Jerzy Sołtan
| Imię i nazwisko |
Jerzy Władysław Sołtan |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
6 marca 1913 |
| Data i miejsce śmierci |
16 września 2005 |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Jerzy Władysław Franciszek Maria Sołtan[3] h. Sołtan (ur. 6 marca 1913[4] w Prezmie, zm. 16 września 2005 w Bostonie) – polski architekt, teoretyk architektury, urbanista, projektant wnętrz i form przemysłowych, malarz, grafik, filozof i pedagog, profesor Harvard University, w latach 1967–1974 dziekan tamtejszego Wydziału Architektury, współpracownik Le Corbusiera, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Syn Władysława[5]. W latach 1931–1935 studiował na Politechnice Warszawskiej. Od 20 września 1935 do 15 lipca 1936 był uczniem Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, a następnie odbył praktykę w 1 Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Warszawie[6]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 5. lokatą w korpusie oficerów rezerwy kawalerii[7]. Autor projektu gmachu Ubezpieczalni Społecznej, zbudowanego w 1938 w Wilnie[8].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 walczył na stanowisku dowódcy plutonu łączności 3 Pułku Strzelców Konnych[9]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu VII A Murnau[10]. W niewoli przetłumaczył książkę Quand les cathédrales étaient blanches (pol. Kiedy katedry były białe) Le Corbusiera i prowadził z nim korespondencję, co zaowocowało wyjazdem po wojnie do pracy we Francji. Tutaj brał udział w prawie wszystkich ważnych, powojennych pracach projektowych francuskiego architekta.
Po 4 latach wrócił do Polski. W 1954 rozpoczął pracę pedagogiczną na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w Zakładach Artystyczno-Badawczych, których był twórcą i do 1967 główną postacią[11]. Pomimo przeciwności natury politycznej udało mu się zebrać zespół architektów, z którym zaprojektował takie obiekty jak kompleks sportowy Warszawianka[12], wnętrza dworca Warszawa Śródmieście, bar Wenecja w Warszawie, dom towarowy w Olsztynie czy pawilon polski na Wystawie Światowej w Brukseli (1958).
W 1959 na zaproszenie Josepa Serta wyjechał z wykładami do Harvardu, gdzie w 1961 przebywał jako profesor wizytujący, a od 1965 jako profesor zwyczajny. W latach 1967–1974 został dziekanem tamtejszego Wydziału Architektury, a w 1975 dyrektorem Programu Przestrzennego Kształtowania Miast. W 1972 wraz z Wojciechem Fangorem zaprojektował dwie szkoły podstawowe w Brockton[13]. W roku 1979 przeszedł na emeryturę.
Oprócz działalności na uczelni był członkiem licznych towarzystw naukowych na świecie (znał 7 języków). Poza architekturą zajmował się także rzeźbą, grafiką i sztuką użytkową.
W 2001 Politechnika Warszawska mu tytuł doktora honoris causa[3]. Ze względu na stan zdrowia laureat nie mógł przylecieć do Polski, w związku z tym do Harvardu udała się delegacja Politechniki Warszawskiej i tam też laureat odebrał dyplom.
Członek rady Stowarzyszenia Architektów Polskich[14].
Był żonaty z architekt Hanną Sołtan z d. Borucińska (1911–1987)[15].
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)[14]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari[16]
- Złoty Krzyż Zasługi (15 lipca 1954)[5]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[17]
Upamiętnienie
W ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości Politechnika Warszawska w 2020 uhonorowała Jerzego Sołtana „Ławką z historią”, która znajduje się przy fontannie w kampusie centralnym uczelni[18].
Wybrane publikacje
Jerzy Sołtan: On i ja. O architekturze i Le Corbusierze. Grzegorz Piątek (tłum.). Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2020, s. 200. ISBN 978-83-957282-1-1.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Architektura w Warszawie. Lata 1945–1965. Marta Leśniakowska.
- ↑ Jerzy Sołtan, Rozmowy o architekturze, Warszawa 1996.
- ↑ a b Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej; In memoriam – Pamięci Architektów Polskich; prof. arch. Jerzy Władysław Sołtan.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 249, tu podano, że urodził się 21 lutego 1913.
- ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ Radomyski 1992 ↓, s. 73, 113.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 249.
- ↑ Architektura i budownictwo, nr. 11-12, Warszawa 1938 r. s. 399.
- ↑ Janota Bzowski 1981 ↓, s. 162.
- ↑ Straty ↓, numer jeniecki 32603.
- ↑ Wojciech Włodarczyk: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1944–2004 : 100 lat Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Akademia Sztuk Pięknych, 2005, s. 234-248. ISBN 83-02-09319-X.
- ↑ Tadeusz Michalski. Tam, gdze inżynieria łączy się z poezją, czyli legenda Warszawianki. „Stolica”, s. 13, marzec-kwiecień 2024.
- ↑ Szymon Ruszczewski, Finding Sołtan, 2021.
- ↑ a b In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Władysław Sołtan [online], www.archimemory.pl [dostęp 2023-05-19].
- ↑ arch. Hanna Zofia Sołtan. witryna Pamięci Architektów Polskich
- ↑ Janota Bzowski 1981 ↓, s. 166.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Ławka z historią – podsumowanie projektu [online], Politechnika Warszawska [dostęp 2023-12-01] (pol.).
Bibliografia
- Zdzisław Janota Bzowski: Notatnik strzelca konnego 1932–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1981. ISBN 83-211-0240-9.
- Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
Linki zewnętrzne
- profesor Jerzy Sołtan – sztuka-architektury.pl
- Sołtanowie – genealogia.okiem.pl
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2021-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].