Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Jaskinie Polski

Jaskinie Polski powstawały głównie w wyniku procesów krasowych, tak więc ich rozmieszczenie odpowiada występowaniu skał krasowiejących. Większość z nich znajduje się w południowej części kraju (Tatry, Pieniński Pas Skałkowy, Sudety, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Góry Świętokrzyskie, Niecka Nidziańska, Roztocze, Karpaty fliszowe).

Jaskinie w Polsce (zaznaczone kropkami)

Ponad 20% ogólnej liczby jaskiń w Polsce stanowią jaskinie niekrasowe.

Obszary występowania jaskiń w Polsce

Tatry

Znajdują się tu 862 jaskinie o łącznej długości przekraczającej 135 km[1][2], w tym największe i najgłębsze w Polsce.

 Osobny artykuł: Jaskinie polskich Tatr.

Pieniński Pas Skałkowy

Znajduje się tu 46 zinwentaryzowanych jaskiń, w tym 24 w Pienińskim Parku Narodowym. Najdłuższe z nich to: Jaskinia w Ociemnem (dł. 206 m, den. 48 m), Jaskinia Pienińska (dł. 101 m, den. 18 m) i Jaskinia nad Polaną Sosnówką (dł. 94 m, den.16 m)[3][1].

Sudety

Znajdują się tu 94 jaskinie, z których najdłuższe to: Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika (długość 4500 m, deniwelacja 118 m), Jaskinia z Filarami (dł. 727 m), Jaskinia Gwiaździsta (dł. 562 m, den. 65 m, zniszczona w 1994 roku[4]) i Szczelina Wojcieszowska (dł. 440 m, den. 112,6 m), Wiele z sudeckich jaskiń zostało zniszczonych w wyniku eksploatacji surowca skalnego[5][1][6].

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

Znajduje się tu ponad 1580 zinwentaryzowanych jaskiń, w tym 156 o długości przekraczającej 40 m. Najdłuższe z nich to: Jaskinia Wierna (długość 1027 m, deniwelacja 30 m), Jaskinia Wierzchowska Górna (dł. 975 m, den. 25 m) i Jaskinia Szachownica I (dł. 690 m, den. 12,6 m)[7][1].

Góry Świętokrzyskie

Znajdują się tu 154 jaskinie, z których najdłuższe to: Chelosiowa Jama – Jaskinia Jaworznicka (dł. 3670 m, den. 61 m), Jaskinia Pajęcza (dł. 1183 m, den. 17,5 m) i Jaskinia Odkrywców (dł. 392 m, den. 16,5 m). W Górach Świętokrzyskich znajduje się też Jaskinia Raj (dł. 240 m, den. 9,5 m) – o bogatej szacie naciekowej, udostępniona do zwiedzania[1].

Niecka Nidziańska

Znajduje się tu 106 zinwentaryzowanych jaskiń. To głównie obszar krasu gipsowego. Największymi jaskiniami są: Jaskinia Skorocicka (dł. 352 m, den. 5 m), Jaskinia w Wiśniówkach (dł. 342 m, den. 1,6 m), Jaskinia w Marzęcinie (dł. 250 m, gł. 10 m), Jaskinia Sawickiego (dł. 173 m, den. 3 m) i Jaskinia w Aleksandrowie (dł. 163 m, den. 4 m)[8][1].

Karpaty fliszowe

Znajduje się tu 1315 zinwentaryzowanych jaskiń. Są to jaskinie, których geneza związana jest przede wszystkim z ruchami masowymi: osuwiskami, obrywami, działalnością erozyjną. Najwięcej jaskiń zlokalizowano w Beskidzie Śląskim, Beskidzie Niskim i Beskidzie Sądeckim. Najdłuższe jaskinie w Karpatach fliszowych to: Jaskinia Wiślańska (dł. 2275 m, den. 41 m), Jaskinia Miecharska (dł. 1838 m, gł. 54,5 m) oraz Jaskinia w Trzech Kopcach (dł. 1244 m, den. 32,6 m)[1].

Roztocze

Znajduje się tu 14 niewielkich jaskiń, najdłuższą jest Jaskinia Diabelska (dł. 21 m, den. 3 m)[9].

Niż Polski

Znajdują się tu 22 jaskinie. Najdłuższe są, w większości powstałe sztucznie, na skutek działalności człowieka, Groty w Nagórzycach (dł. 617 m, den. 0 m)[1].

