Komisariat Straży Granicznej „Jaśliska”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Inspektorat Graniczny nr 19 |
Komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.
Geneza
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Jaśliska”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznego Straży Celnej „Dukla”[3].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Jaśliska”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].
Formowanie i zmiany organizacyjne
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Jaśliska” z podkomisariatem „Polany” do Inspektoratu Granicznego nr 19 „Nowy Zagórz” i określił jego strukturę organizacyjną[7]. Już 8 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[8]. Rozkazem komendanta Straży Granicznej z 10 lipca 1929 w sprawach organizacyjnych powołano placówkę Straży Granicznej „Huta Polańska” w sile jednej drużyny przekazanej z podkomisariatu „Polany”[9]. Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[10]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 roku w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii Wisłok z komisariatu Straży Granicznej „Jaśliska” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Wola Michowa”[11]. Rozkazem nr 2 z 29 kwietnia 1936 roku w sprawie etatu osobowego CSSG, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę komisariatu Straży Granicznej „Jaśliska na „Posada Jaśliska””[12]. Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 roku w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski wydzielił z komendy Obwodu „Jasło” komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” przydzielił do Obwodu SG „Sambor”[13]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma utworzył placówkę II linii „Tylawa”[14] Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił placówkę I linii „Olchowiec” „Huta Polańska” z komisariatu „Krępna” i przydzielił go do komisariatu „Posada Jaśliska”[15].
Służba graniczna
Sąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Gładyszów” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Baligród” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Krempna” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Komańcza” − 1935[16]
Funkcjonariusze komisariatu
| Kierownicy/komendanci komisariatu | ||
|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
| komisarz | Franciszek Szulc[17] | 1928 |
| komisarz | Ludwik Weigel[17] | − 20 X 1935 |
| aspirant | Jan Pawłusiewicz[17] | 20 X 1935 − 1936 |
| aspirant | Wiktor Kowalski[17] | 20 IX 1936 – 1938 |
| aspirant | Kazimierz Golanowski[17][18] | 8 V 1938 – 1939 |
| podkomisarz | Kazimierz Lurski[17] | 2 III 1939[19] – |
| Zastępcy komendanta komisariatu | ||
| starszy strażnik | Ferdynand Nehrebecki | 1 V 1939[20] – |
Struktura organizacyjna
Organizacja komisariatu w maju 1928[5]:
- komenda − Jaśliska
- placówka Straży Granicznej I linii „Polany”
- placówka Straży Granicznej I linii „Barwinek”
- placówka Straży Granicznej I linii „Czeremcha”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jasiel”
- placówka Straży Granicznej II linii „Jaśliska”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[8]:
- komenda − Jaśliska
- podkomisariat Straży Granicznej „Polany”
- placówka Straży Granicznej I linii „Polany”
- placówka Straży Granicznej I linii „Barwinek”
- placówka Straży Granicznej I linii „Czeremcha”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wola Wyżna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Pasika”[a]
- placówka Straży Granicznej II linii „Jaśliska”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1929[10], w 1931:
- 5/19 komenda − Jaśliska (36 km)
- placówka Straży Granicznej I linii „Czeremcha”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wola Wyżna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jasiel”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wisłok Wielki” Górny → w 1934 przeniesiono do komisariatu „Wola Michowa”
- placówka Straży Granicznej II linii „Jaśliska”
Organizacja komisariatu w 1935[16]:
- komenda − Jaśliska
- placówka Straży Granicznej I linii „Czeremcha”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wola Wyżna”
- placówka Straży Granicznej I linii „Jasiel”
- placówka Straży Granicznej II linii „Jaśliska”
Uwagi
Przypisy
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 33.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 28 i 31.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 30.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 49.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 51.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 92.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 110.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 144.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 174.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 182.
- ↑ a b Promińska 2011 ↓, s. 5.
- ↑ a b c d e f Bocheński 2009 ↓, s. 46.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/40.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 8/1939.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 28/1939.
Bibliografia
- Waldemar Bocheński: Almanach Muszyny 2009. Formacje graniczne II RP. 2009. [dostęp 2016-12-28].
- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Zachodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2011.
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)