Kazimierz Raczyński
| |
 Nałęcz | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 marca 1739 |
| Data śmierci |
25 listopada 1824 |
| Ojciec | |
| Matka |
Magdalena z Działyńskich |
| Dzieci |
Magdalena Raczyńska |
| Odznaczenia | |
   
| |
Kazimierz Jan Nepomucen Raczyński herbu Nałęcz (ur. 2 marca 1739 w Wojnowicach, zm. 25 listopada 1824) – generał wojska polskiego, marszałek nadworny koronny, członek Komisji Policji Obojga Narodów w 1792 roku[1], konsyliarz Rady Nieustającej w 1780 roku[2], poseł na sejm grodzieński (1793), uczestnik konfederacji targowickiej, agent Imperium Rosyjskiego, starosta czerwonogrodzki, starosta zelgniewski w 1771 roku[3], starosta czarneński w 1764 roku[4].
Życiorys
Syn Wiktora (1698-1764) i Magdaleny Działyńskiej (1719-1743), siostry Augustyna. Absolwent Akademii Lubrańskiego.
Karierę polityczną rozpoczął podczas elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego jako stronnik przyszłego monarchy. Został wówczas marszałkiem konfederacji województw wielkopolskich w konfederacji Czartoryskich i posłem na sejm konwokacyjny 1764 z województwa poznańskiego[5]. Jako poseł województwa poznańskiego na sejm elekcyjny był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku z województwa poznańskiego[6]. Był posłem na sejm koronacyjny 1764 roku z województwa poznańskiego[7]. Jednocześnie rozwijała się jego kariera wojskowa. Od stopnia rotmistrza awansował na generała wojsk koronnych w 1768 roku. W tym także roku nabył Czerwonogród, w którym został starostą oraz Rogalin, gdzie w pałacu zgromadził bibliotekę, która dała początek Bibliotece Raczyńskich. Członek konfederacji Adama Ponińskiego w 1773 roku[8]. W załączniku do depeszy z 2 października 1767 roku do prezydenta Kolegium Spraw Zagranicznych Imperium Rosyjskiego Nikity Panina, poseł rosyjski Nikołaj Repnin określił go jako posła właściwego dla realizacji rosyjskich planów na sejmie 1767 roku[9]. Był posłem województwa poznańskiego i kaliskiego na sejm 1767 roku[9]. Był posłem na Sejm Rozbiorowy (1773–1775) z województwa poznańskiego[10], wszedł w skład delegacji wyłonionej pod naciskiem dyplomatów trzech państw rozbiorczych, mającej przeprowadzić rozbiór[11]. 18 września 1773 roku podpisał traktaty cesji przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów ziem zagarniętych przez Rosję, Prusy i Austrię w I rozbiorze Polski[12]. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego i w 1776 roku[13].
Był stronnikiem Rosji. W 1776 roku potwierdził odbiór od Rosjan 750 czerwonych złotych, co stanowiło połowę rocznej pensji 1500 czerwonych złotych wypłacanych mu z kasy ambasady rosyjskiej do końca misji ambasadora rosyjskiego Ottona Magnusa von Stackelberga[14]. Poseł na Sejm 1776 roku z województwa poznańskiego[15]. Konsyliarz Departamentu Policji Rady Nieustającej w 1788 roku[16].
Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[17]. Sprzeciwiał się reformom Sejmu Czteroletniego. Figurował na liście posłów i senatorów posła rosyjskiego Jakowa Bułhakowa w 1792 roku, która zawierała zestawienie osób, na które Rosjanie mogą liczyć przy rekonfederacji i obaleniu dzieła 3 maja[18].
Pisarz wielki koronny w latach 1768-1776, następnie starosta generalny Wielkopolski 1778-1793, marszałek nadworny koronny 1783-1793. W latach 1780–1784 i 1786-1788 członek Rady Nieustającej, marszałek tej Rady 1782-1784. Członek Departamentu Interesów Cudzoziemskich Rady Nieustającej w 1783 roku[19]. W latach 1786–1788 kierownik departamentu Policji.
Był konsyliarzem konfederacji generalnej koronnej w konfederacji targowickiej[20], posłem na sejmie grodzieńskim 1793. Nad ranem 17 kwietnia 1794, w dniu wybuchu insurekcji warszawskiej, opuścił miasto[21]. Po rozbiorach zaprzestał działalności publicznej.
