Klemens IX

Clemens Nonus

Giulio Rospigliosi
Papież Biskup Rzymu
Portret Klemensa IX, Carlo Maratta (1669)
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	27 lub 28 stycznia 1600 Pistoia
Data i miejsce śmierci	9 grudnia 1669 Rzym
Miejsce pochówku	Bazylika Matki Bożej Większej, ?↗
Papież
Okres sprawowania	1667–1669
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	29 marca 1644
Kreacja kardynalska	9 kwietnia 1657 Aleksander VII
Kościół tytularny	San Sisto (23 kwietnia 1657)
Pontyfikat	20 czerwca 1667
Multimedia w Wikimedia Commons

Klemens IX (łac. Clemens IX, właśc. Giulio Rospigliosi; ur. 27^[1] lub 28 stycznia^[2] 1600 w Pistoia, zm. 9 grudnia 1669 w Rzymie) – włoski duchowny katolicki, 238. papież w okresie od 20 czerwca 1667 do 9 grudnia 1669^[3].

Pochodził ze starego rodu lombardzkiego; jego rodzicami byli Giacomo i Caterina Rospigliosi^[2]. Studiował nauki wyzwolone w seminarium rzymskim oraz prawo, teologię i filozofię na Uniwersytecie Pizańskim (gdzie obronił w 1623 doktorat utroque iure)^[2]. Po studiach wykładał filozofię w Pizie, następnie (1625) udał się do Rzymu. W Kurii Rzymskiej zajmował m.in. stanowiska referendarza Trybunału Sygnatury Apostolskiej, sekretarza Kongregacji Rytów, członka personelu legacji w Awinionie^[2]. Był także kanonikiem i wikariuszem bazyliki liberiańskiej^[2]. W latach 1634–1644 pełnił funkcję sekretarza pism dyplomatycznych (Listów do Książąt), w 1643 został radcą Trybunału Świętej Penitencjarii. Otrzymał honorowe obywatelstwo Rzymu^[2]. Publikował wysoko oceniane w Rzymie sztuki teatralne i poezje.

14 marca 1644 został mianowany arcybiskupem tytularnym Tarsu (przyjął sakrę biskupią 29 marca 1644 w Rzymie z rąk kardynała Antonio Barberiniego) i w lipcu t.r. udał się z misją nuncjusza do Hiszpanii^[2]. Pozostawał na tej placówce do stycznia 1653, po odwołaniu ostatnie lata pontyfikatu Innocentego X spędził na uboczu. W okresie sediswakancji po śmierci Innocentego Kolegium Kardynalskie powierzyło Rospigliosiemu w styczniu 1655 funkcję gubernatora Rzymu^[2].

Papież Aleksander VII powierzył mu funkcję sekretarza stanu (kwiecień 1655), a 9 kwietnia 1657 wyniósł do godności kardynalskiej (Rospigliosi został prezbiterem San Sisto)^[2]. Jako szef dyplomacji papieskiej kardynał Rospigliosi dbał o dobre stosunki z dworem francuskim, mimo negatywnego stosunku Francuzów do papieża Aleksandra^[1]. Był członkiem następujących kongregacji kurialnych^[4]:

• Kongregacji Indeksu,
• Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji,
• Kongregacji Rozkrzewiania Wiary,
• Kongregacji ds. Rezydencji Biskupów,
• Kongregacji ds. Wizytacji Apostolskich,
• Kongregacji ds. Wód i Doliny Chiana,
• Kongregacji ds. Legacji Awiniońskiej,
• Kongregacji ds. Obrzędów,
• Kongregacji Konsystorialnej,
• Kongregacji ds. Stanu Zakonnego,
• Kongregacji ds. Reformy Statutów Kleru Rzymskiego.

Wieloletnia praca na stanowisku nuncjusza w Hiszpanii oraz udane współdziałanie z Francją zapewniły Rospigliosiemu pozycję neutralnego kandydata na konklawe 1667 po śmierci Aleksandra VII. 20 czerwca 1667 został on wybrany na papieża i przyjął imię Klemensa IX. 26 czerwca 1667 papież Klemens został koronowany, a 3 lipca odbył uroczysty ingres do bazyliki laterańskiej.

Miał opinię człowieka skromnego, o nieskazitelnym charakterze^[3]. Wyróżniało go to na tle skorumpowanej Kurii Rzymskiej, co znalazło realizację w ograniczeniu powszechnej w pierwszej połowie XVII wieku praktyki nepotyzmu^[1]. W polityce zagranicznej papież stanął przed problemem konfliktu francusko-hiszpańskiego, który daremnie próbował załagodzić. W większości spraw papież ulegał wpływom francuskim, m.in. zostawił królowi Francji wolną rękę w nominacjach na urzędy kościelne^[1]. Wskutek działań ministra francuskiego de Lionne’a Klemens IX zaakceptował pokój akwizgrański, a potem pokój klementyński, który zezwalał czterem biskupom francuskim, znanym z poglądów jansenistycznych, podpisać kościelny akt potępienia tez jansenizmu; nie odstąpili oni jednocześnie od swoich poglądów, które mogli zatrzymać jako "prywatne"^[1]. W wyniku uznania Portugalii przez Hiszpanię w 1668, papież mógł dzięki temu obsadzić wakujące stolice biskupie^[1].

Zamierzeniem militarnym papieża było wyzwolenie Krety spod panowania tureckiego^[1]. 6 września 1669 flota papieska, dowodzona przez krewnego Klemensa, Vincenzo Rospigliosiego, poniosła klęskę, a Wenecja została zmuszona do poddania Turkom ostatniego chrześcijańskiego punktu Krety, Kandii (Iraklionu)^[1]. Podobno ta klęska, która przyniosła Państwu Kościelnemu także straty finansowe, przyspieszyła śmierć papieża. Zmarł on po ataku apoplektycznym 9 grudnia 1669^[1]. Został pochowany początkowo w bazylice watykańskiej; później zwłoki przeniesiono do bazyliki S. Maria Maggiore.

Kreował 12 kardynałów na trzech konsystorzach.

• Richard P. McBrien, Leksykon papieży. Pontyfikaty od Piotra Apostoła do Jana Pawła II, Warszawa 2003
• Pope Clement IX. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-09-08]. (ang.).