15 najdłuższych jaskiń w Polsce

Większość podanych niżej jaskiń położonych jest w Tatrach[10][2].

Lp Nazwa Długość m Deniwelacja m Przybliżone położenie otworów
1 Jaskinia Wielka Śnieżna 23753 824 Tatry Zachodnie, Małołączniak
2 Śnieżna Studnia 13650 805 Tatry Zachodnie, Małołączniak
3 Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami 11700 435 Tatry Zachodnie, Wąwóz Kraków
4 Jaskinia Miętusia 10780 305 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
5 Bańdzioch Kominiarski 10010 562 Tatry Zachodnie, Kominiarski Wierch
6 Jaskinia Czarna 7247 304 Tatry Zachodnie, Organy
7 Ptasia Studnia 6283 352 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
8 Jaskinia Zimna 5420 176 Tatry Zachodnie, Dolina Kościeliska
9 Jaskinia Niedźwiedzia 4500 118 Masyw Śnieżnika, Stroma
10 Jaskinia Mała w Mułowej 3863 555 Tatry Zachodnie, Dolina Mułowa
11 Chelosiowa Jama-Jaworznicka 3670 61 Góry Świętokrzyskie, Jaworznia
12 Jaskinia Kozia 3470 389 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
13 Jaskinia Kasprowa Niżnia 3100 47 Tatry Zachodnie, Dolina Kasprowa
14 Jaskinie Pawlikowskiego 2409 76 Tatry Zachodnie, Dolina Kościeliska
15 Szczelina Chochołowska 2320 60 Tatry Zachodnie, Dolina Chochołowska

15 jaskiń o największej deniwelacji w Polsce

Wszystkie wymienione niżej jaskinie są położone w Tatrach[10][2].

Lp Nazwa Deniwelacja Długość Przybliżone położenie otworów
1 Jaskinia Wielka Śnieżna 824 23753 Tatry Zachodnie, Małołączniak
2 Śnieżna Studnia 805 13650 Tatry Zachodnie, Małołączniak
3 Bańdzioch Kominiarski 562 10010 Tatry Zachodnie, Kominiarski Wierch
4 Jaskinia Mała w Mułowej 555 3863 Tatry Zachodnie, Dolina Mułowa
5 Jaskinia Wysoka – Za Siedmiu Progami 435 11700 Tatry Zachodnie, Wąwóz Kraków
6 Jaskinia Kozia 389 3470 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
7 Ptasia Studnia 352 6283 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
8 Jaskinia Miętusia 305 10780 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
9 Jaskinia Czarna 304 7247 Tatry Zachodnie, Organy
10 Siwy Kocioł 295 1318 Tatry Zachodnie, Małołączniak
11 Studnia w Kazalnicy Miętusiej 241 1000 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
12 Jaskinia Zimna 176 5420 Tatry Zachodnie, Dolina Kościeliska
13 Jaskinia pod Wantą 172 520 Tatry Zachodnie, Dolina Miętusia
14 Jaskinia Małołącka 166 258 Tatry Zachodnie, Dolina Małej Łąki
15 Zośka – Zagonna Studnia 163 700 Tatry Zachodnie, Dolina Małej Łąki

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f g h Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-07-20] (pol.).
  2. a b c Jaskinie Tatr [online], Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [dostęp 2020-12-06] (pol.).
  3. Pieniński Park Narodowy [online], www.pieninypn.pl [dostęp 2017-07-20].
  4. Jaskinie Polski [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2020-02-15].
  5. Andrzej Wojtoń, Jaskinie Sudetów w liczbach, „Jaskinie”, 73 (4), 2013, ISSN 1234-4345.
  6. Anna Haczek, Szymon Kostka, Marek Markowski: Jaskinia Niedźwiedzia – partie odkryte po roku 2012. W: Materiały 48. Sympozjum Speleologicznego [on-line]. Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, 2014.
  7. KKTJ – Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [online], www.kktj.pl [dostęp 2017-07-20].
  8. Taternik, magazyn Polskiego Związku Alpinizmu, nr 1-2, 2003, ISSN 0137-3155.
  9. Jaskinie – kwartalnik Polskiego Związku Alpinizmu. Nr 2 (55)., 2009, ISSN 1234-4346.
  10. a b Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-02-23].