Janowiec angielski
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
janowiec angielski | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Genista anglica L. Sp. Pl.: 710 (1753)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Janowiec angielski (Genista anglica L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Występuje na Półwyspie Iberyjskim, w górach północnego Maroka, w południowych Włoszech oraz na obszarach pod wpływem klimatu oceanicznego w Europie Zachodniej na północy sięgając do Wielkiej Brytanii, północnych Niemiec, Danii i południowej Szwecji[3][4]. Z Polski opisywany jako przejściowo zawlekany (ma status efemerofita)[5], zarejestrowany został w okolicach Szczecina[6][7]. Gatunek jest bardzo zmienny (bywa dzielony na 5 drobnych gatunków). Badania molekularne wskazują na to, że wyewoluował prawdopodobnie w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego[4].
Morfologia
- Pokrój
- Nagi (młode pędy bywają słabo owłosione[8]), silnie rozgałęziający się półkrzew, o pędach leżących, dźwigających się lub rzadziej wzniesionych prosto do góry[7], osiągających od 10 do 50 cm wysokości (wyjątkowo do 100 cm)[8]. Starsze gałęzie są cierniste (brak cierni u var. subinermis[8]), ciernie wyrastają pojedynczo, choć gęsto, często za młodu są ulistnione[7]. Osiągają od 1 do 2 cm długości i są proste lub odgięte, rzadko są rozgałęzione[8]. Młodsze gałązki są pozbawione cierni, za to na ich szczytach tworzą się kwiatostany[7].
- Liście
- Skrętoległe i pojedyncze[8]. Są nagie, krótkoogonkowe, niebieskozielone i drobne – osiągają od 2 do 8 mm długości i do 2–2,5 mm szerokości[8]. Blaszki mają kształt lancetowaty, na szczycie są zaostrzone[7], u nasady zaokrąglone[8].
- Kwiaty
- Zebrane po 5–10 w groniasty kwiatostan na szczytach gałązek (w węzłach kwiatostanu kwiaty wyrastają pojedynczo[8]). Kwiaty wsparte są odwrotnie jajowatymi przysadkami (sięgającymi do krawędzi kielicha) i osadzone są na nagich szypułkach o długości do 2,5 mm, na których znajduje się także para szydlastych podkwiatków. Kielich jest dzwonkowaty[8], dwuwargowy, o długości ok. 3 mm[8][7]. Górna warga jest krótsza i dwuząbkowa, dolna dłuższa i trójząbkowa. Ząbki kielicha są trójkątniejajowate, zaostrzone, sięgają do połowy jego długości, na brzegach są orzęsione[8]. Korona kwiatu jest żółta, o budowie typowej dla kwiatu motylkowego, osiąga poniżej 1 cm długości. Żagielek jest jajowaty, na szczycie zaostrzony, z krótkim paznokciem u nasady. Skrzydełka są od niego o ok. 1 mm krótsze, a łódeczka podobnej długości lub nieco dłuższa (maksymalnie o 1 mm). Łódeczka na szczycie jest zaokrąglona lub z małym dzióbkiem[7]. Pręcików jest 10, ich pylniki są żółte. Słupek pojedynczy, wygięty ku górze, zakończony jest skośnym znamieniem[8].
- Owoce
- Strąki nagie, słabo wygięte, jasnobrunatne, o długości zwykle od 12 do 15, rzadko do 20 mm i szerokości do 4,5 mm. Zawierają od 4 do 12 nasion[7][8].
- Gatunki podobne
- Od innych janowców spotykanych w Europie Środkowej i północnej różni się ciernistymi i nagimi pędami oraz nagimi kielichami i strąkami[6].
Młode gałązki kwitnące i starsze cierniste
Kwiat
Owoce
Systematyka
Gatunek w obrębie rodzaju janowiec Genista klasyfikowany jest do sekcji Phyllospartum Willk. obejmującej ok. 15 gatunków. Sekcja w różnych ujęciach zaliczana była do podrodzaju Phyllobotrys lub Voglera[4].
W zależności od ujęcia gatunek jest traktowany szeroko jako jeden, ale bardzo zmienny (co wspierają badania molekularne) lub jako grupa gatunków[4]:
- G. anglica L. (sensu stricto)
- G. ancistrocarpa Spach
- G. acutifolia Pau
- G. silana Brullo, Gangale & Spamp.
- G. brutia Brullo, Scelsi & Spamp.
W obrębie gatunku wyróżniana jest odmiana var. subinermis obejmująca rośliny niewytwarzające cierni[8].
Biologia i ekologia
- Półkrzew, chamefit i nanofanerofit[6]. Kwitnienie trwa od maja do czerwca[6][7].
- Rośnie na wrzosowiskach[7], zwykle w miejscach suchszych na obrzeżach mokradeł[8]. Rozwija się na glebach torfowych[7][8], gliniastych, kamienistych[7] i piaszczystych[8].
- Liczba chromosomów 2n=42[6].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-14] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-14] (ang.).
- ↑ a b c Genista anglica L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-14].
- ↑ a b c d Fernández Prieto, J.A., Sanna, M., Bueno, Á., Perez M.. Genista anglica (Fabaceae): One very diverse species or one species complex?. „Journal of Plant Research”. 129, s. 411–422, 2016.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 87, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 261. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l W. Szafer, B. Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 17.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Peter Sell, Gina Murrell: Flora of Great Britain and Ireland. Vol. 3. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, São Paulo: Cambridge University Press, 2009, s. 12-13. ISBN 978-0-521-55337-7.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):