Kamienica Pod Gruszką w Krakowie
 nr rej. A-70 z dnia 6 sierpnia 1936[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′46,84″N 19°56′12,56″E/50,063011 19,936822
| |
Kamienica Pod Gruszką – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy ulicy Szczepańskiej 1, na rogu z ulicą Sławkowską 2, na Starym Mieście.
Historia kamienicy
Kamienica została wzniesiona około 1300 na kwadratowej działce o boku 15 m. Jej pierwszym notowanym właścicielem był wójt Ludwik. U schyłku XIV wieku należała do Gniewosza z Dalewic, dworzanina króla Władysława Jagiełły. Zgodnie z legendą w tym czasie w budynku miał ukrywać się arcyksiążę Wilhelm Habsburg i po kryjomu spotykać z królową Jadwigą, gdy ich zaręczyny zostały zerwane a Jadwiga zmuszona do poślubienia Jagiełły[2].
Pod koniec XIV wieku budynek został nadbudowany o trzecią kondygnację, a sala na piętrze otrzymała gotyckie sklepienie sieciowe z kamiennymi żebrami i polichromią. W XVI wieku kamienica stanowiła własność patrycjuszowskich rodzin Turzonów i Krupków. Z tego okresu pochodzi renesansowy portal, który obecnie jest obramieniem jednego z okien. Na początku XVII wieku Stanisław Rapp, kanonik wiślicki, gruntownie przebudował kamienicę. Do 1668 pozostawała ona rezydencją rodzinną Rappów[2].
U schyłku XVII wieku właścicielem kamienicy został chorąży i sędzia grodzki Andrzej Żydowski. Zlecił on Baltazarowi Fontanie, wystrój sal na piętrze. Stworzona przez artystę Sala Fontanowska jest uznawana za jedno z najpiękniejszych wnętrz mieszczańskich w Polsce. W jeden części pomieszczenia umieścił on medaliony i girlandy przypominające zdobienia w kościele św. Tomasza w Castel Gandolfo. Przedstawione zostały alegorie: Malarstwa, Rzeźby, Architektury i Muzyki. W drugiej części sali znajdują się ornamenty w typie panopliów, dwa biusty kobiece, a na ścianach holenderskie płytki[2].
Od połowy XVIII do początków XIX wieku kamienica stanowiła własność rodu Morsztynów. W 1833 została ona przebudowana według projektu majstra murarskiego Francesco von Pierreta dla Józefa Dąbkowskiego. Zaadaptowano wówczas część parteru na sklepy, zmieniono dach i fasady z obydwu stron. W II połowie XIX wieku w budynku mieściła się pensja dla panien, należąca do Julii Brossard. W 1893 kamienica została przebudowana i odrestaurowana według projektu architekta Władysława Ekielskiego. Z tego okresu pochodzi neogotycki portal od strony ul. Sławkowskiej[2].
W 1936 budynek został zakupiony na potrzeby Izby Lekarskiej. Akt sprzedaży został podpisany 28 lutego 1936. W czasie II wojny światowej mieścił on stołówkę SS i kawiarnię „Literarisches Kafeehaus”. Po wojnie kamienica wróciła do Izby Lekarskiej. W 1950 roku dekretem rządu rozwiązano samorząd lekarski, a jego majątek znacjonalizowano. W 1951 decyzją ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewicza gmach przejęło Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich[2]. Obecnie znajduje się tu Klub Stowarzyszenia Dziennikarzy RP Pod Gruszką (tzw. dom dziennikarza) z restauracją. W czerwcu 2017 roku, decyzją Prezydenta Miasta Krakowa, administracja Klubu Dziennikarzy „Pod Gruszką” została przekazana Bibliotece Kraków[3].
6 sierpnia 1936 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[4].
Galeria
Witraż w kamienicy
Tablica informacyjna
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-10-12].
- ↑ a b c d e Dom „Pod Gruszką” – Szczepańska 1. izbalekarska.pl. [dostęp 2018-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
- ↑ Pod Gruszką" przez cały rok! : Klub Dziennikarzy "Pod Gruszką" Biblioteki Kraków [online], bibliografia.malopolska.pl [dostęp 2020-03-05].
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-12].