Ildebrando Pizzetti
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci | |
Gatunki | |
Zawód | |
Odznaczenia | |
Ildebrando Pizzetti (ur. 20 września 1880 w Parmie, zm. 13 lutego 1968 w Rzymie[1][2][3]) – włoski kompozytor.
Życiorys
Początkowo uczył się u swojego ojca, Odvardo Pizzettiego, pianisty i nauczyciela teorii[1][2]. W latach 1895–1901 uczęszczał do konserwatorium w Padwie, gdzie jego nauczycielami byli Telesforo Righi (harmonia i kontrapunkt) oraz Giovanni Tebaldini (kompozycja)[1]. Po ukończeniu studiów udzielał lekcji prywatnie, w latach 1902–1904 był asystentem dyrygenta Teatro Regio di Parma, a od 1907 roku prowadził klasę kompozycji w konserwatorium[1]. Od 1908 do 1924 roku profesor harmonii i kontrapunktu w Conservatorio Luigi Cherubini we Florencji, od 1917 roku był także jego dyrektorem[1][2]. W latach 1924–1936 dyrektor konserwatorium w Mediolanie[1][2]. Od 1936 do 1958 roku był wykładowcą kompozycji w Akademii Muzycznej św. Cecylii w Rzymie, w latach 1947–1952 również jej dyrektorem[1][2][3].
W 1914 roku wspólnie z Giannotto Bastianellim założył we Florencji czasopismo Dissonanza, poświęcone włoskiej muzyce współczesnej[1][2]. W 1920 roku wraz z Ernesto Consolo powołał do życia Società di Amici della Musica[1]. Pisywał krytyki m.in. do mediolańskiego Secolo, florenckiej Nazione, rzymskich Tribuna, La rassegna musicale i Corriere della Sera[1]. Często występował jako dyrygent[1], w 1930 roku odbył tounée po USA[1][2]. W 1939 roku powołany na członka Accademia d’Italia[1]. Członek honorowy brytyjskiej Royal Academy of Music (1959)[1].
Odznaczony Orderem Zasługi Republiki Włoskiej w stopniu Wielkiego Oficera (1952)[4] i Krzyżem Wielkim (1958)[5].
Twórczość
Zaliczany do tzw. generazione dell’Ottanta[1]. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje muzyka wokalna, kompozytor czerpał z chorału gregoriańskiego i polifonii świeckiej[1]. Pizzetti dążył do reformy opery włoskiej w duchu dramatu muzycznego[1][3], nawiązując do tematyki mitologicznej, tradycji średniowiecznych misteriów oraz dorobku Monteverdiego, Cavallego i Legrenziego[1][2]. Pragnął doprowadzić do jedności warstwy muzycznej i dźwiękowej, stosując wyłącznie tekst stroficzny i samodzielnie pisząc libretta do swoich oper[1]. Podstawowym elementem w operach Pizzettiego jest deklamacja, melodia oparta jest na małych interwałach, głosy poruszają się prawie wyłącznie w rejestrach centralnych, chór zaś w partiach dialogowych i refleksyjnych pełni rolę grupowego komentatora[1]. Za życia kompozytora jego twórczość cieszyła się dużym uznaniem, choć zarzucano mu zbytnią statyczność jego oper[1]. Po jego śmierci zainteresowanie nią spadło[1].
Był autorem prac La musica dei Greci (Rzym 1914), Musicisti contemporari (Mediolan 1914), Intermezzi critici (Florencja 1921), Paganini (Turyn 1940)[2], Musica e dramma (Rzym 1945) oraz La musica italiana dell’Ottocento (Turyn 1946)[2][3].
Ważniejsze kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- 3 preludia symfoniczne Per l’Edipo re di Sofocle (1903)
- Ouvertura par una farsa tragica (1911)
- Concerto dell’estate (1928)
- Rondo veneziano (1929)
- Sinfonia A-dur (1940)
- Canzone di beni perduti (1948)
- Poema emiliano na skrzypce i orkiestrę (1914)
- Canti delia stagione alta na fortepian i orkiestrę (1930)
- Koncert wiolonczelowy C-dur (1934)
- Koncert skrzypcowy A-dur (1944)
- Koncert es-moll na harfę i orkiestrę (1960)
Utwory kameralne
- 2 kwartety smyczkowe (I A-dur 1906, II D-dur 1933)
- Sonata skrzypcowa A-dur (1919)
- Sonata wiolonczelowa F-dur (1921)
- 3 Canti na wiolonczelę i fortepian lub skrzypce i fortepian (1924)
- Trio fortepianowe A-dur (1925)
Utwory fortepianowe
- Foglio d’album (1906)
- 3 utwory Da un autunno gia lontano (1911)
- Sonata (1942)
Utwory na chór
- 2 Canzioni corali (1913)
- Canto d’amore (1914)
- Messa di requiem (1922)
- 3 Composizioni corali (1943)
- 2 Composizioni corali (1961)
Pieśni na głos i fortepian
- 3 Liriche do słów Ildebrando Cocconiego (1904)
- Sera d’inverno do słów Mario Silvaniego (1906)
