Jak-18

Jak-18 w locie podczas Pikniku Lotniczego w Góraszce (2008)
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Arseniewskie Zakłady Lotnicze „Progress”, Charkowski Zakład Lotniczy
Konstruktor	Jakowlew
Typ	samolot jednosilnikowy, dolnopłat wolnonośny
Konstrukcja	metalowa
Załoga	1 pilot-instruktor + 1 pilot-uczeń/pasażer
Historia
Data oblotu	1946
Lata produkcji	od 1947
Dane techniczne
Napęd	silnik gwiazdowy 5-cylindrowy M-11FR
Moc	118 kW
Wymiary
Rozpiętość	10,62 m
Długość	8,03 m
Wysokość	2,09 m
Powierzchnia nośna	17 m²
Masa
Własna	805 kg
Startowa	1165 kg
Osiągi
Prędkość maks.	248 km/h
Pułap	3000 m
Zasięg	850 km
Dane operacyjne
Użytkownicy
ZSRR, Polska, Chiny, Węgry, Albania, Afganistan, Austria, Bułgaria, Korea Północna, NRD, Rumunia
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Jak-18 (ros. Як-18) – samolot szkolno-treningowy produkowany na zamówienie lotnictwa radzieckiego, skonstruowany przez biuro konstrukcyjne Aleksandra Jakowlewa. Samolot ten to daleko idące rozwinięcie konstrukcji samolotu szkolno-treningowego UT-2L.

Jak-18 to jednosilnikowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej, kryty płótnem (tylko obudowa silnika jest skorupowa), wyposażony w chowane podwozie o układzie klasycznym, przestawialny skok śmigła i owiewkę zamykającą kabinę. Jak-18 szybko stał się podstawowym sprzętem szkolnym armii i aeroklubów (DOSAAF), gdzie zastąpił przestarzałe samoloty Po-2 oraz UT-2.

Prace projektowe nad samolotem rozpoczęto w 1945, pierwszy prototyp oblatano na początku 1946, a produkcję seryjną rozpoczęto w 1947 w zakładach lotniczych w Charkowie. W 1953 w Chinach uruchomiono produkcję licencyjną pod oznaczeniem BT-3 (CJ-1), a następnie trzy lata później na Węgrzech. Samolot ten okazał się prosty w eksploatacji i stosunkowo łatwy w pilotażu, stąd też wyprodukowano łącznie, w różnych wersjach, ponad 8000 egzemplarzy^[1]. Jedynymi wadami Jaka-18 były: sposób blokowania kółka ogonowego oraz zbyt raptowne wypuszczanie klap w locie.

W lotnictwie polskim pierwsze Jaki-18 pojawiły się w 1949 w szkole lotniczej w Dęblinie, a w 1952 trafiły do Radomia, gdzie stosowano je do końca lat 50. W aeroklubach pierwszy Jak-18 pojawił się w listopadzie 1951, następne trafiły tam w 1957, a kolejne zostały przekazane przez lotnictwo wojskowe w 1958 i 1960. Pojedyncze egzemplarze Jaków przetrwały do początku lat 80.

Oprócz ZSRR, Polski, Chin, Węgier, Jaki-18 były używane w lotnictwie Albanii, Afganistanu, Austrii, Bułgarii, Korei Północnej, NRD oraz Rumunii.

• Jak-18A - samolot szkolny z 1957, podwozie z kołem przednim. Wyposażony w silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
• Jak-18P - jednomiejscowy samolot szkolny i akrobacyjny z 1959, podwozie z kołem przednim. Silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14R o mocy 191 kW (260 KM).
• Jak-18PM - jednomiejscowy samolot akrobacyjny z 1971, podwozie z kołem przednim, opracowany na mistrzostwa świata w akrobacji samolotowej w Moskwie. Silnik gwiazdowy AI-14RF o mocy 224 kW (305 KM).
• Jak-18PS - samolot akrobacyjny z 1973 opracowany na mistrzostwa świata w akrobacji samolotowej w Anglii, podwozie klasyczne dwukołowe wciągane w locie.
• Jak-18T - samolot szkolny, łącznikowy i sanitarny z 1967. Silnik gwiazdowy 9-cylindrowy AI-14RF o mocy 221 kW (300 KM), później silnik M-14P o mocy 269 kW (365 KM). Był praktycznie całkowicie nowym samolotem, w opracowaniu którego wykorzystano część elementów Jaka-18. W wersji pasażerskiej zabierał 3 pasażerów, sanitarnej - lekarza i 1 chorego, pocztowej – 250 kg ładunku.
• Jak-18U - samolot szkolno-treningowy z 1963, dwumiejscowy, podwozie z kołem tylnym, wciągane w locie. Silnik gwiazdowy 5-cylindrowy M-11FR o mocy 119 kW.

• Samoloty niezapomniane modele. Warszawa: Grupa Wydawn. Foksal, 2013. ISBN 978-83-280-0077-3. OCLC 881384238.