Kokorzyn

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kościański
Gmina	Kościan
Liczba ludności (2011)	988[2]
Strefa numeracyjna	65
Kod pocztowy	64-000[3]
Tablice rejestracyjne	PKS
SIMC	0371624
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościan Kokorzyn
Położenie na mapie Polski Kokorzyn
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kokorzyn
Położenie na mapie powiatu kościańskiego Kokorzyn
52°05′30″N 16°34′45″E/52,091667 16,579167[1]

Kokorzyn – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Kościan.

Wieś ma metrykę średniowieczną i pierwotnie związana była z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od końca XIV wieku. Wymieniona została w 1394 w łacińskim dokumencie pod obecną nazwą Koturzino, 1398 Kokorszino, 1400 Kocorzyno, 1402 Kocorino, 1414 Kokoszyno, 1444 Cocorzin, 1445 Kukurzin^[6].

Okolice miejscowości zamieszkane były jednak wcześniej niż odnotowują to archiwalne zapisy historyczne. Na wzniesieniu opadającym ku dolinie strumyka archeolodzy znaleźli ułamki naczyń glinianych z VI-VII wieku, a ponadto w bliżej nie określonym miejscu w Kokorzynie znalezisko ułamków naczyń, które określono jako średniowieczne^[6].

Miejscowość była wsią szlachecką leżącą w dobrach Grodzisk i należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Kokorzyńskich, którzy od nazwy wsi przyjęli swoje odmiejscowe nazwisko. W 1437 należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1581 należała do parafii Kościan^[6].

Pierwszy zapis o wsi pochodzi z 1395 i odnotowuje Wojciecha Kokorzyńskiego, który wraz z wójtem kościańskim Zefrydem z Punina, (obecnie Ponin) toczyli proces sądowy z Wojciechem Barklińskim z powodu aktów przemocy. W latach 1397–1437 jako właściciel we wsi notowany był Opacz Kokorzyński. W 1430 wymieniono jego żonę Hankę oraz brata Andrzeja z Kokorzyna, profesora Akademii Krakowskiej. W 1402 Opacz Kokorzyński zapowiedział przed sądem ziemskim dziedziny Kokorzyn oraz Godziszewo. W 1402 toczył również proces sądowy z Andrzejem kmieciem z Kobylnik dowodząc, że nie uderzył go po gębie, ale wypypchał go ze swej roli. W 1420 Opacz oraz Mikołaj Łęcki toczyli proces z Przybysławem Gryżyńskim o granice pomiędzy dziedzinami Kokorzyn, Łęki oraz Krzon. W 1425 burmistrz Kościana w imieniu miasta toczył proces o granice majętności z braćmi Opaczem oraz magistrem krakowskim Andrzejem i Małgorzatą, Helżką, a także z ich stryjem Jakubem Kotowieskim ze Szczodrowa o łąkę „Pollazecz”, która przynależała do wsi miejskiej Sierakowo pod Kościanem i graniczyła z Kokorzynem. W 1432 Opacz Kokorzyński opatrzył swoją pieczęcią z herbem „Wylk” akt, w którym panowie oraz miasta województwa poznańskiego zobowiązali się, że po śmierci króla polskiego Władysława III Warneńczyka (zwanego również Władysławem Jagiellończykiem), obiorą królem Królestwa Polskiego jednego z jego synów^[6].

Archiwalne dokumenty odnotowały także zwykłych mieszkańców wsi. W 1421 Mikołaja zagrodnika z Kokorzyna, który toczył proces sądowy z Przybysławem Gryzyńskim stolnikiem poznańskim. W 1428 pracownika Świętosława sługę Opacza Kokorzyńskiego, który toczył proces ze szlachcicem Wojciechem dziedzicem z Borku (obecnie Boreczek, pod Śremem). W 1429 opatrzny Mikołaj Krakowski służebnik pana Przybysława Kokorzyńskiego Gryżyńskiego toczył proces sądowy ze szlachcicem Januszem z Janiszewa^[6].

