Krasnopol

wieś
Kościół Przemienienia Pańskiego
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sejneński
Gmina	Krasnopol
Liczba ludności (2011)	1245[2][3]
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	16-503[4]
Tablice rejestracyjne	BSE
SIMC	0760886[5]
Położenie na mapie gminy Krasnopol Krasnopol
Położenie na mapie Polski Krasnopol
Położenie na mapie województwa podlaskiego Krasnopol
Położenie na mapie powiatu sejneńskiego Krasnopol
54°06′57″N 23°12′24″E/54,115833 23,206667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Krasnopol – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona na Pojezierzu Wschodniosuwalskim, w województwie podlaskim, w powiecie sejneńskim, siedziba gminy Krasnopol^[5][6]. Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 653.

Krasnopol uzyskał lokację miejską w 1770 roku. Został zdegradowany w 1825 roku^[7]. Miasto królewskie w ekonomii grodzieńskiej położone było w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[8]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krasnopol. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Na terenie Krasnopola znajduje się zabytkowa synagoga z 1850. Do rejestru zabytków wpisany jest też układ urbanistyczny miejscowości. We wsi znajduje się kościół parafialny pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego oraz synagoga niepełniąca już swej pierwotnej funkcji.

Krasnopol został założony w 1770 z polecenia Antoniego Tyzenhauza w uroczysku Opidemie przy drodze z Sejn do Wigier i Suwałk^[9]. Przywilej miejski uzyskał prawdopodobnie w 1782^[10]. Według planów miał stać się głównym ośrodkiem klucza dóbr królewski Pomorze, utworzonego w ramach kolonizacji słabo zaludnionej Puszczy Przełomskiej^[9]. W trakcie lokalizacji wyznaczono prostokątny rynek o wymiarach 130x90 m z miejscem pod zabudowę kościelną przy południowej pierzei, a także drugi mniejszy rynek^[9]. W 1781 erygowano parafię Przemienienia Pańskiego^[11]. Pierwotnie powstał na jej potrzeby drewniany kościół^[11].

Osadnictwo w Krasnopolu, mimo przeznaczenia w tym celu dużych terenów, rozwijało się powoli^[9]. W 1786 w Krasnopolu zamieszkiwały 94 rodziny^[12]. W mieście osiedlali się także Żydzi – w 1786 w mieście było 6 rodzin żydowskich, zaś w 1792 zamieszkiwało 26 rodzin^[11]. Miejscowość nie rozwinęła się w większy ośrodek usługowo-handlowy (w 1792 był w niej tylko 1 kramarz i 6 rzemieślników), pozostając dużą osadą rolniczą^[11].

Po III rozbiorze Polski Krasnopol znalazł się w Królestwie Prus w prowincji Prusy Nowowschodnie w powiecie wigierskim^[13]. Na przełomie XVIII i XIX w. Krasnopol liczył 533 mieszkańców i 172 domy, z czego Żydzi stanowili 4,5% (40 osób)^[14]. W mieście działało 29 rzemieślników^[15]. Miejscowość miała charakter rolniczy, zajmując 120 włók^[16]. Liczba hodowanych zwierząt przedstawiała się następująco: 137 koni, 170 wołów, 180 krów, 99 cieląt, 375 owiec i 614 świń^[16]. W czasach panowania pruskiego Krasnopol utracił prawa miejskie^[17].

5 lipca 1807 Krasnopol został zajęty przez brygadę gen. Stanisława Fiszera^[18]. Krasnopol wszedł następnie w skład departamenty łomżyńskiego w Księstwie Warszawskim^[19].

W 1827 w Krasnopolu zamieszkiwało 1414 mieszkańców, zaś w 1880 liczba ludności wynosiła 2246 osób^[20]. W 1862 w miejscu drewnianego kościoła wybudowano murowaną, późnoklasycystyczną świątynię Przemienienia Pańskiego^[11]. W XIX wieku Krasnopol, podobnie jak inne miejscowości powiatu sejneńskiego, specjalizował się ówcześnie w uprawie chmielu^[20].

W trakcie powstania styczniowego pod Krasnopolem 26 sierpnia 1863 miała miejsce potyczka oddziału dowodzonego przez Reklewskiego i Dahlena^[21]. Po reorganizacji administracyjnej w 1866 Krasnopol wszedł w skład powiatu sejneńskiego w guberni suwalskiej^[22].

Po I wojnie światowej Krasnopol wszedł w skład Polski dopiero w sierpniu 1919^[23]. Liczba ludności Krasnopola spadła po wojnie do 1192 mieszkańców^[20]. W 1929 we wsi był kościół katolicki oraz synagoga^[24].

Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są następujące obiekty^[25]:

• układ urbanistyczny (część), XVIII/XIX w. (nr rej.: 437 z 28.11.1985)
• kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego, 1862 (nr rej.: A-916 z 17.08.1992)
• kaplica pw. św. Agaty, drewniana, XIX/XX w. (nr rej.: A-916 z 17.08.1992)
• cmentarz rzymskokatolicki tzw. „stary” (nr rej.: 634 z 11.01.1989)
• cmentarz rzymskokatolicki tzw. „nowy” (nr rej.: 635 z 11.01.1989)
• zadaszenie studni drewniane, Rynek, 1941 (nr rej.: 49 z 9.02.1980)

• 
  Ul. Wojska Polskiego
• 
  Centrum miejscowości
• 
  Dom z wiatrakiem
• 
  Ochotnicza Straż Pożarna

• 
  Kaplica św. Agaty
• 
  Cmentarz

Synagoga została wybudowana w 1850. Zlokalizowano ją przy Małym Rynku Żydowskim (obecnie ul. Polna). Wybudowano ją na planie prostokąta z surowego kamienia, oszkarpowano ją i pokryto gontem. W trakcie okupacji Niemcy zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek niszczał, a następnie został przeznaczony na magazyn. Obecnie jest otynkowany i pokryty dachówką^[26].

Dzieci i młodzież z Gminy Krasnopol uczęszczają do nowego budynku szkoły, w którym mieści się Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II.

 Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Krasnopolem (Polska)‎.

• Cmentarz żydowski w Krasnopolu

• Katalog miejsc pamięci powstania styczniowego w województwie podlaskim. Białystok: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział Białystok, 2013. ISBN 978-83-88372-50-6.
• Aleksander Krachało: Dzieje Krasnopola i Ochotniczej Straży Pożarnej. Krasnopol: 1992.
• Andrzej Wędzki: Miasteczka Pojezierza Sejneńskiego. W: Materiały do dziejów Ziemi Sejneńskiej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 9–71.

• Krasnopol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 636 .