Kompania łączności 16 Dywizji Piechoty
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1932 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Ignacy Mreła |
| Ostatni |
por. Jerzy Jakóbczyński |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania łączności 16 Dywizji Piechoty – pododdział łączności Wojska Polskiego.
Historia kompanii
Wiosną 1932 została sformowana kompania telegraficzna 16 Dywizji Piechoty[1]. Na stanowisko dowódcy kompanii wyznaczony został kapitan Ignacy Mreła, a na stanowisko młodszego oficera kompanii porucznik Mieczysław Bolesław Hawryluk[2][1][a].
Kompania stacjonowała w garnizonie Grudziądz[1][5][6] i była organiczną jednostką łączności 16 Dywizji Piechoty[7].
Kompania miała prowadzić szkolenie według obowiązującej „Instrukcji wyszkolenia wojsk łączności” sygn. MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 900/tjn. Wyszk. 30[8].
Kompania miała dwa plutony, lecz nie posiadała radia[9]. Pluton radio był mobilizowany w pułku radio w Warszawie[10] i po zakończeniu mobilizacji przydzielony do dywizji[11][12]. Dywizja nie posiadała wówczas organu zaopatrzenia i naprawy sprzętu łączności, czyli organu służby łączności[10].
Na podstawie rozkazu Dowództwa Łączności MSWojsk. L. 3000/tjn. I.Org. z 11 października 1937 kompania telegraficzna została przeorganizowana i przemianowana na kompanię łączności[13]. W składzie kompanii został utworzony pluton radio[14][15].
Organizacja pokojowa kompanii łączności:
- dowódca kompanii (kapitan),
- drużyna dowódcy kompanii[b],
- I pluton telefoniczny,
- II pluton telefoniczny,
- III pluton radio,
- gołębnik polowy[16][7].
Etat przewidywał 4 oficerów, 14-18 podoficerów (zależnie od typu kompanii), 130-133 szeregowców, 14 koni wierzchowych, 18-20 koni pociągowych, 2 samochody ciężarowe, 2 motocykle, 8 rowerów i 60 gołębi pocztowych[7].
Organizacja pokojowa była dostosowana do zadań mobilizacyjnych i okazała się dobrą[17].
1 września 1938 uprawnienia dowódcze względem kompanii otrzymał szef łączności dywizji[18][19][c]. Dowódcami (szefami) łączności 16 DP byli: kpt. łącz. Stanisław Sierkuczewski (1 III 1929[21] - VI 1934[22]), kpt. łącz. Stefan Polz (od VI 1934[22]) i mjr łącz. Józef Morkowski[23][24].
Do zadań kompanii należało szkolenie rezerw podoficerów i szeregowców jedynie na potrzeby własne. Poborowi byli wcielani bezpośrednio do kompanii. Etaty były tak skalkulowane, że dla zaspokojenia zapotrzebowań wojennych musiano powołać pod broń osiem roczników rezerwistów[16][7]. Kandydaci na podoficerów służby czynnej z kompanii szkolili się w szkołach podoficerskich batalionów telegraficznych i pułku radio[25].
Wiosną 1939 kompania została podporządkowana pod względem wyszkolenia fachowego dowódcy 1 Grupy Łączności[26]. Ze względu na szybki wybuch wojny dowództwo grupy nie odegrało powierzonej mu roli[27].
Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” kompania łączności 16 DP była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 65 pułku piechoty[6][28].
Dowódca kompanii był odpowiedzialny za przygotowanie całości mobilizacji jednostek wpisanych na tabelę mob. z wyjątkiem mobilizacji materiałowej, za którą był współodpowiedzialny razem z dowódcą 65 pułku piechoty[29].
Dowódca kompanii był ponadto odpowiedzialny za przeprowadzenie mobilizacji:
- kompanii telefonicznej 16 DP,
- plutonu łączności Kwatery Głównej 16 DP,
- plutonu radio 16 DP,
- drużyny parkowej łączności 16 DP,
- 2-gi gołębnika polowego samodzielnej drużyny gołębi pocztowych nr 11[d].
Wszystkie jednostki były mobilizowane w Grudziądzu, w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem niebieskim[6][30].
Po zakończeniu czynności mobilizacyjnych kompania przekazywała: nadwyżki personelu i materiału koleją do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Zegrze”, natomiast nadwyżki koni i środków przewozowych do 65 pp[6][28]
Jednostki zmobilizowane przynależały pod względem ewidencyjnym do OZ Telegraficznego „Zegrze” z wyjątkiem plutonu radio 16 DP, który przynależał do Ośrodka Zapasowego Radio w Warszawie[31].
23 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „niebieskich” na terenie Okręgu Korpusu Nr VIII. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[32].
Jednostki łączności 16 DP były formowane według organizacji wojennej L.3124/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3124/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3124/mob./mat.[33]
Pluton łączności Kwatery Głównej 16 DP przeznaczony był do obsługi dowództwa dywizji, kompania telefoniczna przeznaczona do budowy i obsługi polowej sieci telefonicznej (z kabla polowego), a drużyna parkowa łączności odpowiadała za zaopatrzenie, naprawę i ewakuację sprzętu łączności[34][35][36].
