Kazanów
| wieś | |
 Rynek kazanowski z Urzędem Gminy i parkiem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-713[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WZW |
| SIMC |
0625728[5] |
Położenie na mapie gminy Kazanów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu zwoleńskiego  | |
 51°16′29″N 21°28′05″E/51,274722 21,468056[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kazanów – wieś (od 1 stycznia 2025[6] miasto) w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie zwoleńskim, w gminie Kazanów[5][7]. Leży nad rzeką Iłżanką. Jest siedzibą gminy Kazanów oraz rzymskokatolickiej parafii Przemienienia Pańskiego[8].
Prywatne miasto szlacheckie, lokowane w 1556 roku[9], w drugiej połowie XVI wieku położone było w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[10]. Został pozbawiony praw miejskich 13 stycznia 1870 i włączony do gminy Miechów w powiecie iłżeckim[11]. W latach 1870–1954 siedziba wiejskiej gminy Miechów, a 1954–1972 gromady Kazanów[12] w nowo utworzonym powiatu zwoleńskiego[13]. Od 1973 siedziba gminy Kazanów[14]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego. 1 stycznia 2025 – odzyskanie statusu miasta[6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0625734 | Pod Kierkutem | część wsi |
| 0625740 | Rynek | część wsi |
Historia
Miasto Kazanów założył na gruntach wsi Miechów Marcin Kazanowski herbu Grzymała na mocy przywileju króla Zygmunta Augusta z 1566 roku[potrzebny przypis]. Zdarzenie to odnotowano w 1588 roku w radomskich księgach ziemskich. Przywilej nadawał nowemu miastu prawa magdeburskie oraz organizowanie trzy jarmarków na: Trzech Króli, dzień św. Trójcy i św. Franciszka. Prawo ustalało sobotę jako dzień targowy. Miasto było ubogie, co odnotowali kronikarze: „…prócz chwastów, bylicy i ostu dzikiego nic się nie rodzi”.
Kazanów poniósł straty podczas potopu szwedzkiego. W II połowie XVII wieku właścicielami miasta został ród Głogowskich. Jednak już przed 1683 rokiem miasto przejął ród Strzałkowskich herbu Ostoja, który u króla Jana III Sobieskiego wystarał się o przywileje cechowe dla Kazanowa. Nie zmieniło to faktu, że miasto nie rozrastało się i liczba mieszkańców nie przekraczała 300 osób. Np. w XVIII wieku mieszkało tu 226 osób. Miasto często zmieniało właścicieli, byli to m.in. Głogowscy herbu Grzymała, Chomentowscy herbu Oksza, Giebułtowscy herbu Nowina, Tarłowie herbu Topór, Wąsowiczowie herbu Łabędź, Nowosielscy herbu Ślepowron i Kochanowscy herbu Korwin. Z funduszy Kochanowskich wybudowano w 1863 roku nowy kościół. Starsza od kościoła była dawna organistówka, którą zbudowano w 1798 r. zbudowano jako szpital (przytułek).
Według ksiąg kościelnych roku 1818 parafia kazanowska (Kazanów i Dębnica) liczyła 402 wiernych. W roku 1827 przeprowadzono inwentaryzację miasta, w Kazanowie było 83 domy drewniane, murowany kościół i drewniana bożnica, a liczba mieszkańców wynosiła 601 osób, w tym: 205 Żydów. Nie istnieją żadne zapisy dotyczące ustanowienia czwartego jarmarku w dniu św. Marcina. Nie zmieniło to powolnego upadku Kazanowa, zaniechano sobotnich jarmarków, a od połowy XIX wieku targów. Niedługo potem nastąpiła utrata praw miejskich a ratusz oddano w dzierżawę.
Podczas II wojny światowej w okolicach Kazanowa miały miejsce działania partyzanckie. 18 marca 1942 w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma hitlerowcy dokonali egzekucji mieszkańców Kazanowa i okolic. W lasach przy trasie Kazanów - Kroczów Większy rozstrzelano 16 Polaków i 16 Żydów (w 1945 w laskach za Kazanowem wzniesiono pomnik dla uczczenia pamięci zamordowanych 18 marca 1942 roku). W dniu 11 lipca 1942 żandarmeria niemiecka z Iłży dokonała w Kazanowie i okolicach masowych mordów mieszkańców.
W 1957 nastąpiło otwarcie Gromadzkiej Biblioteki Publicznej w Kazanowie. W 1958 rozpoczęto budowę Domu Kultury, jednak podczas pracy zmieniono przeznaczenie budynku przekształcając go na szkołę. Inwestycję zakończono dopiero w 1971. Od 1959 roku wieś posiada połączenie PKS z Radomiem, również wtedy podłączono sieć elektryczną. W 1961 został oddany do użytku nowy budynek, który pomieścił prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej oraz placówkę pocztową, posterunek MO i bibliotekę publiczną. W 1962 roku uruchomiono piętrowy dom towarowy, w którym na parterze mieszczą się sklepy, na piętrze - biura Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W 1964 roku oddano do użytku mieszkańców bar „Nad Iłżanką”. W 1966 zaczęło funkcjonować pierwsze przedszkole w Kazanowie.
W 1970 roku na miejscowym cmentarzu odsłonięto pomnik ku czci partyzantów Batalionów Chłopskich pomordowanych przez okupanta w czasie II wojny światowej. W roku 1972 przeprowadzono pierwszy nabór do Zasadniczej Szkoły Rolniczej.
Istotną datą jest 1 stycznia 1973 roku, kiedy to z dawnej Gromadzkiej Rady Narodowej Kazanowa, Kowalkowa oraz części sołectw GRN Odechów powstała gmina Kazanów. W roku 1985 Gminny Ośrodek Zdrowia przeniesiono do nowego budynku. W 1999 roku wybudowano siedzibę Państwowego Przedszkola i OSP. W roku 2000 rozbudowano PSP, a w roku 2001 oddano do użytku nową część PG. Po reformie administracyjnej kraju Kazanów znalazł się w powiecie zwoleńskim województwa mazowieckiego
Sport
W Kazanowie działa klub piłkarski Iłżanka Kazanów.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51554
- ↑ Wieś Kazanów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 443 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Dz.U. z 2024 r. poz. 1152
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 38-39.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Postanowienie z 17 (29) października 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 415)
- ↑ Uchwała Nr 13k/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu iłżeckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 20 grudnia 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 29 września 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 31 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 104)
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 237
- ↑ chwała Nr XVII/79/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 8 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie kieleckim (Dz. Urz. WRN w Kielcach z 1972 r. Nr 26, poz. 173)
Linki zewnętrzne
- Kazanów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 920.
| Wsie |
|
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi |
|
