Kościół św. Anny w Jekaterynburgu

Храм Святой Анны

Kościół
Widok ogólny
Państwo	Rosja
Obwód	swierdłowski
Miejscowość	Jekaterynburg
Wyznanie	Katolickie
Kościół	Kościół rzymskokatolicki
Diecezja	Diecezja Przemienienia Pańskiego w Nowosybirsku
Wezwanie	św. Anna
Historia Data powołania 1876 Data rozpoczęcia budowy 1882 Data zakończenia budowy 1884 Data poświęcenia 1884 2000 (ponowna) Data zamknięcia 14 lutego 1930 Data zniszczenia • przez 1962 władze sowieckie Data odbudowy 1996–2000 Data reaktywacji 2000 Fundator składki wiernych, Fundacja Poklewskich
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Jekaterynburga Kościół św. Anny w Jekaterynburgu
Położenie na mapie Rosji Kościół św. Anny w Jekaterynburgu
Położenie na mapie obwodu swierdłowskiego Kościół św. Anny w Jekaterynburgu
56°50′02,41″N 60°36′38,87″E/56,834003 60,610797
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kościół św. Anny w Jekaterynburgu (ros. Храм Святой Анны) – rzymskokatolicki kościół, znajdujący się w rosyjskim mieście Jekaterynburg, w obwodzie swierdłowskim.

Początki kościoła i działającej przy nim parafii sięgają XIX wieku^[1]. Jego założenie związane było z Polakami zesłanymi po klęsce powstania styczniowego, którzy osiedleni w Jekaterynburgu podjęli starania by utworzyć własne, katolickie miejsce kultu^[2]. Wcześniej katolicy nie posiadali własnej świątyni w mieście, w latach 40. XIX wieku kilka razy do roku przybywał do Jekaterynburga z Kazania kapłan katolicki^[3]. Parafia została założona w 1876 roku i od razu rozpoczęły się przygotowania do budowy kościoła^[3]. W latach 1880–1882 trwała zbiórka ofiar i datków potrzebnych na wybudowanie świątyni, duże wsparcie finansowe zapewniła Fundacja Poklewskich^[4] kierowana przez Alfonsa Koziełł-Poklewskiego^[5]. W 1882 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła, a prace ukończono w 1884 roku^[3]. Uroczysta konsekracja świątyni nastąpiła 4 listopada 1884 roku^[6]. Architekt pozostaje nieznany, plan kościoła został zatwierdzony przez naczelnego architekta miasta^[6]. Bryła wzniesiona została z cegły, a sam kościół był jednym z ciekawszych punktów na mapie ówczesnego Jekaterynburga^[6]. Ołtarz główny ozdobiony był ikoną świętej Anny, oprócz tego istniały jeszcze dwa ołtarze boczne, poświęcone Najświętszej Maryi Pannie i św. Janowi Chrzcicielowi^[6]. W 1897 roku parafia stała się ważną jednostką administracyjną Kościoła w Rosji, a swym zasięgiem obejmująca nie tylko Jekaterynburg, ale także tereny Wierchoturia, Irbitu czy ziem dzisiejszego rejonu kamyszłowskiego^[3]. W 1903 roku, znów przy pomocy Fundacji Poklewskich, parafia wykupiła tereny wokół kościoła, co pozwoliło jej na prowadzenie nie tylko kultu, ale także działalności oświatowej, kulturalnej i dobroczynnej^[3]. Już wkrótce obok kościoła uruchomione zostało towarzystwo dobroczynności, biblioteka oraz szkółka parafialna^[1]. W 1913 roku liczba parafian wynosiła około tysiąca osób^[6]. Kościół św. Anny wśród mieszkańców Jekaterynburga znany był jako tzw. kościół polski^[7].

Przewrót bolszewicki, a następnie całkowite przejęcie władzy przez bolszewików po zakończeniu wojny domowej w Rosji, zmieniło sytuację dla katolickiej wspólnoty zgromadzonej przy jekaterynburskim kościele św. Anny. Już w 1922 roku obok akcji konfiskaty majątku Kościoła Prawosławnego z podobnym atakiem spotkały się wspólnoty katolickie. W roku tym skonfiskowano sprzęty liturgiczne kościoła św. Anny, zamknięto szkołę parafialną, a proboszcz ksiądz Franciszek Budrys został pierwszy raz aresztowany^[3]. W 1924 roku parafii odebrano grunty znajdujące się wokół kościoła oraz wszystkie znajdujące się tam zabudowania wraz z plebanią^[3][1]. Na tych terenach wkrótce wzniesiono Hotel Centralny^[2]. Katolicy byli prześladowani, a nabożeństwa utrudniane. 14 lutego 1930 roku władze Swierdłowska^[a] zdecydowały o zamknięciu kościoła dla kultu religijnego i przejęciu go przez skarb miasta. W budynku urządzono bibliotekę, a ocalałe z grabieży resztki wystroju i sprzętów liturgicznych zostały przekazane do Swierdłowskiego Muzeum Ateizmu^[1]. W latach 30. XX wieku kolejne prześladowania spadły na miejscowych Polaków i katolików, a w 1937 roku rozstrzelano ostatniego proboszcza kościoła, ks. Franciszka Budrysa^[8]. Od lat 40. w budynku kościoła mieścił się dworzec autobusowy^[3]. Na początku lat 60. ukończono budowę nowego dworca, stary stał się więc bezużyteczny, dlatego w 1962 roku^[3] resztki dawnego kościoła zostały wysadzone^[1].

