Kopulacja
Kopulacja[1][2] (łac. copulatio), akt płciowy[1][2], spółkowanie[1][2] – stosunek płciowy, który u zwierząt polega na bezpośrednim kontakcie dwóch osobników (różnych płci lub obojnaczych) w celu zaplemnienia i zapłodnienia. W akcie tym wykorzystywane są najczęściej różnie wykształcone narządy kopulacyjne. Kopulację u większości zwierząt poprzedza określony rytuał godowy i wydzielanie specyficznych sygnałów zapachowych (np. feromony), dźwiękowych (np. ptasi śpiew) i wzrokowych (np. szata godowa)[1].
U kręgowców właściwa kopulacja rozpoczyna się w momencie włożenia prącia (męski narząd kopulacyjny) do pochwy (żeński narząd kopulacyjny). Następnie, wskutek tzw. ruchów frykcyjnych, dochodzi do mechanicznej stymulacji receptorów na prąciu, co prowadzi do ejakulacji[1][2]. Czas trwania kopulacji jest zależny od gatunku i wynosi przykładowo: kilka sekund u przeżuwaczy, kilkanaście sekund u koni, czy 20–40 minut u psów. Najdłuższą kopulację, trwającą nawet 2 dni, zaobserwowano u niektórych gatunków ślimaków[1].
U organizmów jednokomórkowych kopulacja polega na zlaniu się cytoplazmy gamet, po którym następuje kariogamia[1][2].
Kopulacja nie musi prowadzić do zapłodnienia, a jej celem może być osiągnięcie orgazmu. W przypadku zwierząt właściwsze jest używanie określenia spółkowanie. Przykładem zwierząt często spółkujących w celu podtrzymania więzi społecznych i dla przyjemności są szympansy karłowate[3].
U niektórych zwierząt do kopulacji dochodzi tylko sezonowo, w okresie rui, kiedy organizmy samców i samic wytwarzają odpowiednie hormony potrzebne do osiągnięcia gotowości do kopulacji[potrzebny przypis].
Kopulacja ma czasem gwałtowny przebieg, np. u niektórych pajęczaków z rzędu solfugi szybkie działanie samca jest wymuszone chęcią ucieczki przed agresywną samicą. Natomiast rzadko zdarza się, wbrew utartym poglądom, że żyjące na wolności samice modliszek zjadają po kopulacji samce – dzieje się tak najczęściej w przypadku owadów zamkniętych w hodowli, ponieważ samiec nie ma po prostu dokąd uciec przed większą i silniejszą samicą[potrzebny przypis].
Galeria
Kopulacja makaków królewskich (Macaca mullata)
Kopulacja szympansów karłowatych (Pan paniscus)
Kopulacja wilków szarych (Canis lupus)
Kopulacja lwów afrykańskich (Panthera leo)
Kopulacja ślimaków z gatunku Cornu aspersum
Kopulacja żólwia pustynego (Centrochelys sulcata)
Kopulacja modraszka korydona (Polyommatus coridon)
Kopulacja nastrosza topolowca (Laothoe populi)
Kopulacja biedronek siedmiokropek (Coccinella septempunctata)
Kopulacja pienika olchowieca (Aphrophora alni)
Kopulacja psów domowych (Canis familiaris)
Kopulacja kóz domowych (Capra hircus)
Kopulacja dżdżownic
Kopulacja wiewiórek
Kopulacja kleszczy
Kopulacja pawia indyjskiego (Pavo cristatus)
Kopulacja (krycie) bydła domowego (Bos taurus)
Kopulacja pingwina magellańskiego (Spheniscus magellanicus)
Wizualizacja kopulacji tyranozaurów (Tyrannosaurus rex)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 259. ISBN 978-83-7327-756-4.
- ↑ a b c d e Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 69, ISBN 978-83-01-16530-7.
- ↑ By Henry Nicholls: BBC – Earth – Do bonobos really spend all their time having sex?. BBC, 2016-03-17. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).