Jon wodorotlenkowy

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) addyt. hydrydooksygenian(1−) Inne nazwy i oznaczenia anion wodorotlenkowy, jon (anion) wodorotlenowy, jon (anion) hydroksylowy (niezalecane)[1]
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	OH−
Masa molowa	17,08 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	14280-30-9
PubChem	961
DrugBank	DB14522
SMILES [OH-]
InChI InChI=1S/H2O/h1H2/p-1 InChIKey XLYOFNOQVPJJNP-UHFFFAOYSA-M
Multimedia w Wikimedia Commons

Jon wodorotlenkowy^[1][2][3] (wodorotlenowy^[4][5][6]), OH−
– jednowartościowy anion (jon jednoujemny) zbudowany z dwóch atomów, tlenu i wodoru. Jon wodorotlenkowy wraz z jonem hydroniowym (oksoniowym) stanowi produkt autodysocjacji wody:

2H
2O ⇄ H
3O+
+ OH−

Związki nieorganiczne oraz niektóre związki organiczne (np. czwartorzędowe wodorotlenki amoniowe) zawierające grupę hydroksylową nazywane są wodorotlenkami. Stopień dysocjacji jonów wodorotlenkowych w wodnych roztworach wodorotlenków decyduje o zasadowości danego związku; związki, które łatwo oddysocjowują jony hydroksylowe noszą nazwę zasad, a ich roztwory wodne to ługi. Do często spotykanych wodorotlenków należą:

• wodorotlenek sodu, NaOH
• wodorotlenek potasu, KOH
• wodorotlenek wapnia, Ca(OH)
  2

Jon wodorotlenkowy może też pełnić rolę ligandu w wielu związkach kompleksowych, np. [Al(OH)
4]−
, [Al(OH)
6]−
, [Au(OH)
4]−
oraz [Zn(OH)
4]−
. W takich związkach anion wodorotlenkowy jest donorem wolnej pary elektronowej (zasadą Lewisa) i nosi nazwę hydrokso^[7] (np. tetrahydroksoglinian potasu).

Grupa hydroksylowa (−OH) występująca m.in. w alkoholach i kwasach jest związana kowalencyjnie i nie ulega dysocjacji z wytworzeniem jonu wodorotlenkowego – w związkach tych oddysocjowywać może jedynie jon wodorowy (H+
).