Incydent w Mainila (fiń. Mainilan laukaukset) – incydent militarny z dnia 26 listopada 1939 roku, polegający na ostrzelaniu przez artylerię Armii Czerwonej wsi Mainila położonej na terytorium ZSRR niedaleko granicy fińsko-sowieckiej. Sowieci obciążyli tym Finów, tworząc casus belli przeciwko Finlandii, a 30 listopada 1939 rozpoczęli wojnę zimową^[1][2].

ZSRR podpisał z Finlandią międzynarodowe i obustronne pakty o nieagresji: traktat w Tartu z 1920 roku i fińsko-radziecki pakt o nieagresji z 1932 oraz w 1934 w karcie Ligi Narodów^[2]. Próbując zachować legalizm, potrzebował pretekstu do wojny dla narzucenia Finlandii władzy komunistycznej w formie marionetkowej Fińskiej Republiki Demokratycznej. Analogicznie 31 sierpnia 1939 Niemcy przeprowadzili prowokację gliwicką, którą przedstawiono jako przyczynę wojny z Polską.

Oddano siedem strzałów, które zostały wykryte przez fińskie posterunki obserwacyjne. Pociski spadły około 800 metrów w głąb sowieckiego terytorium. Sowieci ogłosili, że w wyniku ostrzału zginęło czterech czerwonoarmistów, a kolejnych dziewięciu zostało rannych^[3]. Finowie zaproponowali neutralne dochodzenie w sprawie incydentu, ale Sowieci odmówili i 29 listopada zerwali stosunki dyplomatyczne z Finlandią^[4].

Materiały z prywatnego archiwum sekretarza partii komunistycznej Andrieja Żdanowa wskazują, że incydent był celowym działaniem mającym ukazać Finlandię jako agresora^[5]. Według tych źródeł strona fińska nie ponosiła odpowiedzialności za ataki. Materiały wskazywały na sowiecką artylerię – fińska artyleria została wcześniej wycofana poza rejon granicy, aby zapobiec takim incydentom^[6]. Niektórzy rosyjscy historycy podważają autentyczność tych dokumentów^[7].

W następnych dniach po incydencie, sowiecka propaganda nadała rozgłos fikcyjnym atakom fińskim, a ZSRR zerwał pakt o nieagresji z Finlandią i 30 listopada 1939 rozpoczął bombardowanie miast fińskich i atak lądowy na całej długości granicy sowiecko-fińskiej.

Finowie prowadzili własne śledztwo, czy ich artyleria lub moździerze były w stanie ostrzelać wieś Mainila, co było jednak mało prawdopodobne, ponieważ fiński marszałek Carl Gustaf Mannerheim wydał wcześniej rozkaz wycofania artylerii z rejonu przygranicznego^[6]. Fińscy pogranicznicy zeznali, że słyszeli wystrzały artylerii z sowieckiej strony^[2].

Rosyjski historyk Paweł Aptekar analizował odtajnione sowieckie dokumenty i stwierdził, że w raportach dziennych wojsk stacjonujących w tym rejonie nie znajdują się żadne wzmianki o stratach w ludziach. Doszedł do wniosku, że ostrzelanie wojsk sowieckich było mistyfikacją^[8]. Pozostali rosyjscy historycy twierdzą, że nie można stwierdzić, kto był odpowiedzialny za ostrzał analizując dostępne materiały^[7].

W późniejszych czasach Nikita Chruszczow przypisał prowokację sowieckiemu marszałkowi artylerii Grigorijowi Kulikowi^[9]. W 1994 prezydent Rosji Boris Jelcyn potępił sowiecką napaść na Finlandię, uznając ją za wojnę napastniczą^[10].

• False flag
• Pakt Ribbentrop-Mołotow
• Operacja Himmler, Prowokacja gliwicka
• Pożar Reichstagu
• Incydent mukdeński
• Operacja Northwoods

• Robert Edwards: White Death: Russia's War on Finland 1939–40. Weidenfeld & Nicolson, 2006. ISBN 978-0-297-84630-7. Brak numerów stron w książce
• Juutilainen: Talvisodan pikkujättiläinen. Werner Söderström Osakeyhtiö, 1999, s. 976. ISBN 951-0-23536-9.Sprawdź autora:1.
• William R. Trotter: The Winter war: The Russo–Finnish War of 1939–40. Workman Publishing Company (Great Britain: Aurum Press), 2002, 2006. ISBN 1-85410-881-6. Cytat: First published in the United States under the title A Frozen Hell: The Russo–Finnish Winter War of 1939–40. Brak numerów stron w książce