Pluton radio 16 DP był formowany według organizacji wojennej L.3121/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3121/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3121/mob./mat.[33]
Samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 11 była formowana według organizacji wojennej L.3681/mob.org., ukompletowana zgodnie z zestawieniem specjalności L.3681/mob.AR oraz uzbrojona i wyposażona zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3681/mob./mat.[33]
29 sierpnia 1939 major Aleksander Emmerling w rozmowie telefonicznej stwierdził, że kompania osiągnęła pełną gotowość – „pełne wyposażanie w ludzi, sprzęt i środki techniczne”[37]. Stan moralny i fizyczny żołnierzy dobry. Wyszkolenie słabe, szczególnie starszych roczników, które od dawna nie były na ćwiczeniach rezerwy. Nie znali oni nowego sprzętu do budowy linii i z trudnością dawali sobie radę przy obsłudze centrali. Sprzęt telefoniczny bardzo dobry i gdyby był równy przeciwnik łączność byłaby całkowicie zapewniona w ramach dywizji. Żołnierze po kilku dniach poznali sprzęt i każde zadanie spełniali dobrze[38].
Z polecenia mjr. Emmerlinga 30 sierpnia jedna drużyna stacyjna ze składu plutonu łączności Kwatery Głównej 16 DP została skierowana do Jabłonowa z zadaniem organizacji i obsługi centrali telefonicznej Grupy Operacyjnej „Wschód” na korzyść dowódcy odcinka 208 pułku piechoty[39]. Ponadto ze składu 4 i 16 DP do jego dyspozycji oddana została jedna radiostacja RKD, jedna radiostacja N1 i jeden patrol łączności z lotnikiem[37].
Według wymienionego oficera sieć telefoniczna stała 16 DP została „rozbudowana regulaminowo, jak na nasze warunki bardzo bogato” (…), a sieć radio zorganizowana celowo”[40].
W czasie kampanii wrześniowej jednostki łączności z plutonem radio walczyły w składzie macierzystej dywizji, natomiast samodzielna drużyna gołębi pocztowych nr 11 została przeznaczona dla Armii „Pomorze”[41].
„Żołnierze łączności 16 Dyw. Piech. zdali na polach bitew egzamin nie tylko jako specjaliści lecz również obowiązek żołnierza – obywatela, swe wyjątkowo ciężkie zadanie wytrzymali z największym poświęceniem siebie, ze spokojną bohaterską postawą[42].
Kadra kompanii
- Dowódcy kompanii
- kpt. łącz. Ignacy Mreła (od III 1932)
- por. łącz. Jerzy Władysław Leon Jakóbczyński[e] (do IX 1939)[44]
- Obsada personalna kompanii łączności 16 DP w marcu 1939[5]
- dowódca kompanii – por. łącz. Jerzy Władysław Leon Jakóbczyński
- dowódca plutonu telefonicznego – ppor. łącz. Witold Eugeniusz Anzelm Radwański
- dowódca plutonu radio – por. łącz. Jan Rochoń[f]
- dowódca kompanii telefonicznej 16 DP – por. łącz. Jerzy Władysław Leon Jakóbczyński
- zastępca dowódcy kompanii – ppor. łącz. rez. Michał Kamionka[g]
- dowódca I plutonu – ppor. łącz. Szydłowski
- dowódca II plutonu – ppor. łącz. rez. Feliks Benedykt Reszuta
- dowódca III plutonu – ppor. łącz. rez. Drozd
- dowódca IV plutonu – pchor. / ppor. łącz. Józef Władysław Kowalewski[h]
- dowódca plutonu łączności KG 16 DP – ppor. łącz. Witold Eugeniusz Anzelm Radwański
- dowódca plutonu radio 16 DP – por. łącz. Jan Rochoń
- dowódca drużyny parkowej łączności 16 DP – chor. Morcinek
Uwagi
- ↑ W styczniu 1934 por. Mieczysław Bolesław Hawryluk został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[3], a na jego miejsce w czerwcu tego roku przybył por. Jerzy Stefan Mirecki z 6 baonu telegraficznego[4]. Więcej danych biograficznych Jerzego Mireckiego w artykule Pułk KOP „Sarny”, natomiast Mieczysława Bolesława Hawryluka w artykule 116 Pułk Piechoty (II RP).
- ↑ W składzie drużyny dowódcy kompanii znajdował się szef kompanii, pisarz, podoficer sprzętowy, podoficer sanitarny, podoficer gospodarczo-furażowy, podoficer weterynaryjny i podkuwacz[14].
- ↑ Stanowisko szefa łączności dywizji piechoty zostało przemianowane na dowódcę łączności. Jednocześnie wydano instrukcję normującą ściśle zakres działania dowódcy łączności dywizji piechoty[20][18].
