Jan Józef Fischer

Data i miejsce urodzenia	20 marca 1873 Kraków
Data i miejsce śmierci	10 września 1942 KL Auschwitz
Zawód, zajęcie	kupiec taternik żeglarz
Odznaczenia

Jan Józef Fischer (ur. 20 marca 1873 w Krakowie, zm. 10 września 1942 w KL Auschwitz) – polski taternik, żeglarz i automobilista, działacz turystyczny, z zawodu kupiec.

Pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej, był synem Jana Władysława, krakowskiego kupca towarów kolonialnych i papierniczych i Michaliny ze Steusingów^[1]. Uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie, później studiował na Akademii Handlowej w Grazu^[2]. Swoje wspinanie w Tatrach rozpoczął bardzo wcześnie. Już w wieku 15 lat wraz z Edmundem Cięglewiczem oraz Klimkiem Bachledą przeszedł północną ścianę Łomnicy. W 1893 roku dokonał pierwszego wejścia na Durny Szczyt od Klimkowej Przełęczy (wraz z Michałem Siedleckim, Klimkiem Bachledą i Józefem Gąsienicą Gładczanem), w 1900 roku wytyczył nową drogę na Mały Kołowy Szczyt i po raz pierwszy wszedł na Modrą Turnię^[2] (wspólnie z Stanisławem Krygowskim, Klimkiem Bachledą i innymi), w 1904 roku wszedł na Ostry Szczyt. Mniej więcej w tym samym czasie, wraz z Stanisławem Barabaszem, odbywał wycieczki narciarskie po Tatrach (m.in. nad Czarny Staw Gąsienicowy na Wielkanoc 1894 r., na Przełęcz pod Kopą Kondracką w 1902 r. oraz na Małołączniak i Kopę Kondracką w 1905 r.^[2]). Na początku XX wieku należał do nielicznych taterników, którzy na wyprawach używali plecaków^[2].

Jan Józef Fischer był pasjonatem automobilizmu – należał do Galicyjskiego Klubu Automobilowego, a w 1902 roku odbył pierwszy przejazd samochodem nowo wybudowaną szosą do Morskiego Oka. Podczas I wojny światowej na własną prośbę został skierowany do szkoły lotniczej w Fischamend, a po jej ukończeniu zaciągnął się do Armii Polskiej we Francji.

Od 1910 roku Jan Józef Fischer przewodniczył powstałemu w Krakowie Tatrzańskiemu Towarzystwu Narciarzy. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (w latach 1921–1931 przewodniczył komisji rewizyjnej). Na początku lat 20. XX wieku zainteresował się jachtingiem morskim, co doprowadziło do powołania w 1924 roku spółki, mającej na celu zakup używanego, pełnomorskiego jachtu. Udało się to wiosną 1925 roku, kiedy w duńskim porcie Nyborg zakupiono jacht Carmen. Po załatwienie formalności, w dniach 16–20 maja 1925 roku jako pierwszy pełnomorski jacht pod polska banderą, Carmen odbyła rejs do Gdańska. W rok później Jan Fischer, wraz z czteroosobową załogą (w skład której wchodzili jego synowie, Józef i Jan), odbył jednostką rejs do portów skandynawskich, zawijając m.in. do Kopenhagi, Oslo i Göteborga. W 1930 roku spółka sprzedała jacht, a zadanie zakupu nowego, większego powierzono Fischerowi. Doprowadził on do zakupu w Szczecinie jachtu Heimat, przemianowanego następnie na Juranda. To na jego pokładzie Jan Fischer odbył latem 1930 roku swoją ostatnią większą podróż morską do Szwecji. Swoje wspomnienia z żeglugi opublikował w dwóch książkach: 1500 mil łodzią żaglową^[3](1927) i Pod żaglami (1931).

Po wybuchu II wojny światowej Jan Józef Fischer mieszkał w Krakowie. W dniu 26 czerwca 1942 roku został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Zmarł w obozie 10 września tegoż roku^[4].

• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 14 listopada 1929^[5], 22 kwietnia 1939^[6])

• Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1. Brak numerów stron w książce wersja internetowa www.z-ne.pl, dostęp [2013-10-15].
• Grzegorz Niewiadomy Jan Józef Fischer – taternik, narciarz, żeglarz, „Przekrój” z 9 czerwca 1985 r., dostęp [2013-10-15].
• Joanna Komperda 110 lat temu w Krakowie pojawił się pierwszy automobil, www.dzieje.pl, dostęp [2013-10-15].