Zobacz też: Joe Williams (zapaśnik).

Joe Williams

Imię i nazwisko	Joseph Goreed
Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1918 Cordele (Georgia)
Data i miejsce śmierci	29 marca 1999 Las Vegas
Gatunki	jazz, blues
Zawód	muzyk (wokalista)
Wydawnictwo	RCA, Roulette, Blue Note, Verve
Powiązania	Lionel Hampton, Count Basie
Multimedia w Wikimedia Commons

Joe Williams, właśc. Joseph Goreed (ur. 12 grudnia 1918 w Cordele, zm. 29 marca 1999 w Las Vegas)^[1] – amerykański wokalista jazzowy i bluesowy o charakterystycznym barytonowym głosie. Długoletni solista orkiestry Counta Basiego. Laureat nagród Grammy i NEA Jazz Masters^[2].

Urodził się w miasteczku rolniczym Cordele w Georgii. Jego ojciec, Willie Goreed, porzucił rodzinę, kiedy Joe był jeszcze niemowlęciem. Natomiast matka, Anne Beatrice Gilbert, która urodziła swoje jedyne dziecko mając 18 lat, zachowała bliskie więzi z synem aż do śmierci w 1968^[3].

Po przyjściu na świat Josepha jego matka przeprowadziła się wraz z nim do rodziców, którzy pomagali jej w opiece nad dzieckiem. Jednocześnie pracowała, chcąc zdobyć pieniądze na przeniesienie się do Chicago, dokąd w rezultacie wyjechała sama. Znalazła tam zatrudnienie jako kucharka u zamożnej rodziny i starała się jak najszybciej zarobić na sprowadzenie swoich bliskich. Udało jej się to, kiedy Joe miał trzy lata, wtedy dołączył do matki wraz z babką i jedną z ciotek.

W latach 20. Chicago było tętniącym życiem ośrodkiem muzycznym, do którego ściągali czarni wykonawcy z całych Stanów Zjednoczonych. Działało tam również wiele rozgłośni radiowych, nadających nową wówczas muzykę – jazz. Joe słuchał przez radio takich wykonawców jak Duke Ellington, Ethel Waters, Cab Calloway i Big Joe Turner. Ponadto matka zabierała go do Vendome Theater^[4], gdzie występował m.in. Louis Armstrong.

Joe, mając 12 lat, grał już na fortepianie (był samoukiem), a w wieku lat 13 założył kwartet wokalny, The Jubilee Boys, z którym śpiewał w kościele utwory gospel. Niedługo potem zaczął śpiewać solo, występując z różnymi orkiestrami. Otrzymywał za jeden wieczór nie więcej niż 5 dolarów, ale to wystarczyło, żeby przekonać rodzinę, iż śpiewem potrafi zarobić na życie^[3]. W wieku 16 lat porzucił więc szkołę i już jako Joe Williams (po rodzinnej naradzie zdecydowano, że nazwisko „Williams” będzie bardziej odpowiednie dla śpiewaka) zaczął wyrabiać sobie markę, występując jako „wolny strzelec” z chicagowskimi zespołami, głównie klubowymi. Pierwszą stałą pracę otrzymał w klubie Kitty Davis's. Został przyjęty do czyszczenia toalet, ale pozwolono mu śpiewać wieczorami z klubową orkiestrą oraz zatrzymywać dla siebie napiwki, które jednorazowo wynosiły niekiedy nawet 20 dolarów.

Pierwsze znaczące dla rozwoju zawodowej kariery Williamsa wydarzenie miało miejsce w 1938. Do występów ze swoim zespołem zaprosił go bowiem klarnecista Jimmie Noone, czołowa postać chicagowskiego hot jazzu. Niespełna rok później młody wokalista zdobywał popularność śpiewając w miejscowych salach tanecznych oraz ogólnoamerykańskiej rozgłośni radiowej, która prezentowała jego głos od Massachusetts po Kalifornię. W 1939 i 1940 Williams jeździł w trasy koncertowe po Środkowym Zachodzie z orkiestrą Lesa Hite'a, która akompaniowała m.in. Louisowi Armstrongowi i Fatsowi Wallerowi. W kolejnym roku odbył duże tournée z zespołem Colemana Hawkinsa.