- ↑ Samodzielną drużynę gołębi pocztowych nr 11 (bez drugiego gołębnika) mobilizowała kompania łączności 15 Dywizji Piechoty.
- ↑ Jerzy Władysław Leon Jakóbczyński ur. 19 kwietnia 1910 w Szczakowej, w rodzinie Marcina. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu XI A, a od 30 lipca 1940 w Oflagu II C Woldenberg. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[43].
- ↑ Jan Rochoń ps. „Wilk” ur. 8 września 1909 we wsi Wronka, w rodzinie Jana i Anny. Na porucznika awansował ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 11. lokatą w korpusie oficerów łączności[45]. Został ranny w bitwie nad Bzurą. W czasie okupacji niemieckiej służył w Inspektoracie Grudziądz Armii Krajowej. 31 marca 1944 został aresztowany przez Gestapo. 25 czerwca 1944 został przekazany do KL Stutthof jako więzień polityczny. Od 25 stycznia 1945 uczestniczył w „marszu śmierci”. Zmarł w marcu 1945 w obozie ewakuacyjnym w Rybnie[46].
- ↑ Michał Kamionka ur. 15 sierpnia 1908 w Bochni. Na stopień podporucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 w korpusie oficerów łączności. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Grudziądz. Posiadał przydział w rezerwie do 5 baonu telegraficznego w Krakowie[47]. W niemieckiej niewoli, w Oflagu VII A Murnau[48].
- ↑ Józef Władysław Kowalewski ur. 25 października 1916. Absolwent XIV promocji Szkoły Podchorążych Łączności (1936-1939). 18 września 1939 pod m. Iłów dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[48]. W grudniu 1945 służył w 5 Kresowym Batalionie Łączności[49].
Przypisy
- ↑ a b c Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 775.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240, 241.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 19.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 268.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 825.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 495.
- ↑ a b c d Popławski 1965 ↓, s. 135.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 5.
- ↑ a b Cepa 1940 ↓, s. 4.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 82.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 3.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 207.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 208.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 135, wg autora pluton radio został utworzony na podstawie rozkazu z 27 lipca 1937..
- ↑ a b Konarski 1940 ↓, s. 84.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 87.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 210, 211.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 204.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 202.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 167.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 264, 535.
- ↑ a b Leonard 1991 ↓, s. 227.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 77.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 205, 206.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 11.
- ↑ a b Zarzycki 1995 ↓, s. 138.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 138, autor nie wymienił 2-go gołębnika polowego samodzielnej drużyny gołębi pocztowych nr 11.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 475.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 20, 21, 71.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 169.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 144.
- ↑ a b Relacja dcy łączności ↓, s. 12.
- ↑ Kowalewski 1945 ↓, s. 2.
- ↑ Relacja dcy łączności ↓, s. 15.
- ↑ Relacja dcy łączności ↓, s. 13.
- ↑ Leonard 1991 ↓.
- ↑ Morkowski ↓, s. 22.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-06-29]..
- ↑ a b Kowalewski 1945 ↓, s. 1.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 270.
- ↑ „Archiwum Zawackiej” : Inspektorat Grudziądz – mężczyźni : Rochoń Jan. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2022-06-28]..
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 179, 699.
- ↑ a b Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-06].
- ↑ Kowalewski 1945 ↓, s. 4.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Heliodor Cepa: Uwagi na temat przygotowania łączności w czasie pokoju i jej działania w czasie wojny. [w:] B.I.9a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-06. [dostęp 2022-06-13].
- Zygmunt Chamski: Studjum łączności w kampanii polskiej 1939 roku. [w:] B.I.9c cz. 1 odpis [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, październik 1941. [dostęp 2022-06-13].
- Aleksander Emmerling: Relacja dcy łączności Grupy Operac. „Wschód” (gen. bryg. Bołtucia) z Armii Pomorskiej. [w:] B.I.30a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. [dostęp 2022-06-25].
- Zenon Konarski: Uwagi i spostrzeżenia, dotyczące przygotowań do działań wojennych z zakresu organizacji i mobilizacji wojsk łączności. [w:] B.I.9b [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-30. [dostęp 2022-06-13].
- Józef Władysław Kowalewski: Relacja z Kampanii Wrześniowej 1939 r.. [w:] B.I.32i [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-12-07. [dostęp 2022-06-29].
- Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
- Władysław Leonard: Dowództwa i łączność : Obsada we wrześniu 1939. [w:] B.I.9c cz. 2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1991. [dostęp 2018-10-31].
- Józef Morkowski: Żołnierze łączności. [w:] B.I.32b [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. [dostęp 2022-06-29].
- Tadeusz Popławski. Polskie wojska łączności w wojnie obronnej 1939 r.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (36), 1965. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Marek Zajączkowski: Wielkopolskie oddziały wojsk łączności 1919–1939. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Poznania, 2015. ISBN 978-83-77-68-116-9.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.