Józef Kopczyński (ur. 17 października 1930 w Żninie, zm. 25 maja 2006 w Poznaniu) – polski artysta rzeźbiarz, profesor nauk o sztukach pięknych^[1]. Wieloletni wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu; profesor zwyczajny tej uczelni, gdzie kierował Pracownią Medalierstwa i Drobnych Form Rzeźbiarskich.

Po ukończeniu Gimnazjum im. Braci Śniadeckich w Żninie, rozpoczął studia na Wydziale Rzeźby Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, na której już w 1955 został zatrudniony na stanowisku asystenta. Był uczniem Jacka Pugeta^[2]. Dyplom uzyskał w 1956 w pracowni profesora Bazylego Wojtowicza. Był zatrudniony na Wydziale Grafiki, Malarstwa i Rzeźby, gdzie od 1963 kierował Pracownią Medalierstwa i Drobnych Form Rzeźbiarskich w II Katedrze Rzeźby, a od 1976 pełnił funkcję prodziekana wydziału. W latach 1963–1970 pracował na stanowisku wykładowcy, zaś w 1970 został mianowany docentem. W 1982 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk o sztukach pięknych^[1], a w 1995 został profesorem zwyczajnym macierzystej uczelni^[3].

W 1970 w Galerii Miejskiej Arsenał otwarta została jego pierwsza indywidualna wystawa rzeźby, medalierstwa i grafiki. Jego prace trafiły do wielu zagranicznych galerii i muzeów m.in. w Sztokholmie, Helsinkach, Madrycie, Londynie i Getyndze^[4].

Do ważniejszych dzieł Kopczyńskiego z dziedziny plastyki plenerowej i pomnikowej zalicza się: „Helios” na pl. Rapackiego w Toruniu (1973), pomnik Mieszka I i Bolesława Chrobrego na dziedzińcu Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie (1975), pomnik Powstańców Wielkopolskich w Skalmierzycach (1978), obelisk w Pile (1961), fontannę (Kaskada) w Parku Karola Marcinkowskiego (1962), rzeźbę parkową w Ogrodzie Botanicznym UAM (1968), rzeźbę w amfiteatrze na poznańskiej Cytadeli (1970), pomnik Jana Śniadeckiego (1963) i pomnik Walki i Męczeństwa (1969) w Żninie, a także rzeźbę Tytusa Działyńskiego w Kórniku (1995–2000)^[4][5].

W dziedzinie sztuki sakralnej do osiągnięć zalicza się figurę Chrystusa w kościele franciszkanów w Koszalinie, figurę św. Jadwigi na Osiedlu Kwiatowym (dawne Osiedle Plewiska) w Poznaniu oraz ołtarz w kościele dominikanów w Poznaniu. Kopczyński był autorem tablic pamiątkowych, m.in. Tadeusza Szeligowskiego w Poznaniu, Henryka Wieniawskiego w Wiedniu, Stefana Batorego w Nyirbator, a także szeregu plakiet oraz medali pamiątkowych i okolicznościowych, związanych z Poznaniem i Wielkopolską. Jego prace znajdują się w zbiorach muzealnych w Poznaniu, Bydgoszczy, Toruniu i we Wrocławiu.

Kopczyński był laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za całokształt działalności artystycznej (1977). W latach 1965 i 1974 otrzymał Nagrodę Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego, zaś w 2001 Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania. Był laureatem I nagród w konkursach na pomniki Juliusza Słowackiego w Warszawie (1961) i króla Przemysła I w Poznaniu (1968). Otrzymał również Złoty Medal w IV Konkursie na Grafikę i Rysunek im. Jana Wronieckiego (1971). Wraz z grupą współpracowników otrzymał także III nagrodę w konkursie na projekt pomnika Mikołaja Kopernika we Fromborku (1971), oraz wyróżnienie w konkursie na projekt pomnika Fryderyka Chopina w Londynie (1973)^[4].

Był synem Józefa Kopczyńskiego, kupca zbożowego i Bronisławy Nyki. Podczas II wojny światowej został wraz z rodziną wysiedlony do Nowego Targu. W 1949 zamieszkał w Poznaniu.

Od 1964 był żonaty z Pelagią Wojewodą, rzeźbiarką, pracowniczką dydaktyczną Studium Rzeźby na Wydziale Architektury Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku^[6]. Także córka, Małgorzata Kopczyńska, zięć, Tomasz Matusewicz i syn, Paweł Kopczyński są artystami plastykami.