W latach 1797–1804 przewodniczący Komisji Bankowej, powołanej do likwidacji bankowości polskiej.
Otrzymał tytuł hrabiowski 6 lipca 1798 w Belinie.
Był wykształconym miłośnikiem architektury. Jako przewodniczący Komisji Dobrego Porządku w Poznaniu przyczynił się do rozwoju miasta. W Poznaniu odbudował Zamek Królewski w 1783, wzniósł odwach, Bramę Wroniecką. W 1787 został właścicielem Pałacu w Warszawie.
Przez Stanisława Augusta Poniatowskiego odznaczony Orderem św. Stanisława w 1765[22] oraz Orderem Orła Białego w 1774, a przez władców Prus i Rosji Orderem Orła Czarnego i Orderem św. Aleksandra Newskiego[23].
Opracował zbiór dokumentów Wielkopolski, który został wydany przez jego wnuka Edwarda w 1840. Był to Kodeks dyplomatyczny wielkiej Polski.
Przez całe swoje życie wyznawał zasadę lojalności wobec każdorazowego rządu, stając się prekursorem i teoretykiem późniejszego trójlojalizmu.
Przez małżeństwo swojej córki Michaliny z Filipem Raczyńskim został dziadkiem Atanazego i Edwarda.
Przypisy
- ↑ Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, [1792], s. 537.
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg, s. 582.
- ↑ Płata Woyska Y Chleb Zasłuzonych : To Iest Taryffy, Kwart, Hyberny, Pogłownego, Łanowego, Y inne przydatki dla wygody y ciekawości publiczney. Zebrane, y Do Druku Podane, 1771, s. 45.
- ↑ Arkadiusz Kamiński, Starostowie czarneńscy (1466-1772) – ich herby, pochodzenie, urzędy, koligacje rodzinne, s. 2. Szkic heraldyczno-genealogiczny [1]
- ↑ Volumina Legum, t. VII, Petersburg 1860, s. 91.
- ↑ Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 35.
- ↑ Ludwik Zieliński, Pamiątki historyczne krajowe, Lwów 1841, s. 24.
- ↑ Actum in Curia Regia Varsaviensi Feria Tertia post Dominicam Conductus Paschae videlicet, die vigesima Mensis Aprilis Anno Domini Millesimo Septingentesimo Septuagesimo Tertio. [Inc. tekst pol.:] My Posłowie na Seym blisko następuiący [...], b.n.s.
- ↑ a b Носов Б. В. Установление российского господства в Речи Посполитой. 1756–1768 гг. Moskwa, 2004, s. 666.
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 7.
- ↑ Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 545-562.
- ↑ Volumina Legum t. VIII, Petersburg 1860, s. 20-48.
- ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 528.
- ↑ Dorota Dukwicz, Sekretne wydatki rosyjskiej ambasady w Warszawie w latach 1772-1790, w: Gospodarka, społeczeństwo, kultura w dziejach nowożytnych, red. A. Karpiński, E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa 2010, s. 457, Gazeta Rządowa nr 58, 31 sierpnia 1794, s. 234
- ↑ Series Senatorow y Posłow Na Seym Ordynaryiny Warszawski 1776. Roku : Z wyrazeniem Ich Rezydencyi gdzie który stoi / zbiorem Seb. Kaź. Jabłońskiego, 1776, [b.n.s]
- ↑ Kalendarzyk Polityczny Na Rok Przestępny 1788, Warszawa 1788, [b.n.s]
- ↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 310.
- ↑ Łukasz Kądziela, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792-1793, Warszawa 1993, s. 46, Сборник Русского исторического общества, t. 47,Petersburg 1885, s. 271.
- ↑ Kolęda warszawska na rok przybyszowy 1783, Warszawa 1783, [b.n.s]
- ↑ Dariusz Rolnik, Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793), Katowice 2000, s. 163.
- ↑ Maria I. Kwiatkowska: Pałac Raczyńskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 47. ISBN 83-01-00500-9.
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 177.
- ↑ Jerzy Sewer Dunin Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 787.
Linki zewnętrzne
- Kazimierz Raczyński – dzieła w bibliotece Polona