Śpiew Williamsa bardzo spodobał się Lionelowi Hamptonowi, który w 1942 zaangażował wokalistę do swojego big-bandu w zastępstwie dotychczasowego solisty. Williams występował zarówno w bostońskiej siedzibie orkiestry, klubie Tic Toc, jak podczas jej krajowych tournées. Kiedy do zespołu powrócił poprzedni wokalista, Williams był już na tyle znany, że bez kłopotu mógł kontynuować karierę w rodzinnym Chicago. W połowie lat 40. był stałym solistą orkiestry Andy’ego Kirka, The Clouds of Joy, i z nią dokonał swoich pierwszych nagrań. Następnie – w latach 1951–1953 – wiele nagrywał z orkiestrą perkusisty, Theodore’a „Reda” Saundersa.

W tym czasie znany chicagowski disc jockey, Daddy-O Daily, załatwił Williamsowi kilka występów z orkiestrą giganta jazzu, Counta Basiego. Fakt ten jednak nie miał wpływu na ówczesną karierę wokalisty. Jej przyspieszenie nastąpiło dopiero w 1954, kiedy Basie zaproponował Williamsowi stały kontrakt.

Williams, przeprowadziwszy się do Nowego Jorku, nieprzerwanie pracował z Basie’em aż do 1961. Krajowe tournées były przeplatane stacjonarnymi, niekiedy długotrwałymi, występami w amerykańskich metropoliach. Bywało, że „Basie Machine” występowała w jednym klubie nawet przez miesiąc. W 1955 ukazał się pierwszy album firmowany nazwiskiem Williamsa: Count Basie Swings, Joe Williams Sings, na którym znalazły się m.in. bluesy Memphisa Slima. Jednym z nich był utwór (obecnie standard) Every Day (I Have the Blues), który w wykonaniu Williamsa trafił na czołowe miejsca list przebojów muzyki R&B. Nagrania wokalisty z Basie’em doskonale się sprzedawały i były nadawane przez największe rozgłośnie radiowe w Stanach Zjednoczonych. Również w 1955 Williams został wyróżniony przez prestiżowy tygodnik „Down Beat”. Otrzymał bowiem New Star Award oraz został wybrany przez międzynarodowych krytyków „Najlepszym nowym wokalistą”, a przez czytelników – „Najlepszym wokalistą big-bandu”.

Od 1956 big-band Basiego co roku pojawiał się na najważniejszej amerykańskiej imprezie jazzowej, Newport Jazz Festival. Ponadto w latach 1956, 1957 i 1959 orkiestra wraz z Williamsem koncertowała z wielkim powodzeniem w Europie, po zachodniej stronie żelaznej kurtyny.

Pomimo ogromnej popularności wśród słuchaczy oraz uznania krytyki zdobytych z zespołem Basiego, Williams doszedł do wniosku, że jego pozycja w orkiestrze nie stwarza mu możliwości pełnego rozwoju artystycznego. Znużony pracą z big-bandem, w 1960 zapowiedział swoje odejście z zespołu i w styczniu następnego roku wystąpił z nim po raz ostatni w ramach wygasającego kontraktu. Wkrótce rozpoczął karierę solową. Jeździł w trasy koncertowe z kwintetem Harry’ego „Sweetsa” Edisona, z którym również nagrywał. W 1962 wystąpił ponownie – ale już jako gość specjalny – z orkiestrą Basiego. Koncert miał miejsce na festiwalu w Newport, a w jednym z utworów Williams zaśpiewał w duecie z Jimmym Rushingiem. Rok później znów pojawił się na festiwalu, a nagrania z jego występu ukazały się następnie na płycie Joe Williams at Newport '63.

W drugiej połowie lat 60. współpracował z big-bandem Thada Jonesa i Mela Lewisa, czego efektem był m.in. album Presenting Joe Williams and Thad Jones - Mel Lewis the Jazz Orchestra. W owym czasie występował ponadto z takimi muzykami jak Ben Webster, Clark Terry, Kenny Burrell, Oliver Nelson, Urbie Green i Phil Woods. Regularnie pojawiał się w popularnych programach telewizyjnych Mike’a Douglasa, Merva Griffina, Steve’a Allena i Johnny’ego Carsona. W 1969 zagrał rolę aktorską w filmie Bitwa o whisky.

