Konstanty Jelski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Konstanty Roman Jelski (ur. 17 lutego 1837 w majątku Lady, zm. 26 listopada 1896 w Krakowie) – polski zoolog, podróżnik i badacz Ameryki Południowej.
Życiorys
Urodził się w majątku Lady, w ziemi mińskiej, jako syn Michała i Klotyldy (ciotki Stanisława Moniuszki). Skończył gimnazjum w Mińsku, następnie studiował medycynę w Moskwie i przyrodę w uniwersytecie w Kijowie, gdzie w 1858 otrzymał za pracę konkursową złoty medal. Przez pewien czas był kustoszem gabinetu zoologicznego tego uniwersytetu. W 1863 r. nie przyjął proponowanych mu wykładów zoologii na uniwersytecie kijowskim i udał się za granicę na badania naukowe. W połowie 1865 r. wyjechał do Gujany Francuskiej. Tam pracując jako uczeń aptekarza, w bardzo ciężkich warunkach zbierał z wielką wytrwałością okazy tamtejszej flory i fauny. W 1868 r. za namową Konstantego hr. Branickiego i na jego koszt rozpoczął badania fauny Peru. W ciągu dziesięcioletniego pobytu w Peru zgromadził tak duże materiały, że na nich mogli oprzeć swe prace naukowe liczni uczeni polscy i obcy. Jelski zebrał w Gujanie i Peru dziesiątki nowych dla nauki gatunków zwierząt. Jego zbiory, przysyłane do kolekcji Branickich i do Gabinetu Zoologicznego Uniwersytetu Warszawskiego były przed II wojną światową ozdobą ekspozycji Państwowego Muzeum Zoologicznego w Warszawie.
Po powrocie do kraju w 1880 został kustoszem zbiorów przyrodniczych Akademii Umiejętności w Krakowie i profesorem na Kursach im. Baranieckiego. Wydał kilka rozpraw przyrodniczych i wspomnienia z podróży pod tytułem: Popularno-przyrodnicze opowiadania z pobytu w Gujanie francuskiej i po części w Peru, od 1865–1871 (Kraków, 1898).
Na jego cześć w 1873 roku Jean Cabanis nadał łacińską nazwę opisanemu przez siebie gatunkowi modraszek Jelskiego (Iridornis Jelskii)[1].
Życie prywatne
W 1883 roku ożenił się z Heleną z Korsaków. Mieli czwórkę dzieci, z których dwoje zmarło wkrótce po urodzeniu. Syn Antoni (ur. 1886) i córka Konstancja (ur. 1884) jako współwłaściciele majątku Dziatkowice w powiecie Baranowicze, w województwie nowogródzkim, zostali zamordowani przez Sowietów w 1939 roku[2]. Konstanty zmarł w Krakowie i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim[3].
Przypisy
- ↑ J.L Cabanis. Über eine grössere Zahl peruanischer Vögel, welche von Herrn Jelski gesammelt wurden. „Journal für Ornithologie”. 21 (1), s. 316, 1873. Lipsk. (niem.).
- ↑ Tarkowski r. Konstanty Jelski.. s. 149-153
- ↑ Tarkowski R. Konstanty Jelski.. s. 250
Bibliografia
- Tekst na podstawie encyklopedii „Ultima Thule”, 1933
- Polski Słownik Biograficzny t. XI, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964-1965.
- Radosław Tarkowski, Konstanty Jelski (1837-1896). Przyrodnik i badacz Ameryki Południowej, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2011, ISBN 978-83-7271-703-0, OCLC 804810046.
Linki zewnętrzne
- Publikacje Konstantego Jelskiego w bibliotece Polona