Jerzy Gelbard
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
lipiec 1944 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Praca | |
| Styl | |
| Biuro |
Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP |
| Budynki | |
Jerzy Gelbard (ur. 9 lutego 1894 w Częstochowie, zm. w lipcu 1944)[1][2] – polski architekt, malarz i grafik.
Życiorys
Urodził się w rodzinie stomatologa Adolfa i Gustawy z d. Kohn. W 1912 ukończył gimnazjum w Częstochowie i podjął studia architektury w paryskiej École nationale supérieure des beaux-arts, które przerwał wybuch I wojny światowej w 1914[3].
Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Jako ochotnik służył w Pierwszym Pułku Artylerii Ciężkiej[1]. Następnie studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, kończąc tę uczelnię w 1922[1] i jednocześnie (od 1920) kontynuując studia w École nationale supérieure des beaux-arts[4]. W dwudziestoleciu międzywojennym prowadził w Warszawie biuro architektoniczne z Romanem Sigalinem[2]. Obaj architekci zaprojektowali wspólnie m.in. szereg luksusowych kamienic o charakterystycznych wykuszowych fasadach[5].
Gelbard już w czasie I wojny światowej i później intensywnie zajmował się sztukami pięknymi. Tworzył obrazy, w tym krajobrazy i portrety, rysunki, plakaty, litografie, a dla pisma Skamander grafiki[6]. W 1923 wraz z kolegami – Tadeuszem Gronowskim, Antonim Bormanem i Janem Mucharskim − otworzył w Warszawie atelier graficzne „Plakat”[7]. Brał udział w kilku wystawach plastycznych w Polsce oraz w Paryżu. W malarstwie stosował różne techniki, m.in. pastel, gwasz, akwarelę, olejną. Plakaty jego autorstwa znajdują się w kolekcji Muzeum Plakatu w Wilanowie, a rysunek w warszawskim Muzeum Narodowym[8].
W czasie okupacji niemieckiej od 1940 przebywał w warszawskim getcie[2]. Później ukrywał się po „stronie aryjskiej”[2] u Kazimiery Żuławskiej[9]. Aresztowany przez Niemców, trafił na Pawiak, a później do obozu koncentracyjnego na Majdanku[2]. Zginął w 1944, prawdopodobnie już po opuszczeniu wyzwolonego obozu[2].
Życie prywatne
Był mężem Izabeli Stachowicz, którą poznał i poślubił w czasie pobytu w Paryżu[10].
Ważniejsze prace architektoniczne
- Laboratorium chemiczno-farmaceutyczne „Asmidar“ przy ul. Grzybowskiej 88 w Warszawie (z Grzegorzem Sigalinem i Romanem Sigalinem)[11]
- Budynek Ubezpieczalni Społecznej w Sosnowcu[12]
- Kamienice Juliana Glassa przy ul. Kredytowej 6[12], ul. Lwowskiej 7[13], ul. Mokotowskiej 46a[14] i ul. Hożej 35[15] w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[16]
- Kamienica Składów Żelaza „Julian Glass“ przy ul. Hożej 27a w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[17]
- Kamienice przy ul. Smulikowskiego 10, 12 i 14 w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[18]
- Kamienica Banku Handlowego i Abrama Wachsmachera w Warszawie przy ul. Nowy Świat 3 w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[19]
- Kamienica Haliny i Janusza Regulskich przy al. Przyjaciół 8 w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[20]
- Kamienica Henryka Norymberskiego i Joska Goldfeina przy al. Niepodległości 151 (z Romanem Sigalinem)[21]
- Kamienica Gustawa Pala przy Al. Jerozolimskich 101 (z Romanem Sigalinem)[22]
- Kamienica firmy „Steinhagen i Saenger” przy ul. Konopnickiej 3 w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[23]
- Kamienica biura budowlanego „B. i E. Suchowolscy“ przy ul. Opoczyńskiej 6 w Warszawie (z Romanem Sigalinem)[24]
- Kamienice przy ul. Siennej 55 i 57 (z Romanem Sigalinem)[25]
- Kompleks gastronomiczno-rozrywkowy „Adria” przy ul. Moniuszki 10 w Warszawie (razem z Edwardem Seyenbethelem oraz Grzegorzem i Romanem Sigalinami)[26].
Przypisy
- ↑ a b c Jerzy Gelbard na stronie In memoriam SAP
- ↑ a b c d e f Polski Słownik Judaistyczny. Gelbard Jerzy. [w:] Żydowski Instytut Historyczny [on-line]. jhi.pl. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Mościbrodzka-Derecka E., 1975: Gelbard Jerzy. W: Maurin-Białostocka J. i in.: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, tom II. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Polska Akademia Nauk, Instytut Sztuki, str. 300
- ↑ Mościbrodzka-Derecka 1975, str. 300
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 3. Dmochowskiego-Furmańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 159. ISBN 83-9006629-2-2.
- ↑ Mościbrodzka-Derecka 1975, str. 301
- ↑ Twórczość Tadeusza Gronowskiego w latach 20. na przykładzie wybranych realizacji, Adrian Sobieszczański, Varsavianista
- ↑ Mościbrodzka-Derecka 1975, str. 301
- ↑ Mościbrodzka-Derecka 1975, str. 301
- ↑ Ida Świerkocka: Śladami gwiazd II RP. Miejsca, ludzie, historie. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2017, s. 219. ISBN 978-83-63842-50-5.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 4. Gagarina–Humańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1997, s. 211. ISBN 83-909794-5-4.
- ↑ a b Stanisław Łoza: Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1954, s. 91.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 149. ISBN 83-88372-24-6.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 388. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 4. Gagarina–Humańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1997, s. 259. ISBN 83-909794-5-4.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 390. ISBN 83-88372-30-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 4. Gagarina–Humańska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1997, s. 258. ISBN 83-909794-5-4.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 31. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 14 Nowowiejska-Francesco Nullo. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2008, s. 130. ISBN 978-83-88372-37-7.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 81. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 197. ISBN 83-88372-34-3.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 1. Agrykola–Burmistrzowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 63. ISBN 83-902793-5-5.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 84. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 15. Objazdowa–Ożarowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2011, s. 362. ISBN 978-83-88372-42-1.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 124. ISBN 83-60350-00-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 11. Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 418. ISBN 83-88372-30-0.