W latach 70. intensywnie koncertował w klubach, podczas licznych tournées i na festiwalach jazzowych. Występował zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i innych krajach na całym świecie. Dużo także nagrywał, m.in. z pianistą George’em Shearingiem, swoim długoletnim przyjacielem, oraz saksofonistą Julianem „Cannonballem” Adderleyem. Występował także w opartym na legendzie o czarnym siłaczu – Johnie Henrym, musicalu folklorystycznym Adderleya, Big Man, który w wersji płytowej ukazał się w 1975. Williams był jego współkompozytorem.

W 1974 – podczas koncertu ku czci Duke’a Ellingtona, zorganizowanego w Hollywood Bowl wkrótce po śmierci artysty – Williams zaśpiewał a cappella jego First Sacred Concert. W tym samym roku wystąpił w nowojorskiej edycji Newport Jazz Festival, ponownie śpiewając z orkiestrą Counta Basiego. Publiczność zgotowała wykonawcom owację i od tego czasu Williams wznowił współpracę z Basiem, która trwała aż do śmierci bandlidera w 1984^[3]. Nie mniejszą popularnością cieszyły koncerty Williamsa, które pod koniec lat 70. dawał z zespołem Clarka Terry’ego w ramach tournées w Afryce, sponsorowanych przez amerykański Departament Stanu.

Kolejne dziesięciolecie było dla Williamsa okresem równie wytężonej pracy. Dziesięciokrotnie pojawił się na chicagowskich festiwalach jazzowych „Playboya”. Corocznie występował też na Monterey Jazz Festivals, jeździł z koncertami do Europy i brał udział w wielu znaczących imprezach okolicznościowych (m.in. wielkim koncercie jubileuszowym z okazji swoich 70. urodzin, zorganizowanym w Carnegie Hall). W 1988 kalendarz Williamsa obejmował ponad sto dni koncertowych. W latach 80. był też stałym członkiem obsady sitcomu Bill Cosby Show, w którym grał rolę dziadka Ala, teścia bohatera serialu – Heathcliffa Huxtable'a. Uzyskał również wiele wyróżnień, m.in. w 1983 został uhonorowany gwiazdą w Alei Sławy na Hollywood Boulevard, usytuowaną tuż obok gwiazdy Basiego, a w 1984 i 1965 – za album Nothin’ But the Blues – otrzymał kolejno: statuetkę Grammy w kategorii Best Jazz Vocal Performance^[5] oraz Blues Music Award.

W latach 90., mieszkając już w Las Vegas, nadal regularnie występował, nagrywał oraz obierał kolejne honory. W 1992 jego nagranie z Basie’em, Every Day (I Have the Blues), sprzed niemal 40. lat, zostało wyróżnione Grammy Hall of Fame Award^[6]. W 1993 popularny miesięcznik, „Ebony” (adresowany głównie do Afroamerykanów), przyznał mu Ebony Lifetime Achievement Award. Rok później dał występ w Białym Domu na zaproszenie Billa i Hilary Clintonów. W 1997 został wprowadzony do Międzynarodowego Jazzowego Panteonu Sławy (ang. The International Jazz Hall of Fame), zaś Los Angeles Jazz Society uhonorowało go Jazz Vocalist Award.

W marcu 1999 Williams trafił do szpitala w Las Vegas ze względu na niedomagania oddechowe. 29 tego samego miesiąca został znaleziony martwy na ulicy niedaleko swojego domu. Kilka godzin przed odnalezieniem jego ciała, szpital zgłosił zaginięcie pacjenta i policja wszczęła poszukiwania. W oficjalnym komunikacie podano, że Williams samowolnie opuścił szpital i zmarł w drodze do domu. Wedle oświadczenia koronera Williams zmarł z przyczyn naturalnych^[7]. Został pochowany w Palm Valley View Memorial Park w Las Vegas^[1].

Kilka lat przed śmiercią Joe Williams wraz z żoną, Jillean, oraz kilkorgiem przyjaciół i najbliższych współpracowników założył fundację, której celem jest wspieranie muzyki i muzyków – zwłaszcza jazzowych – oraz umożliwianie podejmowania kariery zasługującemu na pomoc młodemu talentowi. The Joe Williams Every Day Foundation^[8] ma charakter non-profit i m.in. corocznie przyznaje stypendia młodym muzykom w ramach The Joe Williams Memorial Scholarship.

• 2004 Joe Willilams with George Shearing • A Song is Born (View Inc.)
• 2005 Jazz Masters Series • Joe Williams (Shanachie)

• all•about•jazz – Joe Williams
• „New York Times” – Joe Williams