Jawidz
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
21-077[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LLE |
| SIMC |
0391199[5] |
Położenie na mapie gminy Spiczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu łęczyńskiego  | |
 51°21′48″N 22°44′00″E/51,363333 22,733333[1]
| |
Jawidz – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łęczyńskim, w gminie Spiczyn[6][5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.
Wieś stanowi sołectwo gminy Spiczyn[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1351 mieszkańców[8].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0391207 | Gajówka | część wsi |
| 0391236 | Mogiłki | część wsi |
| 0391242 | Stara Wieś | część wsi |
| 0391259 | Wola | część wsi |
| 0391265 | Wymysłów | część wsi |
Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 829 i 828.
W pobliżu wsi znajdują się dwa cmentarze żołnierzy Armii Radzieckiej, przy drodze 828 i w pobliżu dawnego wysypiska śmieci[9].
Historia
Jawidz należy do najstarszych miejscowości na terenie gminy Spiczyn. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1390[10]. Z tego okresu pochodzą zapisy o rycerzu Jauidzki lub Jauiczki z Jauicz, prawdopodobnie założycielu wsi. W średniowieczu dziedziczką wsi była Jachna z Jawidza, dobrodziejka klasztoru dominikanów w Lublinie, któremu zapisała 10 grzywien. Stare księgi sądowe informują też o innych dziedzicach wsi, jakimi byli: Prandota z Jawidza, Jakub Szyszka i Mikołaj z Jawidza.
Na przestrzeni wieków dziedzicami w Jawidzu byli m.in. Mikołaj Zawieprzycki, który był fundatorem jednego z ołtarzy w kościele św. Michała w Lublinie. Jak się dowiadujemy ze spisu podatkowego z 1626 r. Jawidz był wsią szlachecką, w której znajdowała się: karczma i młyn. Kolejni właściciele wioski to Firlejowie, Noskowscy, Gorajscy i Miączńscy. Na początku XIX w. Jawidz przechodzi we władanie Ostrowskich aż do 1945 r.[10]
W latach trzydziestych XX w. powstawał na Lubelszczyźnie Centralny Okręg Przemysłowy. Jednym z zakładów w ramach tego przedsięwzięcia miała być fabryka broni i amunicji oraz elektrownia w Jawidzu. Do rozpoczęcia II wojny światowej zdążono wybudować baraki dla pracowników oraz sieć studni zaopatrujących zakład w wodę. Najciekawszą inwestycją, której nie dokończono z powodu wojny, była elektrownia w Jawidzu. Miała to być jedna z największych elektrowni w Polsce i największa na wschodzie kraju[10].
Edukacja
Na terenie Jawidza działa jedna placówka edukacyjna: Szkoła Podstawowa im. Hansa Christiana Andersena w Jawidzu[11].
Historia szkoły
Najstarszym zachowanym dokumentem, będącym w posiadaniu szkoły, świadczącym o jej historii jest Księga ocen z roku szkolnego 1934/35. Wynika z niej, że w tym roku szkolnym w 4 oddziałach uczyło się 130 uczniów urodzonych w latach 1921-1928 zajęcia odbywały się w pomieszczeniach wynajmowanych u mieszkańców. Taki stan trwał do wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny i okupacji mimo trudności kadrowych i lokalowych prowadzono 3 oddziały[12].
12 listopada 1945 r. komisarz parcelacyjny majątku Jawidz przeznaczył budynek mieszkalny po byłych właścicielach folwarku na potrzeby szkoły. W 1949 roku szkoła wzbogaciła się o bibliotekę i uruchomiła kuchnię. W 1956 r. oddano do użytku salę gimnastyczną i nową klasę lekcyjną w wyremontowanym budynku gospodarczym. W latach 1967–2000 stopień organizacyjny szkoły był podniesiony do 8 klas. W 1984 r. na potrzeby szkoły oddano nowo wybudowany obiekt, w którym placówka mieści się do dziś. Od 1951-2004 roku szkołę w Jawidzu ukończyło 1050 uczniów, a w różnych okresach pracowało w niej 77 osób[12].
W ciągu 70 lat placówką zarządzało 13 osób. Byli to: Józef Kamiński, Franciszka Osterowa, Piotr Basta, Eugenia Powiłańska, Jan Żak, Edwarda Mazurek, Czesław Mazurek, Jadwiga Paprocka, Józef Paprocki, Adam Osior, Antoni Zarzycki, Józefa Pełka i Jerzy Bartosiewicz[12].
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 45433
- ↑ Wieś Jawidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-04-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-04-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 379 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ Jednostki pomocnicze gminy Spiczyn. Urząd Gminy Spiczyn. [dostęp 2023-04-07].
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010
- ↑ a b c Gmina Spiczyn, Jawidz [online], Gmina Spiczyn [dostęp 2021-02-06] (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa w Jawidzu [online], spjawidz.com [dostęp 2021-02-06].
- ↑ a b c Szkoła Podstawowa w Jawidzu [online], www.spjawidz.com [dostęp 2021-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18].
Linki zewnętrzne
- Jawidz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 511.
- Jawidz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 14.