Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Kasztan

Ten artykuł dotyczy drzewa z rodziny bukowatych. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Kasztan
Ilustracja
Kwitnący kasztan jadalny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

bukowate

Rodzaj

kasztan

Nazwa systematyczna
Castanea Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

Castanea sativa[4]

Synonimy
  • Castanophorum Neck.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Owoce kasztana jadalnego

Kasztan (Castanea) – rodzaj roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae). Obejmuje 8 gatunków[3][5]. W Europie dziko występuje tylko kasztan jadalny (C. sativa), w Ameryce Północnej – kasztan amerykański (C. dentata), a pozostałe gatunki kasztanów rosną w Japonii i Chinach[6]. W Polsce uprawiany i dziczejący jest kasztan jadalny C. sativa (jest zadomowionym antropofitem)[7].

Kasztany występują w różnych lasach, często na obszarach górskich i w górskich dolinach, czasem odgrywając w nich istotną rolę jako gatunki dominujące (tak było też z kasztanem amerykańskim do lat 30. XX wieku, kiedy został niemal wyeliminowany przez zawleczonego z Azji grzyba Cryphonectria parasitica)[6].

Owoce kasztana jadalnego są jadalne i cenione jako takie co najmniej od czasów rzymskich (przez Rzymian gatunek rozprzestrzeniony został w zachodniej i północno-zachodniej Europie)[6]. Jadalne są także owoce kasztana japońskiego, chińskiego i amerykańskiego[8][5]. Kasztany dostarczają także cenionego drewna – łatwego do obróbki, a bardzo trwałego[6]. Kwiatostany kasztana chińskiego wykorzystywane były jako knoty do lamp[5].

Morfologia

Pokrój
Drzewa osiągające w większości do 30–40 m[8], rzadko do 70 m wysokości (Castanea henryi)[6], poza tym krzewy[6][8], w tym rozrastające się odroślowo[9]. Pędy przynajmniej za młodu są zwykle owłosione. Pąki są drobne, okryte 2–3 łuskami, szczytowego pąka brak[8].
Liście
Zrzucane na zimę, skrętoległe, wsparte szybko odpadającymi przylistkami[6][9]. Blaszki do 30 cm długości, sztywne, ząbkowane, często z ościstymi wyrostkami na końcach ząbków[8][6]. Żyłki liścia są liczne, odchodzą na boki od wiązki centralnej i są nierozgałęzione[6]. Jesienią liście przebarwiają się zwykle na kolor żółty[8].
Kwiaty
Rozdzielnopłciowe, przy czym rośliny są jednopienne. Kwiaty zebrane są w długie, sztywne, wznoszące się kłosowate kwiatostany, z kwiatami żeńskimi u nasady i męskimi na pozostałej ich długości, czasem tylko z kwiatami męskimi[8][6]. Kwiaty męskie składają się z kilku działek i 12 pręcików otaczających sterylny słupek. Kwiaty żeńskie zebrane są po 1–3 w kupuli, każdy z 6–9 owocolistkami[6].
Owoce
W silnie kolczastej, kulistej okrywie (kupuli) dojrzewają zwykle tylko 1–2 owoce[6] – orzechy[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny bukowate z rzędu bukowców. W obrębie rodziny zaliczany do podrodziny Quercoideae, w której najbliżej spokrewniony jest z rodzajami Quercus i Castanopsis[2].

Wykaz gatunków[10][3]

W potocznym języku polskim kasztan to określenie nasion i drzew kasztanowca (Aesculus), należącego do rzędu mydleńcowatych.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-05] (ang.).
  3. ↑ a b c d Castanea Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-26].
  4. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-23].
  5. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 170, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 118. ISBN 0-333-73003-8.
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ a b c d e f g h Włodzimierz Seneta, Drzewa i krzewy liściaste. T. 2, Callicarpa - Cytisus, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1994, s. 62-64, ISBN 83-01-11074-0.
  9. ↑ a b Castanea Miller. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-26].
  10. ↑ Castanea. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-05]. (ang.).
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kasztan