- 5 Liriche (I Pastori do słów Gabriele D’Annunzio 1908, II La madre al figlio lontano do słów Romualdo Pàntiniego 1910, III San Basilio do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo 1912, IV Il clefta prigione do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo 1912, V Passeggiata do słów Giovanni Papiniego 1915)
- 2 Liriche drammatiche napoletane do słów Salvatore Di Giacomo (1918)
- 3 Sonetti del Petrarca (1922)
- Altre 5 liriche do słów Gabriele D’Annunzio (1933)
- 3 Canti greci do słów greckich poezji ludowych w tłumaczeniu Pio Bondioliego (1933)
- E il mio dolore io canto do słów Jacopo Bocchialiniego (1940)
- 3 Liriche do słów do słów greckiej poezji ludowej w tłumaczeniu Niccolò Tommasèo, Michała Anioła i Manlio Dazziego (1944)
Kantaty
- Epithalamium na sopran, tenora, bas, chór mieszany i małą orkiestrę (1939)
- Oritur sol et occidit na zespół dęty i orkiestrę (1943)
- Cantico di gloria „Attollite portas” na 3 chóry, 22 instrumenty dęte, 2 fortepiany i perkusję (1948)
- Vanitas vanitatum na głosy solowe, chór męski i orkiestrę (1959)
- Filiae Jerusalem, adjuro vos na sopran, chór żeński i orkiestrę (1966)
Opery
- Aeneas w 3 aktach z prologiem, libretto Annibale Beggi (1904–1907, pozostawione w szkicach)
- Fedra w 3 aktach, libretto Gabriele D’Annunzio według Eurypidesa (1909–1912, wyst. Mediolan 1915)
- Dèbora e Jaéle w 3 aktach, libretto kompozytora według Księgi Sędziów (1915–1921, wyst. Mediolan 1922)
- Lo straniero w 2 aktach, libretto kompozytora (1922–1925, wyst. Rzym 1930)
- Fra Gherardo w 3 aktach, libretto kompozytora (1925–1927, wyst. Mediolan 1928)
- Orséolo w 3 aktach, libretto kompozytora (1931–1935, wyst. Florencja 1935)
- L’oro w 3 aktach, libretto kompozytora (1938–1942, wyst. Mediolan 1947)
- Vanna Lupa w 3 aktach, libretto kompozytora (1947–1949, wyst. Florencja 1949)
- Ifigenia w 1 akcie, libretto kompozytora i Alberto Perriniego (wyk. RAI 1950, wyst. Florencja 1951)
- opera radiowa Cagliostro w 1 akcie, libretto kompozytora (wyk. RAI 1952, wyst. Mediolan 1953)
- La figlia di Jorio w 3 aktach, libretto według Gabriele D’Annunzio w skrócie Alberto Perriniego (1954, wyst. Neapol 1954)
- Assassinio nella cattedrale w 2 aktach, libretto według T.S. Eliota w skrócie Alberto Perriniego według tłumaczenia Alberto Castelliego (1957, wyst. Mediolan 1958)
- Il calzare d’argento w 2 aktach, libretto Riccardo Bacchelliego (wyst. Mediolan 1961)
- Clitennestra w 2 aktach, libretto kompozytora (1961–1964, wyst. Mediolan 1965)
Muzyka do sztuk teatralnych
- La nave według Gabriele D’Annunzio (1905–1907, wyst. Rzym 1908)
- La pisanelle według Gabriele D’Annunzio (wyst. Paryż 1913)
- La sacra rappresentazione d’Abram e d’Isaac według Feo Belcariego (1915–1917, wyst. Florencja 1917)
- La rappresentazione di S. Uliva według tekstu anonimowego z XVI wieku w opracowaniu Corrado D’Errico (wyst. Florencja 1933)
- Agamemnon według Ajschylosa (wyst. Syrakuzy 1930)
- La trachiniae według Sofoklesa (wyst. Syrakuzy 1933)
- Edipo a Colono według Sofoklesa (wyst. Syrakuzy 1936)
- As You Like It według Williama Szekspira (wyst. Florencja 1938)
Muzyka filmowa
- I promesi sposi, reż. Mario Camerini (1940)
- Il mulino del Po, reż. Alberto Lattuada (1949)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 8. Część biograficzna pe–r. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2004, s. 125–126. ISBN 978-83-224-0837-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2814. ISBN 0-02-865530-3.
- ↑ a b c d Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 688–689. ISBN 978-83-01-13410-5.
- ↑ Pizzetti Sig. Ildebrando. quirinale.it. [dostęp 2020-06-04]. (wł.).
- ↑ Pizzetti Sig. Ildebrando. quirinale.it. [dostęp 2020-06-04]. (wł.).
- ISNI: 0000000107856512
- VIAF: 90280696
- LCCN: n80117010
- GND: 119389533
- NDL: 00525194
- LIBRIS: 75knrqvr2dqj9fd
- BnF: 13898534f
- SUDOC: 111582113
- SBN: RAVV019700
- NLA: 36501331
- NKC: xx0001790
- BNE: XX1072454
- NTA: 074359592
- BIBSYS: 3056340
- CiNii: DA08724230
- Open Library: OL150743A
- PLWABN: 9810627787005606
- NUKAT: n2015136354
- J9U: 987007303153605171
- PTBNP: 275925
- LNB: 000313079
- NSK: 000262149
- CONOR: 83446115
- BLBNB: 000497283
- LIH: LNB:K9B;=qP
- RISM: people/20549