W 1535 właściciel we wsi Krzysztof Kokorzyński zapisał swojej żonie Urszuli po 600 złotych polskich posagu oraz wiana na połówkach wsi Kokorzyn i Godziszewo, na 0,5 połowy wsi Krzon, na połowie części wsi Białe Jezioro, na dworze, folwarku, wiatraku oraz na stawie zwanym Wierzchnystaw w Kokorzynie^[6].

Wieś odnotowały także historyczne rejestry podatkowe. W 1513 pracownik Wincenty sołtys z Gołusek pod przysięgą zeznał o stanie gospodarczym wsi Kokorzyn, w którym wg. niego mieszkało 4 kmieci, którzy płacili panu wsi po jednej kopie groszy czynszu. Włodarz Andrzej trzymał jedną kwartę roli, z której płacił po połowie kopy groszy czynszu. Karczmarz płacił po połowie kopy groszy czynszu. Dwaj zagrodnicy płacili po 10 i 8 groszy, a trzeci po jednym wiardunku czynszu. Świadek nie wiedział, ile płacą pozostali, lecz włodarz mówił mu, że wszyscy osiadli zagrodnicy płacą po 2 grzywny rocznego czynszu. Od niego wie, że są dwa łany opuszczone, których się nie uprawia. Są też inne role opustoszałe, zwane Kliny, na których można wysiewać 3 ćwiertnie zboża, ale od dawna leżą nie uprawiane. W 1530 miał miejsce pobór podatków z 2 i 1/4 łana. W 1535 pobrano podatki z karczmy opuszczonej. W 1563 pobór podatków miał miejsce od 3 i 1/4 łana, karczmy dorocznej oraz wiatraka dorocznego. W 1581 pobrano podatki z 3,5 łana, 6 zagrodników, jednego komorników oraz wiatraka. W 1581 płatnikiem poboru był Jan Zaremba Cerekwicki jako mąż Urszuli Kokorzyńskiej, córki Krzysztofa Kokorzyńskiego, który zapłacił z 3,5 łana, 6 zagrodników, komornika oraz od wiatraka^[6].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość wzmiankowana jako Kokorzyn należała do wsi większych w ówczesnym powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[7]. Kokorzyn należał do okręgu kościańskiego tego powiatu i stanowił siedzibę majątku Kokorzyn, który należał wówczas do Ludwika Zakrzewskiego^[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Kokorzyn liczył 194 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 16 dymów (domostw)^[7].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kokorzyn, po jej zniesieniu w gromadzie Kościan. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.

• park z aleją dojazdową^[8][9]

inne:

• pałac, wybudowany w połowie XIX w. Od frontu półkolisty ryzalit opięty czterema kolumnami jońskimi z głównym wejście zamkniętym półkoliście. Nad wejściem, pomiędzy kolumnami, półkolisty balkon z kutą balustradą, a powyżej, nad drzwiami balkonowymi, kartusz z herbem^[10][11].

W Kokorzynie funkcjonuje również szkoła podstawowa. Od grudnia roku 2006 działa tam zespół ludowy „Kokorzynianki”^[12]. We wsi istnieje klub piłkarski UKS Orlik Kokorzyn^[13].

Z miejscowości pochodził Andrzej z Kokorzyna student w Pradze (jako Andrzej z Kościana) i od 1399 bakałarz praski, w latach 1400-07 dziekan wydziału filozoficznego Akademii Krakowskiej, 1408-09, 1426, 1429 jej rektor, 1417 poseł na sobór w Konstancji, 1420 kustosz sandomierski, 1424 kanclerz królowej Zofii, 1426 profesor teologii, 1428 archidiakon krakpwski, 1431 uczestnik dysputy z husytami^[6][14].

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. II (I-Ł) z.1, hasło: „Kokorzyn”. Wrocław: Ossolineum, 1988, s. 232-237.

• Kokorzyn w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu (online).
• Kokorzyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 254 .