W 1991 roku odnowiona została hierarchia katolicka w Rosji. W 1992 roku zarejestrowano parafię w Jekaterynburgu, której opiekunem był ksiądz Józef Świdnicki, kapłan podziemnego kościoła, który za swą działalność religijną w Związku Radzieckim odbył m.in. wyrok trzyletniej katorgi^[9]. Od 20 sierpnia 1993 roku proboszczem wspólnoty katolickiej, która liczyła wówczas niecałe 20 osób^[1] został pochodzący z diecezji siedleckiej ksiądz Jerzy Paczuski^[10]. Początki odnowionej parafii związane były z biznesmenem pochodzenia żydowskiego, Borisem Mersonem, który słysząc o wielkich darach finansowych jakie otrzymywała Matka Teresa z Kalkuty uznał, że działalność religijna może też być dochodowym interesem^[10]. Wraz z grupą osób, zgodnie z prawem rosyjskim, zarejestrował on parafię i sam stanął na jej czele jako "Prezydent Misji Katolickiej na Uralu", po czym wystąpił do administratora apostolskiego biskupa Josepha Wertha o przydzielenie księdza^[10]. Ksiądz Paczuski po przyjeździe do Jekaterynburga uświadomił Mersona czym jest katolicka parafia, jaka jest rola księdza oraz zasugerował, że jeśli w parafii chce pozostać musi się ochrzcić w obrządku katolickim^[10]. Boris Merson zrozumiał, że nic tu nie osiągnie i zerwał kontakty z parafią^[10]. Parafia nie posiadała kościoła, a Msze św., pod pozorem słuchania muzyki religijnej, celebrowane były w wynajmowanej sali koncertowej w jednym z domów kultury^[8]. Uczestniczyło w nich około dwudziestu osób, z czego połowa nie była ochrzczona^[10]. Parafia zdobyła wkrótce sobie pewien rozgłos w prasie i mediach jekaterynburskich, jako swego rodzaju ciekawostka, co zapewniło szybki wzrost liczby parafian i chętnych do chrztu^[10].

W październiku 1995 roku zwrócono się do władz miasta o zwrot dawnego majątku parafialnego^[3]. Dzięki pomocy parafian udało się odnaleźć w archiwach miejskich wykaz nieruchomości i rzeczy skonfiskowanych należących do parafii przed prześladowaniami bolszewickimi^[10]. Były to trzy zabudowania: dawna plebania, dawna szkoła i dawna stajnia^[10]. 19 marca 1996 roku władze zwróciły należące wcześniej do wspólnoty, a 7 kwietnia tego samego roku odbyła się tam pierwsza uroczysta liturgia wielkoczwartkowa^[3]. Remont zabudowań, które były powoli zwracane parafii, postępował przy pomocy z Polski, m.in. kleryków z diecezji siedleckiej i drohiczyńskiej^[8]. Sam teren na którym znajdował się dawny kościół nie był możliwy do odzyskania, gdyż znajdowało się w tym miejscu rondo^[10]. Latem 1996 roku rozpoczęła się budowa nowego kościoła^[3]. Powstał on na fundamentach dawnej stajni. Świątynia za patronkę otrzymała św. Annę. W jego budowie brali udział sami wierni, a także seminarzyści z różnych diecezji polskich^[1]. Wsparcia oprócz Polaków udzielały także wspólnoty katolickie pochodzące m.in. z Włoch i Niemiec^[1]. Nowy kościół nawiązuje swym wyglądem i stylem architektonicznym do bryły zniszczonej przez władze sowieckie starej świątyni. Uroczysta konsekracja nastąpiła w okresie odpustu parafialnego ku czci św. Anny, 29 lipca 2000 roku, a wzięli w niej udział także nuncjusz apostolski John Bukovsky i ordynariusz diecezji Joseph Werth^[10]. Jeszcze 23 czerwca 2000 roku Swierdłowskie Obwodowe Muzeum Krajoznawcze przekazało parafii, skonfiskowaną przed laty przez bolszewików, figurę Serca Pana Jezusa^[1]. Parafii przekazany został też obraz przedstawiający Chrystusa i faryzeuszy, który znajdował się w oryginalnym wyposażeniu starego kościoła^[11].

Po roku 2000 liczba parafian systematycznie wzrastała i osiągnęła liczbę około 300^[7], po 2004 liczba ta wzrosła do około 500, z czego co niedzielę w Mszach św. uczestniczyło około 250 osób^[10]. Od 1998 roku przy parafii posługują Siostry Pallotynki^[1]. Zajmują się one edukacją, prowadząc szkołę niedzielną dla dzieci i katechezy dla dorosłych, a także zajmują się opieką nad starszymi i chorymi^[1]. Siostra Mirosława Włodarczyk wykłada też język polski na dwóch jekaterynburskich uniwersytetach^[7]. W styczniu 2001 roku parafię i kościół odwiedzili przedstawiciele rodziny Koziełł-Poklewskich, potomkowie głównych fundatorów^[3]. W czerwcu 2006 roku z okazji sto trzydziestej rocznicy powstania parafii, mszę w kościele odprawił nuncjusz Antonio Mennini^[3]. Udział w uroczystościach wzięli także m.in. konsul generalny Stanów Zjednoczonych, konsul generalny Wielkiej Brytanii oraz konsul generalny Niemiec^[12]. Przedstawiciele strony katolickiej spotkali się także z tej okazji z władzami Jekaterynburga oraz władzami obwodu swierdłowskiego^[12]. W 2008 roku z parafii odszedł ksiądz Paczuski, a zastąpił go urodzony w Duszanbe ksiądz Antoni Gsel^[13]. Kościół św. Anny położony jest w jekaterynburskim rejonie oktiabrskim, przy ulicy Nikołaja Gogola 9^[14].

• Oficjalna strona Kościoła św. Anny i parafii