Karol Koźmiński
 Karol Koźmiński (ok. 1937) | |
 kapitan artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 maja 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 października 1967 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1934 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
Gabinet Ministra Spraw Wojskowych |
| Stanowiska |
referent |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
            
| |
Karol Koźmiński, znany również jako Karol Poraj-Koźmiński (ur. 21 maja 1888 w Rożenku, zm. 2 października 1967 w Warszawie) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, pisarz, dziennikarz, rysownik i ilustrator.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Jana Koźmińskiego h. Poraj (zm. 1910) i Stefanii z Mianowskich (zm. 1936). Miał siostrę Mariannę po mężu Plocer oraz dwóch braci: Jana Ksawerego – artystę malarza i Stanisława – dziennikarza. Uczęszczał do V Gimnazjum rządowego w Warszawie; za udział w strajku szkolnym w 1905 został z niego relegowany. Naukę kontynuował szkole średniej w Piotrkowie Trybunalskim, później studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Studia kontynuował w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W 1914 powrócił do Warszawy. 7 sierpnia 1915 wstąpił w szeregi 1 pułku ułanów Legionów Polskich. 7 lipca 1916 został ranny pod Trojanówką i dostał się do rosyjskiej niewoli[1]. Po wybuchu rewolucji październikowej zorganizował w Woroneżu Związek Wojskowy Polaków. Przedostał się na ziemie polskie i uczęszczał do Szkoły Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej. W latach 1918–1920 walczył w obronie Lwowa i w wojnie polsko-bolszewickiej. W uznaniu zasług podczas walk w szeregach Legionów Polskich, POW i PSZ był wielokrotnie odznaczany i nagradzany.
Po 1920 służył w Ministerstwie Spraw Wojskowych. W kwietniu 1928 został przeniesiony z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów administracji (dział kancelaryjny) w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 27,06 lokatą, z równoczesnym przydziałem do Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych na stanowisko referenta[2][3][4]. 29 stycznia 1932 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów administracji (dział kancelaryjny)[5]. Od 1932 kierował referatem prasowym tego ministerstwa. Od 1933 przez rok był redaktorem naczelnym Polski Zbrojnej. Z dniem 30 listopada 1933 został przeniesiony w stan nieczynny na okres sześciu miesięcy[6]. W marcu 1934 został przeniesiony z korpusu oficerów administracji do korpusu oficerów artylerii z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku w Gabinecie Ministra Spraw Wojskowych (stan nieczynny)[7]. Z dniem 30 czerwca 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[8]. Ponadto był prelegentem w Polskim Radio. W latach 1938–1939 redagował „Przegląd modelarstwa lotniczego” dodatek do czasopisma lotniczego Lot Polski. Pod koniec lat 30. był zastępcą członka komisji rewizyjnej zarządu Towarzystwa Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie[9].
Po II wojnie światowej skupił się na twórczości literackiej; tworzył literaturę historyczną. Część twórczości powstała pod pseudonimem Maciej Gruszczyński.
Twórczość
Wykaz dzieł, w porządku alfabetycznym (w nawiasach podano daty pierwszych wydań wersji książkowych)[10]:
- Bez trwogi i zmazy: Opowieść o generale Karolu Kniaziewiczu (1962)
- Bohater dwóch kontynentów: Powieść historyczna o Kazimierzu Pułaskim (1968)
- Bohater Racławic (1955)
- Elwira: Powieść z lat Wiosny Ludów (1969)
- Fiszerek: Opowieść o generale Stanisławie Fiszerze (1964)
- Generał Bosak (1962)
- Generał Kruk: Opowieść z czasów powstania styczniowego (1967)
- Grenadier Stach: Opowieść z czasów powstania kościuszkowskiego (1969)
- Grenadierzy krakowscy (1965)
- Hugo Kołłątaj (1965)
- Jan Henryk Dąbrowski (1960)
- Józef Sułkowski (1935)
- Józef Wybicki (1963)
- Kamienie na szaniec (1937)
- Kościuszko: Opowieść (1958)
- Książę Józef Poniatowski 1763–1813 (1967)
- Legion wolności (1955)
- Lelewel (1967)
- Meteor: Opowieść o Józefie Sułkowskim (1961)
- Michałko: Zapomniany partyzant chłopski (1954)
- Obrońca Woli: Opowieść o generale Sowińskim (1957)
- Orlę: Powieść historyczna (1964)
- Ostatni wódz: Opowieść o ks. Stanisławie Brzósce (1963)
- Pułkownik Berek: Opowieść o Berku Joselewiczu (1959)
- Queretaro: Powieść (1932)
- Rotmistrz Andrzej: Powieść (1930)
- Rotmistrz Michałko: Powieść historyczna z XVII w. (1957)
- Stanisław Staszic (1965)
- Sułkowski, jakobin polski (1948)
- Tadeusz Kościuszko 1746–1817 (1969)
- W niewoli i w Wehrmachcie 1916–1918 (1930)
- Z ułanami Beliny 1914–1916 (1928)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[11]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)[12][13]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[3][14]
- Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)[15][14]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[16]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)[17]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[16]
- Medal 3 Maja[16]
- Order Estońskiego Czerwonego Krzyża III klasy (Estonia)[16]
- Krzyż Kawalerski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)[3]
- Krzyż Kawalerski Order Świętego Sawy (Jugosławia)[3]
- Order Palm Akademickich (Francja)[3]
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)[16]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)[18][16]
Przypisy
- ↑ VII Lista strat 1916 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 136.
- ↑ a b c d e Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 827.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 356, 429.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 30 stycznia 1932 roku, s. 98.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 20.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 88.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 144.
- ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937–1938 oraz Program na Rok 1938–1939. Warszawa: 1938, s. 44.
- ↑ Autor: Koźmiński Karol (pseud. Gruszczyński Maciej). [w:] Serwis BiblioNETka [on-line]. www.biblionetka.pl. [dostęp 2012-09-22]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 6.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 356.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za zasługi, położone w dziedzinie organizacji i administracji armji Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 379.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 242.
Bibliografia
- VII Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Legionów Polskich przy Departamencie Wojskowym NKN, 1916-10-01.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 379–380.
- Wacława Milewska, Maria Zientara, Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914–1918, Wydawnictwo Arkady 1999 ISBN 83-7188-350-1.
Linki zewnętrzne
- Karol Koźmiński na kiermaszu książki w Warszawie (maj 1967). eastnews.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., [w:] East News Poland photo agency; Literaci polscy XX wieku.