Jaskinie Polski
Jaskinie Polski powstawały głównie w wyniku procesów krasowych, tak więc ich rozmieszczenie odpowiada występowaniu skał krasowiejących. Większość z nich znajduje się w południowej części kraju (Tatry, Pieniński Pas Skałkowy, Sudety, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Góry Świętokrzyskie, Niecka Nidziańska, Roztocze, Karpaty fliszowe).
Ponad 20% ogólnej liczby jaskiń w Polsce stanowią jaskinie niekrasowe.
Obszary występowania jaskiń w Polsce
Tatry
Znajdują się tu 862 jaskinie o łącznej długości przekraczającej 135 km[1][2], w tym największe i najgłębsze w Polsce.
Osobny artykuł:Pieniński Pas Skałkowy
Znajduje się tu 46 zinwentaryzowanych jaskiń, w tym 24 w Pienińskim Parku Narodowym. Najdłuższe z nich to: Jaskinia w Ociemnem (dł. 206 m, den. 48 m), Jaskinia Pienińska (dł. 101 m, den. 18 m) i Jaskinia nad Polaną Sosnówką (dł. 94 m, den.16 m)[3][1].
Sudety
Znajdują się tu 94 jaskinie, z których najdłuższe to: Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika (długość 4500 m, deniwelacja 118 m), Jaskinia z Filarami (dł. 727 m), Jaskinia Gwiaździsta (dł. 562 m, den. 65 m, zniszczona w 1994 roku[4]) i Szczelina Wojcieszowska (dł. 440 m, den. 112,6 m), Wiele z sudeckich jaskiń zostało zniszczonych w wyniku eksploatacji surowca skalnego[5][1][6].
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
Znajduje się tu ponad 1580 zinwentaryzowanych jaskiń, w tym 156 o długości przekraczającej 40 m. Najdłuższe z nich to: Jaskinia Wierna (długość 1027 m, deniwelacja 30 m), Jaskinia Wierzchowska Górna (dł. 975 m, den. 25 m) i Jaskinia Szachownica I (dł. 690 m, den. 12,6 m)[7][1].
Góry Świętokrzyskie
Znajdują się tu 154 jaskinie, z których najdłuższe to: Chelosiowa Jama – Jaskinia Jaworznicka (dł. 3670 m, den. 61 m), Jaskinia Pajęcza (dł. 1183 m, den. 17,5 m) i Jaskinia Odkrywców (dł. 392 m, den. 16,5 m). W Górach Świętokrzyskich znajduje się też Jaskinia Raj (dł. 240 m, den. 9,5 m) – o bogatej szacie naciekowej, udostępniona do zwiedzania[1].
Niecka Nidziańska
Znajduje się tu 106 zinwentaryzowanych jaskiń. To głównie obszar krasu gipsowego. Największymi jaskiniami są: Jaskinia Skorocicka (dł. 352 m, den. 5 m), Jaskinia w Wiśniówkach (dł. 342 m, den. 1,6 m), Jaskinia w Marzęcinie (dł. 250 m, gł. 10 m), Jaskinia Sawickiego (dł. 173 m, den. 3 m) i Jaskinia w Aleksandrowie (dł. 163 m, den. 4 m)[8][1].
Karpaty fliszowe
Znajduje się tu 1315 zinwentaryzowanych jaskiń. Są to jaskinie, których geneza związana jest przede wszystkim z ruchami masowymi: osuwiskami, obrywami, działalnością erozyjną. Najwięcej jaskiń zlokalizowano w Beskidzie Śląskim, Beskidzie Niskim i Beskidzie Sądeckim. Najdłuższe jaskinie w Karpatach fliszowych to: Jaskinia Wiślańska (dł. 2275 m, den. 41 m), Jaskinia Miecharska (dł. 1838 m, gł. 54,5 m) oraz Jaskinia w Trzech Kopcach (dł. 1244 m, den. 32,6 m)[1].
Roztocze
Znajduje się tu 14 niewielkich jaskiń, najdłuższą jest Jaskinia Diabelska (dł. 21 m, den. 3 m)[9].
Niż Polski
Znajdują się tu 22 jaskinie. Najdłuższe są, w większości powstałe sztucznie, na skutek działalności człowieka, Groty w Nagórzycach (dł. 617 m, den. 0 m)[1].
15 najdłuższych jaskiń w Polsce
Większość podanych niżej jaskiń położonych jest w Tatrach[10][2].
15 jaskiń o największej deniwelacji w Polsce
Wszystkie wymienione niżej jaskinie są położone w Tatrach[10][2].
Zobacz też
- Jaskinia
- Turystyczne jaskinie Polski
- Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
- Jaskinie polskich Tatr
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-07-20] (pol.).
- ↑ a b c Jaskinie Tatr [online], Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [dostęp 2020-12-06] (pol.).
- ↑ Pieniński Park Narodowy [online], www.pieninypn.pl [dostęp 2017-07-20] .
- ↑ Jaskinie Polski [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2020-02-15] .
- ↑ Andrzej Wojtoń , Jaskinie Sudetów w liczbach, „Jaskinie”, 73 (4), 2013, ISSN 1234-4345 .
- ↑ Anna Haczek, Szymon Kostka, Marek Markowski: Jaskinia Niedźwiedzia – partie odkryte po roku 2012. W: Materiały 48. Sympozjum Speleologicznego [on-line]. Sekcja Speleologiczna Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, 2014.
- ↑ KKTJ – Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego [online], www.kktj.pl [dostęp 2017-07-20] .
- ↑ Taternik, magazyn Polskiego Związku Alpinizmu, nr 1-2, 2003, ISSN 0137-3155 .
- ↑ Jaskinie – kwartalnik Polskiego Związku Alpinizmu. Nr 2 (55)., 2009, ISSN 1234-4346 .
- ↑ a b Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-02-23] .