Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Język kui (timor-alor-pantar)

Zobacz też: inne języki o tej nazwie.
Kui
Obszar

Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie (Indonezja)

Liczba mówiących

<800

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 kvd
IETF kvd
Glottolog kuii1253
Ethnologue kvd
BPS 0150 2
WALS kiu
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język kui, także: masin-lak, lerabain[1][2][3], kiraman-kui[4] – język papuaski używany w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie w Indonezji, w kilku wsiach na wyspie Alor[1]. Należy do grupy języków alor-pantar[5]. Grupa etniczna Kui liczy 833 osób (dane szacunkowe z 2013), ale nie wszystkie osoby posługują się tym językiem[6].

Ludność Kui zamieszkuje przede wszystkim rejon nadbrzeżny wyspy[7]. Publikacja Ethnologue (wyd. 18, 2015) do obszaru użytkowania języka kui zalicza wsie: Lerabaing[a], Buraga, Moru, Sibera, Kapebang[1]. Kui dzieli się na dialekty: batulolong, kiramang (kramang)[b], kui właściwy (buraga, lerabaing)[1][3]. Sami użytkownicy określają swój język jako „Masin lak”[6]. „Masin” to miejscowa nazwa grupy etnicznej[8].

W odróżnieniu od większości grup etnicznych regionu ludność Kui wyznaje islam[7]. Według miejscowej tradycji islam rozprzestrzenił się pod wpływem Sułtanatu Ternate[9]. Status dialektu kiramang nie został rozstrzygnięty, bywa rozpatrywany odrębnie[5][6]. Lokalnie kiramang uchodzi za oddzielny język; mieszkańcy wsi Sibera i Batulolong to bowiem chrześcijanie, poza tym odnotowano różnice leksykalne między odmianami wsi Batulolong i Lerabaing[10]. Jedynie część użytkowników kiramang i kui uznaje wspólną tożsamość językową[6].

Posługuje się nim niewielka społeczność i jest zagrożony wymarciem, gdyż wzrasta użycie malajskiego alorskiego. Według doniesień z 2011 r. jedynie we wsi Lerabaing pozostaje preferowanym środkiem komunikacji (wśród 119 osób)[6]. Katubi (2011) stwierdza, że malajski alorski zaczął wkraczać do sfery kontaktów domowych i sąsiedzkich[11]. Wiele osób z ludu Kui wyemigrowało do miejscowości Moru, gdzie ich rodzimy język nie odgrywa dominującej roli[12]. W Buraga i Moru używane są również inne języki wyspy; w języku młodszego pokolenia stwierdzono silny wpływ gramatyki indonezyjskiej[6]. Zaobserwowano także zanik lokalnej tradycji ustnej (m.in. utworów lego-lego)[7].

Materiały nt. tego języka to m.in. listy słownictwa i prace poświęcone aspektom gramatyki (z II poł. XX w. i XXI w.)[13]. Sporządzono też skrótowy słownik (Kamus kecil bahasa Kui, 2013)[14] i wstępny opis gramatyczny (Kui, w: The Papuan languages of Timor, Alor and Pantar: Sketch grammars, 2017)[15]. Badania etnolingwistyczne w regionie prowadzono pod auspicjami Indonezyjskiego Instytutu Nauk[13].

Uwagi

  1. ↑ Wieś zwana również Lerabain (Shiohara 2010 ↓, przyp. 15, s. 179).
  2. ↑ Występuje także forma „kiraman” (Shiohara 2010 ↓, przyp. 15, s. 179).

Przypisy

  1. ↑ a b c d M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kui, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
  2. ↑ Barbara F. Grimes, Richard Saunders Pittman, Joseph Evans Grimes (red.), Ethnologue: Languages of the World, wyd. 13, Dallas: Summer Institute of Linguistics, 1996, s. 652, ISBN 978-1-55671-026-1, OCLC 36787271 (ang.).
  3. ↑ a b Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Kui (Indonesia). Glottolog 4.6. [dostęp 2024-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-30)]. (ang.).
  4. ↑ Usher i Schapper 2022 ↓, przyp. 2, s. 472.
  5. ↑ a b Klamer 2017 ↓, s. 4.
  6. ↑ a b c d e f Windschuttel i Shiohara 2017 ↓, s. 111.
  7. ↑ a b c Katubi 2011 ↓, s. 83.
  8. ↑ Shiohara 2010 ↓, s. 179.
  9. ↑ Kerajaan Kui. Asian Textile Studies, 2020-05-16. [dostęp 2024-07-16]. (ang.).
  10. ↑ Shiohara 2010 ↓, przyp. 15, s. 179.
  11. ↑ Katubi 2011 ↓, s. 82.
  12. ↑ Shiohara 2010 ↓, s. 179–181.
  13. ↑ a b Windschuttel i Shiohara 2017 ↓, s. 112.
  14. ↑ Katubi, Ju Lan Thung, Marcelinus Yeri Fernandez Akoli, Kamus kecil bahasa Kui, Jakarta: Pusat Penelitian Kemasyarakatan dan Kebudayaan, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (PMB-LIPI), 2013, OCLC 878515880 [dostęp 2022-10-06] (indonez.).
  15. ↑ Windschuttel i Shiohara 2017 ↓.

Bibliografia

  • Katubi, Bahasa Kui, [w:] Imelda i inni, Senarai kata, Jakarta: Pusat Penelitian Kemasyarakatan dan Kebudayaan, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (PMB-LIPI), 2011, s. 82–106, OCLC 781427292 [dostęp 2024-07-16] (indonez.).
  • Marian Klamer, The Alor-Pantar Languages: Linguistic Context, History And Typology, [w:] Marian Klamer (red.), The Alor-Pantar languages: History and typology, wyd. 2, Berlin: Language Science Press, 2017 (Studies in Diversity Linguistics 3), s. 1–48, DOI: 10.5281/ZENODO.569386, ISBN 978-3-944675-94-7, OCLC 1030820272 (ang.).
  • Asako Shiohara, Penutur Bahasa Minoritas di Indonesia Bagian Timur: Mempertanyakan Keuniversalan Konsep Multibahasa, [w:] Mikihiro Moriyama, Manneke Budiman (red.), Geliat Bahasa Selaras Zaman: perubahan bahasa-bahasa di Indonesia pasca Orde Baru, Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia, 2010, s. 168–206, ISBN 978-979-9102-21-8, OCLC 531743749 (indonez.).
  • Timothy Usher, Antoinette Schapper, The Greater West Bomberai Language Family, „Oceanic Linguistics”, 61 (1), 2022, s. 469–527, DOI: 10.1353/ol.2022.0004, ISSN 1527-9421, OCLC 9554546337 [dostęp 2024-09-11] (ang.).
  • Glenn Windschuttel, Asako Shiohara, Kui, [w:] Antoinette Schapper (red.), The Papuan Languages of Timor, Alor and Pantar: Sketch grammars, t. 2, Berlin–Boston: De Gruyter, 2017 (Pacific Linguistics 655), s. 109–183, DOI: 10.1515/9781614519027-003, ISBN 978-1-61451-902-7 (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Kerajaan Kui. Asian Textile Studies, 2020-05-16. [dostęp 2024-07-16]. (ang.).
Języki timor-alor-pantar
Języki wschodniotimorskie
(Języki oirata-makasai)
Języki alor-pantar
Inne
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_kui_(timor-alor-pantar)