Został pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza na Miłostowie w Poznaniu. W 2007 zorganizowany został studencki konkurs małej formy rzeźbiarskiej im. Józefa Kopczyńskiego. Od 2009 konkurs przyjął formułę międzynarodowego biennale^[7].

W 2022 miał premierę film dokumentalny pt. Pomnik w reżyserii Pawła Bartkowiaka, poświęcony historii powstania monumentalnego pomnika Bolesława Chrobrego i Mieszka I w Gnieźnie^[2][8].

• Wystawa Sekcji Rzeźby Okręgu ZPAP Poznań, red. kat. Maria Józefowicz, Poznań, BWA, 1966
• Józef Kopczyński. Wystawa rzeźby i grafiki. Poznań, czerwiec 1970, [tekst] Jacek Puget, Poznań, ZPAP; BWA, 1970
• Salon 70 – z okazji 25-lecia Poznańskiego Okręgu ZPAP, grudzień 1970, red. kat. Danuta Kudła, Poznań, BWA, 1970
• Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu 1919-1969, red. Alicja Kępińska, Poznań, Wydaw. Poznańskie, 1971
• Alfred Laboga, Józef Kopczyński, "Kronika Miasta Poznania", R. 43, 1975, nr 2
• Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Pedagodzy PWSSP w Poznaniu w latach 1970-1980, [tekst] Alicja Kępińska, Jerzy Schmidt, [Poznań, PWSSP, ok. 1984]
• Kto jest kim w Polsce 1984. Informator biograficzny, LidiaL. Becela (red.), Warszawa: Wydaw. Interpress, 1984, ISBN 83-223-2073-6, OCLC 830254920 . Brak numerów stron w książce
• Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu 1979-1989, [Poznań, PWSSP, 1989]
• Rzeźbiarze poznańscy. Kwiecień 1989, Galeria BWA, Poznań (katalog wystawy), Poznań, Związek Artystów Rzeźbiarzy, Oddział Poznański; Biuro Wystaw Artystycznych, 1989
• Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960, praca zbiorowa pod red. Aleksandra Wojciechowskiego, Wrocław, Ossolineum, 1992, ISBN 83-04-03353-4
• Wielka księga miasta Poznania, red. prow. Krzysztof Matuszak, Poznań, Koziołki Poznańskie, 1994, ISBN 83-901625-0-4
• Irena Grzesiak-Olszewska, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1995, Warszawa, Neriton, 1995, ISBN 83-902407-6-9
• Jarosław Mulczyński, Słownik artystów grafików Poznania i Wielkopolski XX wieku urodzonych do 1939 roku, Poznań, Koziołki Poznańskie, 1996, ISBN 83-901625-6-3 (szczegółowa bibliogr.)
• Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu. Rzeźba polska. Katalog zbiorów, t. 1, oprac. Irena Maciejewska, Wrocław, Muzeum Sztuki Medalierskiej, 1996, ISBN 83-86626
• Indeks artystów plastyków, absolwentów i pedagogów wyższych uczelni plastycznych oraz członków ZPAP, działających w latach 1939-1996, wyd. 2, Wrocław [i in.], Komitet Leksykonu Artystów Plastyków, 1997, ISBN 83-901910-8-3
• Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, "Kronika Miasta Poznania", ISSN 0137-3552, 2001, nr 2
• Nagrody i stypendia artystyczne miasta Poznania 1991-2001, oprac. Celina Baranowska [i in.], Poznań, Wydaw. Miejskie, 2001, ISBN 83-87847-59-3
• AntoniA. Ziółkiewicz AntoniA., AdamA. Paczuski AdamA., Pomniki Torunia, Toruń: Wydaw. Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 2002, ISBN 83-87768-85-5, OCLC 749622272 . Brak numerów stron w książce
• ZbysławZ. Wojtkowiak ZbysławZ., Napisy pamiątkowe miasta Poznania. Nowożytne tablice zewnętrzne, przełom XIX – początek XXI wieku, Poznań: Kurpisz, 2004, ISBN 83-89738-03-1, OCLC 831142974 . Brak numerów stron w książce
• Grażyna Kodym-Kozaczko, Architektura zespołu budynków Pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego w Gnieźnie, Gniezno, Muzeum Początków Państwa Polskiego, 2006, ISBN 83-921201-6-7

• Portfolio prof. Józefa Kopczyńskiego. jozefkopczynski.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-30)].
• Wywiad o twórczości
• Nagroda Artystyczna 2001
• Życiorys