsługującego młyn do mielenia kamieni i zajmującego się oddzielaniem złota, którego śladowe ilości kiedyś tu w Kościeliskim Potoku istniały[1]. Górale, przechodząc obok, czcili to miejsce, rzucając na nie gałęzie i podpalając je podczas jesiennego spędu owiec z hal. Wincenty Pol, gdy zapoznał się z legendą, powiedział do studentów: „Panowie. Szanujmy podania i pamięć tych, co polskim królom wiernie służyli. Wtoczmy kamień na mogiłę młynarza króla Zygmunta I, z przesławnego rodu Jagiellonów”. Wśród studentów znalazł się donosiciel i w 5 miesięcy później Austriacy pozbawili go za to stanowiska prof. geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim, ponadto przez Rosjan został wysłany na trwającą 18 miesięcy pieszą „pielgrzymkę” z Warszawy do „Syberyjskiej Dauryji przezwanej Nereczyńskim krajem”[3].
W 1875 r. przy Krzyżu Pola Towarzystwo Tatrzańskie wybudowało dla turystów altanę im. Sewryna Goszczyńskiego, a w 1904 r. wyznakowało szlak turystyczny wiodący od niej na Kominiarski Wierch przez Dolinę Smytnią. Został zamknięty po utworzeniu Tatrzańskiego Parku Narodowego. W 1945 r. krzyż został uszkodzony przez lawinę. Naprawiono go i aby uniknąć tego w przyszłości, przesunięto go wówczas nieco na północny wschód, na obecne miejsce. Znajdujący się u jego podstawy kamień młyński jest jednym z najstarszych zabytków w Tatrach Polskich[3].
Szlaki turystyczne
– zielony z Kir dnem Doliny Kościeliskiej do schroniska na Hali Ornak. Czas przejścia: 1:40 h, ↓ 1:35 h[4]
Przypisy
- ↑ a b c Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, s. 126–127, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ a b Maria Baścik (red.), Dolina Kościeliska, Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2014, s. 155–156, ISBN 978-83-61788-85-0.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.